Ο αδιόρθωτος άνθρωπος (του Απόστολου Παπαδημητρίου)

Ο πλανήτης μας διανύει το τελευταίο τέταρτο αιώνα χωρίς γενικευμένη πολεμική σύρραξη και αυτό εξαίρεται ιδιαίτερα στον δυτικό κόσμο, τον υπαίτιο για τις δύο τρομακτικές συρράξεις του 20ού αιώνα. Αυτό εκτίμησε και η επιτροπή απονομής του βραβείου Nobel ειρήνης και το έδωσε στην ΕΕ, για το «φιλειρηνικό» της έργο. Βέβαια ούτε η επιτροπή ούτε και πολλοί άλλοι αναλυτές αξιολογούν τις δεκάδες, αν όχι εκατοντάδες, τοπικούς πολέμους προς εξυπηρέτηση των συμφερόντων των ισχυρών, οι «παράπλευρες απώλειες» των οποίων θεωρούνται αμελητέες.

               Η κατάρρευση του στρατοπέδου του αυτοαποκληθέντος του υπαρκτού σοσιαλισμού πανηγυρίστηκε ως ο θρίαμβος του καπιταλισμού. Οι κρατούντες του αστικού συστήματος προπαγάνδισαν στο έπακρο αυτό ως το εγγυώμενο την ελευθερία των λαών. Και, καθώς είχε εκλείψει το αντίπαλον δέος, προστέθηκε στην προπαγάνδα και η εγγύηση της παγκόσμιας ειρήνης! Παραβλέπουν οι πάντες ότι οι αντιθέσεις, που οδήγησαν στους δύο γενικευμένους πολέμους του 20ού αιώνα, κατά βάθος, δεν οφείλονταν σε ιδεολογικές αντιπαραθέσεις. Ο ολοκληρωτισμός, που είχε ορθώσει το ανάστημά του σε μεγάλη έκταση της Ευρώπης, ήταν το προσωπείο, πίσω από το οποίο το γερμανικό κεφάλαιο, που έμεινε αλώβητο από την πολιτική μεταβολή, διεκδίκησε το χαμένο με την ήττα κατά τον πρώτο πόλεμο έδαφος. Και οι κεφαλαιούχοι δεν κατέλαβαν έδρανα κατηγορουμένων στη δίκη της Νυρεμβέργης. Αρκούσαν οι «ιδεολόγοι».

               Με την κατάρρευση του κομμουνισμού, η Ρωσία εγκολπώθηκε τον καπιταλισμό. «Ιδεολόγοι» κομμουνιστές μεταστράφηκαν σε μια νύχτα σε ζάπλουτους ολιγάρχες, που έφεραν τη χώρα στο χείλος της αβύσσου επί Γέλτσιν. Βέβαια τα πράγματα μεταβλήθηκαν άρδην με την απρόβλεπτη από το διεθνές σύστημα εξουσίας αλλαγή της ρωσικής πολιτικής επί Πούτιν. Χωρίς να μεταβάλει αυτός ουσιαστικά την πολιτική του προκατόχου του, έγινε άκρως ενοχλητικός στους δυτικούς, καθώς υπερασπίστηκε με σθένος τα συμφέροντα της χώρας του, την οποία οι δυτικοί ονειρεύονταν να καταστήσουν θνησιμαία, ώστε να είναι ευκολότατη εκμετάλλευση του τεράστιου πλούτου της αχανούς Σιβηρίας.

               Και ενώ αισθανθήκαμε κάποια ανακούφιση με τη λήξη του αποκληθέντος «ψυχρού πολέμου», άρχισαν να εκδηλώνονται νέες εντάσεις στον διεθνή ορίζοντα. Το ΝΑΤΟ, που κάθε λογικός άνθρωπος, έπρεπε να θεωρεί ότι δεν είχε πλέον λόγο ύπαρξης, κατέβαλε προσπάθεια προσεταιρισμού νέων χωρών, κυρίως χωρών, που ανήκαν στο σύμφωνο της Βαρσοβίας. Άλλες από αυτές είχαν κατακτηθεί επί του τσαρικού καθεστώτος και άλλες είχαν παραχωρηθεί ως λάφυρο στους Σοβιετικούς. Παράλληλα με αιχμή του δόρατος την Τουρκία, το ΝΑΤΟ επιχείρησε να προσεταιριστεί τις ισλαμικές χώρες της Σιβηρίας με το ιδεολόγημα της κοινής (τουρκομογγολικής) καταγωγής. Και η μεν προσπάθεια της Τουρκίας απέτυχε, η διεύρυνση όμως του ΝΑΤΟ, έδειξε ότι στόχος αυτού είναι η Ρωσία, που δεν έπαψε να τη θεωρεί επικίνδυνη, και επιδίωξή του να προσεγγίσει σε απόσταση αναπνοής τόσο στην Ανατολική Ευρώπη, όσο και στον Καύκασο.

