«Ερμακιά: Ένας μαρτυρικός τόπος. Από τη λήθη στη μνήμη και στην αναγνώριση» επιγράφεται το βιβλίο της εκπαιδευτικού Τριανταφυλλιάς Σουχάμβαλη. Είναι ένας φόρος τιμής στην Ερμακιά και τη μακραίωνη ιστορία της που δίνει τα πρώτα σημεία ύπαρξης τον 3ο π.χ. αιώνα, την εποχή της Φραγκοκρατίας μέχρι και σήμερα, με επίκεντρο τα γεγονότα της Άνοιξης του 1944, όταν οι Γερμανοί και οι ντόπιοι συνεργάτες τους, πρόσθεσαν άλλο ένα ολοκαύτωμα στον άξονα του Βερμίου. Το έναυσμα για τη συγγραφή του βιβλίου δόθηκε στην προσπάθεια να συνδράμει την Κοινότητα Ερμακιάς να συλλέξει τα απαραίτητα στοιχεία, ώστε ο πολύπαθος οικισμός να αναγνωριστεί ως μαρτυρικός τόπος. Ο χρόνος αναζήτησης και συγκέντρωσης αρχείων και βιβλιογραφίας, ντοκουμέντων, στοιχείων, και η τεκμηρίωση αυτών, έως την έκδοση του, διήρκεσε δέκα περίπου χρόνια. Αξιομνημόνευτη στη μακραίωνη διαδρομή του ορεινού οικισμού της Εορδαίας, είναι η εποχή της Φραγκοκρατίας, εξ ου και η παλαιά ονομασία του χωριού, Φραγκότσι, και η εγκατάσταση σταυροφόρων εκεί, που οικοδόμησαν κάστρα, οχυρωματικές θέσεις στις ορεινές διαβάσεις καθώς εξασφάλιζαν την προστασία του δρόμου που διερχόταν από το χωριό και συνέδεε την Ήπειρο με την Θεσσαλονίκη, τη Θεσσαλία και τη Νότια Ελλάδα. Η μετέπειτα πολύπλευρη ανάπτυξη της Ερμακιάς που αριθμούσε 2000 κατοίκους, χωρίς να δηλώνονται στα μητρώα όλα τα κορίτσια, διακόπηκε καθώς το χωριό αποδεκατίστηκε πληθυσμιακά την Άνοιξη του 1944. Η καταστροφή της Ερμακιάς με γραπτές και προφορικές μαρτυρίες των επιζησάντων, καταλαμβάνουν το μεγαλύτερο μέρος του βιβλίου, με την κ. Σουχάμβαλη να τους ευχαριστεί «γιατί της εμπιστεύτηκαν τις αναμνήσεις και τις τραυματικές εμπειρίες τους. Είναι ένας φόρος τιμής στην μαρτυρική κοινότητα της Ερμακιάς με σκοπό να διατηρηθεί ζωντανή η μνήμη και να μεταλαμπαδευτεί στη νέα γενιά».
EΡΤ ΚΟΖΑΝΗΣ
Σε σαιτ του Δήμου Εορδαίας (http://www.ptolemaida.gr/old/1/100xronia/koinotites_ermakia.html) αναφέρει οτι υπάρχει αναφορά σε οικισμό με το όνομα Χράνκοφτσι.
Έψαξα αλλά δεν μπόρεσα να βρω ποια η πηγή της συγκεκριμένης αναφοράς. Αν όντως ισχύει το Χρανκοφτσι τότε η θεωρία περί σύνδεσης του παλαιού ονόματος Φραγκοτσι με τους Φράγκους δεν ισχύει.
Στην σλαβική διάλεκτο της περιοχής το Χ μετατρέπεται σε Φ ή/και εξαφανίζεται εντελώς και έχουμε
Χρανκοφτσι -> Φραγκοτσι -> Ράντσι (Ράντσι το αποκαλούσαν οι ντόπιοι κάτοικοι ενώ Φραγκοτσι/Φραγκοτσα ήταν η επίσημη οθωμανική ονομασία)
Χρανκοφτσι πιθανόν να προέρχεται από το παλιό σλαβικό όνομα Χρανκο. Δηλαδή πιθανόν η περιοχή να ήταν ιδιοκτησία κάποιου Χρανκο ή ο Χρανκο να ήταν κάποιος τοπικός αρχηγός.