Τα πέτρινα γεφύρια του Κρόκου (Γράφει η Ιωάννα Κύρου)

«Ότι μας άφησαν οι παλαιότεροι δεν είναι δικό μας ,το κληρονομήσαμε για να το διαφυλάξουμε και να το παραδώσουμε στους νεότερους» Το χωριό Κρόκος έγινε γνωστό από το ομώνυμο φυτό που καλλιεργείται στην περιοχή. Αυτό που ομορφαίνει το χωριό είναι πηγές του που αναβλύζουν κρυστάλλινα νερά, δημιουργούν ρέματα που διασχίζουν το χωριό στην νοτιοδυτική του κυρίως πλευρά και δημιουργούν φυσικά καλλιτεχνήματα,άλλωστε όπου υπάρχει νερό υπάρχει ζωή και ομορφιά.

Οι πηγές, «οι μάνες» όπως ονομάζονται από τους ντόπιους βρίσκονται στην περιοχή του Λάκκου και δυστυχώς οι περισσότερες είναι σκεπασμένες.Η μόνη πηγή-μάνα που αναδείχτηκε καλά είναι η πηγή που ανακαλύφθηκε στο 1911 όταν έσκαβαν οι κάτοικοι για να φτιάξουν το ιερό της Αγίας Παρασκευής. Εκεί σκάβοντας στην θέση που θα έμπαινε το Άγιο βήμα ανέβλυσε νερό.Έβαλαν σωλήνες και έβγαλαν το έβγαλαν έξω από την εκκλησία δημιουργώντας δυο βρύσες με τρεχούμενο νερό. Με αυτό το νερό οι νοικοκυραίοι παλιότερα γέμιζαν τα καδιά που θα έβαζαν τα λαχανά τους επειδή η αρμιά δεν θέλει χλωριωμένο νερό και τα παιδάκια έπιναν για να πάρουν ευλογία όπως έλεγαν. Αν ακολουθήσουμε την πορεία των ρεμάτων προς την Άνω Κώμη θα βρεθούμε στην περιοχή του Αρτζή,εκεί θα συναντήσουμε το πρώτο γεφύρι που βρίσκεται σε σχετικά καλή κατάσταση. Χτίστηκε από ντόπιους πετράδες αλλά οι αρχιμάστορες πιθανότατα να ήταν Ηπειρώτες.Το καμπαναριό του Κρόκου έχει παρόμοια τεχνική, το γεφύρι είναι χτισμένο όμως παλαιότερα, πιθανότερα πριν το 1870, με πρόχειρο υπολογισμό από αφηγήσεις παλαιότερων και βασιζόμενη στα λίγα γραπτά κείμενα ,ίσως αν καθαριστεί θα βρεθεί η ακριβής χρονολογία θεμελίωσης του. Χτίστηκε με διαταγή και άδεια των Τούρκων για να εξυπηρετεί αυτούς που άλεθαν στους νερόμυλους .Η περιοχή είχε 11 νερόμυλους και άλλοι 10 υπήρχαν στο ρέμα Γκομπλίτσι που τους εκμεταλλευόταν Τούρκοι μυλωνάδες ,όταν έγινε η απελευθέρωση πέρασαν σε ντόπιους οι οποίοι είχαν με την σειρά «μοιράδι»στο άλεσμα.Η κατασκευή του γεφυριού ξεκίνησε και από τις δυο πλευρές και η πέτρα ένωσης μπήκε τελευταία ,συνήθως τοποθετείται από τον αρχιμάστορα ή από ένα σημαίνων πρόσωπο όπως ήταν ο Τούρκος Καδής ή ένας Τούρκος στρατιωτικός όπως ο Βοϊβουντας .Θα υπήρχαν και οι χριστιανοί προεστοί και Γκοτζιάμπασηδες μαζί με τον κόσμο στα εγκαίνια και θα θεμελιώθηκε με μια θυσία στην ρίζα του, πιθανότατα ενός αρνιού.Τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν ήταν οι άσπρες πέτρες από την περιοχή και το συνδετικό υλικό περιείχε όπως των περισσοτέρων γεφυριών, χώμα, πετρούλες και λάσπη από νερό,χώμα, ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων.

Είναι το πιο καλοδιατηρημένο και βρίσκεται χαμένο μέσα στο πράσινο, αυτό ίσως ήταν η αιτία για να μην καταστραφεί, στέκει καμαρωτό και ταυτόχρονα ταλαιπωρημένο, στολισμένο με μια σειρά λαξευμένων πέτρινων τούβλων στο τόξο του.Οι παππούδες μας αναφέρουν πως το 40 όταν βομβαρδίστηκε το χωριό στους νερόμυλους και στο γεφύρι κρύφτηκαν για μέρες αρκετές οικογένειες.