Στη δεύτερη περιοχή, το τίμημα πλήρωσε ο γεωργιανός λαός, ο οποίος υπέστη τις συνέπειες της αμερικανοδουλείας του ηγέτη του. Βέβαια το ΝΑΤΟ κέρδισε την ακραία αντιπάθεια των Γεωργιανών έναντι των Ρώσων. Στην Ευρώπη, η Ουκρανία κατέστη το μήλον της έριδος. Η χώρα οφείλει το σχηματισμό της, ως σοβιετική δημοκρατία, στο κομμουνιστικό καθεστώς. Τα σύνορά της είχαν χαραχθεί αυθαίρετα, χωρίς να έχει προηγηθεί κάποια διεθνής σύσκεψη, και διατηρήθηκαν με την κατάρρευση της ΕΣΣΔ. Έτσι περιλαμβάνονται σ’ αυτήν περιοχές με ρωσικό και όχι φιλορωσικό πληθυσμό, όπως ψευδέστατα αναγράφει ο δυτικός τύπος. Στη Βόρια Ήπειρο διαμένουν προαιωνίως Έλληνες, όχι φιλέλληνες. Η Ρωσία, με την αίσθηση της ισχύος, αφού επέτυχε ο πληθυσμός της Κριμαίας να διενεργήσει δημοψήφισμα, ενσωμάτωσε την Κριμαία στο έδαφός της. Και φυσικά ουδείς έντιμος αναλυτής μπορεί να ισχυριστεί ότι υπήρξε νοθεία, για να εξαχθεί το αποτέλεσμα. Δεν γνωρίζουμε τα αισθήματα των Τατάρων της περιοχής, αλλά τα μηνύματα που φθάνουν από τους εκεί Έλληνες ενημερώνουν ότι προτιμούν τη Ρωσία. Αυτά οι ελληνικές κυβερνήσεις δεν τα αποδέχονται καν πώς λοιπόν να τα διαβάσουν.

Για να κερδίσουν την Ουκρανία οι δυτικοί έφεραν στην εξουσία τους απογόνους εκείνων που συντάχθηκαν με τους Γερμανούς εισβολείς κατά την επιχείρηση Μπαρμπαρόσα. Είχαν χρηματοδοτήσει προηγουμένως την αντιρωσική προπαγάνδα στη χώρα και κάποιους διεφθαρμένους, όπως αποδείχθηκε στη συνέχεια, πολιτικούς. Βέβαια είχαν λόγους εκείνοι, καθώς ο Στάλιν είχε προκαλέσει έμμεση γενοκτονία, με τη στέρηση των σιτηρών από τον λαό. Πέραν αυτού, στη δυτική έκταση της χώρας, ο παπισμός, η μήτρα του ολοκληρωτισμού, επί πολωνικής κυριαρχίας είχε εξαναγκάσει πολλούς Ουκρανούς να μεταστραφούν ή, τουλάχιστον, να ασπασθούν την ουνία. Αυτοί έγιναν εμπαθείς εχθροί των ορθοδόξων.

Η αντίδραση της Μόσχας υπήρξε άμεση. Προκάλεσε εξέγερση των ανατολικών περιοχών της Ουκρανίας, όπου η πλειοψηφία του πληθυσμού έχει ρωσική εθνική συνείδηση και ήδη η Ουκρανία είναι πρακτικά διηρημένη. Η Δύση κατηγορεί τη Ρωσία για επεκτατικές βλέψεις επί της Ουκρανίας. Κατηγορεί και την κυβέρνηση της συμμάχου της Λευκορωσίας για εφαρμογή αντιδημοκρατικών μεθόδων. Χώρες που βρίσκονται κοντά στη Ρωσία, όπως η Σουηδία και η Νορβηγία, διασπείρουν στους λαούς τους τον φόβο εκ του ρωσικού κινδύνου.

Είναι η Ρωσία χώρα δημοκρατική, η οποία απλά και μόνο αντιδρά με την αίσθηση του κινδύνου, που την απειλεί; Ασφαλώς όχι. Οι κομμουνιστικές μέθοδοι δεν είναι άγνωστες στον Πούτιν, ο οποίος εργάστηκε και στην ΚαΓκεΜπε. Κάθε ισχυρή χώρα θέλει να διαδραματίσει ρόλο σημαντικό στη διεθνή σκηνή. Γι’ αυτό και η επέμβαση στη Συρία, ώστε να διατηρήσει βάση στη Μεσόγειο. Γι’ αυτό και η προσέγγιση με την Τουρκία, ώστε να υπάρχει δυνατότητα πλεύσης δια των στενών. Όμως μόνο τυφλοί δεν βλέπουν ότι δεν είναι η Ρωσία που προκαλεί, αλλά η Δύση. Όλη η Δύση ως αρραγές μέτωπο; Ασφαλώς όχι. Η Γερμανία, εξαρτώμενη προς το παρόν, ενεργειακά από την Ρωσία, δεν θέλει να οξύνει την αντιπαράθεση για ασήμαντες αφορμές. Σιγά που πονά το Βερολίνο για τις αυθαιρεσίες του Λουκασένκο. Έπειτα είναι και η γερμανική αλαζονεία. Ως πότε θα εκτελεί τυφλά τις διαταγές των νικητών του 2^ου μεγάλου πολέμου, στην ουσία των ΗΠΑ, καθώς οι λοιποί τείνουν να καταστούν ασήμαντοι;

Οι Αγγλογάλλοι είχαν υποσχεθεί στήριξη της Πολωνίας σε περίπτωση εισβολής εκεί γερμανικών στρατευμάτων. Δεν τήρησαν την υπόσχεσή τους. Ασφαλώς και οι ΗΠΑ είχαν υποσχεθεί το ίδιο στον αμερικανόδουλο Σαακασβίλι. Τον εγκατέλειψαν αβοήθητο. Τί θα πράξουν τώρα, αν η Ρωσία εισβάλει στην Ουκρανία; Κατ’ αρχήν θα τολμήσει να εισβάλει, αντί να διατηρήσει το καθεστώς ημικατοχής των ανατολικών επαρχιών; Δεν θα φανεί στη διεθνή κοινή γνώμη ως άγρια εισβολή; Και η Ουκρανία δεν είναι Κύπρος, για να εγκαταλειφθεί ακόμη και από τη μητέρα Ελλάδα.

            Κάποιες δηλώσεις του προέδρου των ΗΠΑ, αινιγματικές βέβαια, ίσως να δείχνουν ότι, αν πραγματοποιηθεί εισβολή, θα είναι μετά από μυστική συμφωνία. Πέρα από τη Ρωσία φαίνεται μεγάλος πονοκέφαλος να είναι για τις ΗΠΑ και η Κίνα. Φαίνεται. Είναι πράγματι; Ο καιρός θα το δείξει. Προς το παρόν κάτι άλλο φαίνεται: Αναζωπυρώνεται ο «ψυχρός πόλεμος» φανερώνοντας ότι ο άνθρωπος παραμένει αδιόρθωτος, καθώς δεν συνειδητοποιεί τα τρομακτικά όπλα που πλέον διαθέτει. Σ’ αυτό το ζοφερό σκηνικό γιατί θέλησε να διαδραματίσει ρόλο και ο ελληνορθόδοξος αρχιεπίσκοπος των ΗΠΑ; Η Εκκλησία του Χριστού δούλη του Καίσαρα;

                                                                        «ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗΣ»

Στη συνέντευξη Tύπου της περασμένης Τετάρτης, ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν διαχώρισε το ενδεχόμενο ελάσσονος ρωσικής επιχείρησης εντός των ουκρανικών συνόρων (minor incursion) από το ενδεχόμενο να επιλέξει η Ρωσία μεγάλο πόλεμο εναντίον της Ουκρανίας. Είναι αυτονόητο ότι η αντίδραση σε μια μικρής έκτασης και διάρκειας εχθρική ενέργεια είναι διαφορετική από την αντίδραση σε έναν σαρωτικό πόλεμο που απειλεί την κρατική υπόσταση μιας χώρας, αλλά η δήλωση του Μπάιντεν επικρίθηκε σφοδρά ως υποτιθέμενο πράσινο φως προς τη Μόσχα, ενώ ο Λευκός Οίκος έσπευσε σε σειρά διευκρινιστικών δηλώσεων.