Το δεύτερο πέτρινο γεφύρι του Κρόκου βρίσκεται λίγο πιο κάτω, κοντά σε ένα μεγάλο δέντρο που οι ρίζες του δημιουργούν ένα ανάγλυφο έργο τέχνης στο έδαφος και είναι το πιο ενδιαφέρον αρχιτεκτονικά .

Δεν χτίστηκε για να περνούν άνθρωποι και φορτωμένα με αλεύρι ζώα από πάνω του αλλά για να ρέει νερό μέσα από ένα αυλάκι στην επάνω του πλευρά και να δημιουργεί έναν καταρράκτη που γυρνούσε την φτερωτή του νερόμυλου που βρίσκεται δίπλα του.

Ο πέτρινος νερόμυλος δίπλα του στέκει πληγωμένος άρχοντας προσπαθώντας και αυτός να περισώσει τα περασμένα του μεγαλεία που τα έχει ρημάξει η εγκατάλειψη. Το γεφύρι αυτό έχει αρχίσει να χαλάει,η πολυκαιρία,το πράσινο που το πνίγει, η δύναμη του νερού, η διαφορετική του κατασκευή οφείλονται γι αυτό και κυρίως η παραμέληση .

Το τρίτο γεφύρι βρίσκεται στον δρόμο Κρόκου –Άνω Κώμης.Τα νερά του ρέματος που ξεκινούν από τον Κρόκο φτάνουν μέχρι την Άνω Κώμη και μάλιστα σε κείνο το σημείο ρέουν άφθονα.Το γεφύρι αυτό είναι σε καλή κατάσταση και πρέπει να έγινε μια μικρή συντήρηση από τους κατοίκους της Άνω Κώμης στο παρελθόν.Το άσχημο στην περίπτωση του είναι πως το κρύβει η τσιμεντένια κατασκευή που έχει γίνει μπροστά του και δεν διακρίνεται. (Επειδή αυτήν την εποχή δεν φαίνεται σχεδόν καθόλου θα χρησιμοποιήσω μια φωτογραφία της πολύ καλής εργασίας των παιδιών του Γυμνασίου Κρόκου που είναι βγαλμένη χειμώνα και φαίνεται καθαρότερα)

Το τέταρτο γεφύρι βρίσκεται στον δρόμο του Αγίου Πνεύματος στην στροφή για το Γκομπλίτσι. Εκεί πιθανόν κρύφτηκε ο Παύλος Μελάς το 1904 και ο συμπολεμιστής του Πύρζας μέχρι να συναντήσουν τον Κοζανίτη που γνώριζε την αποστολή τους. Επίσης αναφέρεται από τους παλιούς κατοίκους πως εκεί κρυβόντουσαν άνθρωποι κυνηγημένοι από τους Γερμανούς στην Κατοχή και κάποιοι άλλοι κυνηγημένοι στον Εμφύλιο.Το γεφύρι αυτό υπάρχει αλλά είναι σκεπασμένο από χώματα και μπάζα. Έγινε μια πρόταση από κατοίκους στον Δήμο να γίνει μια επέμβαση και να ξαναβγεί στην επιφάνεια και να δημιουργηθεί ένα πάρκο αφιερωμένο στον Παύλο Μελά.Ελπίζουμε να γίνει τουλάχιστον το πάρκο.

Το πέμπτο γεφύρι βρίσκεται στην περιοχή του Αεροδρομίου , προς τα Πετρανά και είναι το παλαιότερο. Έμεινε και το όνομα στην περιοχή , λένε «στου παλιό γιφύρ τσ Γκόμπλιτσας» για να δείξουν το μέρος. Δυστυχώς δεν περνούν καθαρά νερά από κάτω του αλλά λύματα που κάνουν την ατμόσφαιρα αποπνιχτική και την πρόσβαση του για φωτογράφηση επικίνδυνη.

Αυτά είναι τα πέντε γεφύρια που βρίσκονται στην περιοχή μας .

Αυτά όμως που αναφέρω χρειάζονται αναπαλαίωση και φροντίδα γιατί όπως έγραψα στην αρχή του κειμένου, δανειζόμενη ένα ρητό : «Ότι μας άφησαν οι παλαιότεροι δεν είναι δικό μας ,το κληρονομήσαμε για να το διαφυλάξουμε και να το παραδώσουμε στους νεότερους»