Λιγότερη προσοχή δόθηκε στην κατάληξη της δήλωσης του Αμερικανού προέδρου, σύμφωνα με την οποία το δεύτερο ενδεχόμενο θα ήταν «καταστροφικό για τη Ρωσία». Η διαμάχη γύρω από την Ουκρανία είναι τόσο οξεία και ο κίνδυνος εσφαλμένων υπολογισμών παραμένει τόσο υψηλός, μεταξύ άλλων, γιατί δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν συμμερίζεται αυτή την εκτίμηση για το τι συνιστά καταστροφή.

Ο Πούτιν δίνει με πολύ πειστικό τρόπο την εντύπωση ότι για τη Ρωσία ένας πόλεμος που θα συνέτριβε τον ουκρανικό στρατό και θα έφερνε ρωσικές δυνάμεις στο Κίεβο, παρά τις αναπόφευκτες ρωσικές απώλειες και τις βαριές συνέπειες στη διεθνή σκηνή, θα ήταν προτιμότερος από το status quo. Τα ρωσικά στρατεύματα που έφθασαν στη Λευκορωσία «για ασκήσεις» απέχουν τέσσερις ώρες από το Κίεβο, ενώ η δύναμη πυρός της Ρωσίας είναι πολλαπλάσια αυτής που απαιτείται για να υπερνικηθούν οι ουκρανικές αντιστάσεις.

Tα 630 δισ. δολάρια

Ο αινιγματικός Πούτιν και το μήνυμα του Μπάιντεν: ανοχή στο ενδεχόμενο ελάσσονος ρωσικής επιχείρησης, «καταστροφικός» για τη Μόσχα τυχόν σαρωτικός πόλεμος.

Παράλληλα, τα ρωσικά συναλλαγματικά αποθέματα βρίσκονται σε ιστορικά υψηλά επίπεδα (630 δισ. δολάρια) επιτρέποντας στη Μόσχα να ξεφύγει για κάποιο χρονικό διάστημα από τις κυρώσεις που θεωρείται δεδομένο ότι θα της επιβληθούν, σε περίπτωση που κινηθεί κατά της Ουκρανίας. Επιπλέον, αν η κρίση έχει επιπτώσεις στις αγορές ενέργειας, η ζημιά από την πιθανή εκτίναξη των τιμών δεν θα βαρύνει τη χώρα που παράγει φυσικό αέριο και πετρέλαιο, αλλά αυτές που το καταναλώνουν, δηλαδή την Ευρώπη.

Ολες οι παραπάνω παράμετροι προσδίδουν στη Ρωσία την αίσθηση ότι ήρθε η στιγμή να βγει από τον ρόλο της ηττημένης του ψυχρού πολέμου. Επιπλέον η Μόσχα έχει την αίσθηση ότι στο εξής ο χρόνος μετράει αντίστροφα. Η στροφή της Ουκρανίας προς τη Δύση δείχνει να μονιμοποιείται. Πλέον, όσο περνάει ο καιρός οι ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις ενισχύονται, λαμβάνουν όλο και περισσότερη δυτική βοήθεια και τίποτα δεν αποκλείει την εγκατάσταση στην Ουκρανία δυτικών πυραύλων ικανών να πλήξουν εντός πενταλέπτου τη Μόσχα.

Στο πακέτο των αιτημάτων που έχει διατυπώσει η Ρωσία και τα οποία η Ουάσιγκτον αρνείται μέχρι στιγμής να αποδεχθεί, είναι γραπτές διαβεβαιώσεις ότι κάτι τέτοιο δεν πρόκειται να συμβεί. Σύμφωνα με τα όσα έχουν γίνει γνωστά έως τώρα, η αμερικανική κυβέρνηση δεν σκοπεύει να προσφέρει γραπτές εγγυήσεις ασφαλείας στη Ρωσία. Η μόνη αμερικανική δέσμευση μέχρι στιγμής είναι ότι στα ρωσικά αιτήματα θα δοθούν γραπτές απαντήσεις εντός της επόμενης εβδομάδας. Οι πυρετώδεις διπλωματικές επαφές συνεχίζονται, με τελευταία τη συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών των δύο χωρών, Αντονι Μπλίνκεν και Σεργκέι Λαβρόφ, στη Γενεύη την Παρασκευή.

Αν ο Βλαντιμίρ Πούτιν βεβαιωθεί ότι δεν θα υπάρξουν αποτελέσματα, θα βρεθεί μπροστά στο δίλημμα είτε να αποδεχθεί ότι οι ρωσικές απειλές για «τεχνικές – στρατιωτικές απαντήσεις» ήταν μπλόφα είτε να δώσει πράγματι τις απαντήσεις αυτές. Ισως γι’ αυτό ο Αμερικανός πρόεδρος Μπάιντεν προσέφερε στη Μόσχα τη διέξοδο της «ελάσσονος» επιχείρησης, παρά την οργή του Κιέβου, ώστε και η Ρωσία να μη φανεί ότι διατύπωσε κενές απειλές και να μην υπάρξει κάποια σοβαρή αλλαγή στις υφιστάμενες ισορροπίες.

Είναι δυνατόν όμως να έχει ξεκινήσει ο Πούτιν προσπάθεια συνολικής επαναδιαπραγμάτευσης με τη Δύση και να κηρύξει τη νίκη εξαπολύοντας μερικές επιθέσεις εναντίον ουκρανικών ψηφιακών υποδομών ή ενισχύοντας ελαφρά τη θέση των φιλορώσων ανταρτών του Ντονμπάς; Εχουν γραφτεί πολλά τον τελευταίο καιρό για τη δυσκολία να ερμηνευθούν οι προθέσεις του και για τη μοναδική συνθήκη που έχει διαμορφωθεί στη Ρωσία, με τον πρόεδρο να χειρίζεται προσωπικά και σε λεπτομέρειες όλες τις σοβαρές υποθέσεις εξωτερικής πολιτικής και άμυνας, χωρίς σημαντικούς συμβούλους, χωρίς καν το πολιτικό γραφείο που επικύρωνε τις αποφάσεις του Κρεμλίνου επί ΕΣΣΔ.

Αλλά η συζήτηση γύρω από τις μεθόδους που θα επιλέξει ο Πούτιν και γύρω από τις κυρώσεις που θα υποστεί θα έπρεπε να έρχεται σε δεύτερο χρόνο. Το πρωτεύον είναι να γίνουν κατανοητοί οι στρατηγικοί στόχοι του και να αρθρώσει η Δύση μια απάντηση που να πείθει τους λαούς που θα υποστούν τις συνέπειες μιας δυσμενούς εξέλιξης ότι έγιναν όλες οι δυνατές προσπάθειες να αποτραπεί.

Τι εκτιμούν Παρίσι, Βερολίνο

Γαλλικές πηγές που μίλησαν στην εφημερίδα Le Monde σημείωσαν ότι η εκτίμηση της Γαλλίας και της Γερμανίας για το επίπεδο κινδύνου είναι διαφορετική από την εκτίμηση των ΗΠΑ, με τους Ευρωπαίους να μην έχουν ανιχνεύσει τα σημάδια εκείνα (μεταφορές καυσίμων, περαιτέρω ενισχύσεων) που θα «έδειχναν» επικείμενη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία σε σύντομο χρονικό διάστημα. Η εισβολή, ωστόσο, είναι μόνο μία από τις επιλογές που θα είχε στη διάθεσή της η Ρωσία εάν επέλεγε κλιμάκωση.

Αλλα πιθανά σενάρια περιλαμβάνουν επιθέσεις με πυραύλους από ξηρά, θάλασσα και αέρα, χωρίς την ανάμειξη χερσαίων δυνάμεων, οι οποίες θα γίνονταν στόχοι της ουκρανικής αντίστασης. Η δυτική στρατιωτική εμπλοκή στην Ουκρανία περιλαμβάνει την αποστολή στη χώρα αντιαρματικών πυραύλων, με το σκεπτικό όχι της αποτροπής ρωσικής εισβολής αλλά της αντίστασης στις ρωσικές δυνάμεις κατοχής σε δεύτερο χρόνο.

Σουηδία και Νορβηγία φοβούνται ρωσική εισβολή και βρίσκονται σε επιφυλακή, η Μόσχα ενεργοποιεί βάσεις της σοβιετικής περιόδου και το ΝΑΤΟ ετοιμάζει τη μεγαλύτερη άσκηση μετά τη δεκαετία του ’80