Το απόγευμα της 23ης Ιουνίου ο πρωτοπ. Κωνσταντίνος Κώστας αρχιερατικός της Α.Π.Β. τέλεσε τον Εσπερινό με Αρτοκλασία μίλησε για την εορτή, για το ιστορικό γεγονός του Ολοκαυτώματος και μετέφερε στο εκκλησίασμα την ευλογία του Σεβ. Μητροπολίτου Σερβίων και Κοζάνης κ. Παύλου. Έψαλαν οι ψάλτες: Βασίλης Καρανώτας, Αριστείδης Σταμάτης, Γιώργος Στεργιόπουλος, Κώστας Καρδάκος.
Το πρωί της 24ης Ιουνίου ο πρεσβ. Δημήτριος Τόλιος εφημέριος Αγίου Γεωργίου Σερβίων και εξυπηρετών εφημέριος Παλαιογρατσάνου τέλεσε Θεία Λειτουργία.
Η σχέση του Εξωκλησιού με το Ολοκαύτωμα: Ξημερώνοντας του Αγίου Σπυρίδωνα, 12 Δεκέμβριος του 1943, τα Γερμανικά στρατεύματα Κατοχής εισέβαλαν στο ορεινό, ψηλά στα Πιέρια Παλαιογράτσανο, έβαλαν φωτιά και έκαψαν ποιμνιοστάσια, σπίτια, εκκλησιές, σχολείο, πυροβόλησαν και σκότωσαν αδιακρίτως άοπλους και ανυπεράσπιστους ανθρώπους, κατοίκους του Παλαιογρατσάνου. Όσοι γλύτωσαν, έφυγαν από το χωριό και μέσα στα χιόνια και την παγωνιά του χειμώνα βρήκαν καταφύγιο στο Εξωκλήσι (έξω και χαμηλότερα από το χωριό) του αη-Γιάννη και στις γύρω από αυτό καλύβες. Ένα βρέφος 2 μηνών η Μαρία Γ. Μυλωνά πέθανε από τα κρυοπαγήματα.
Για την ανακαίνιση και επαναλειτουργία του Εξωκλησιού συνεργάστηκαν από το 1984 και εξής όλες οι κατά καιρούς και μέχρι σήμερα Επιτροπές. Αναφέρω τους αείμνηστους: Παύλο Παπανώτα, Γιώργο Κουτλιάμπα, Πέτρο Παπαγόρα, Νέστορα Τράντα, Νίκο Σαπουνά, Πέτρο Καρδάκο. Αιωνία τους η μνήμη.
Το Εξωκλήσι σήμερα τελεί υπό την φροντίδα της οικογένειας Γεωργίου και Ερμιόνης Καρδάκου και των τριών παιδιών τους, Νικολάου, Δημητρίου και Κωνσταντίνου.
Κοντά στο Εξωκλήσι υπάρχει και το Αγίασμα. Σ’ αυτό πήγαιναν οι άνθρωποι (λένε στις διηγήσεις οι παλαιότεροι) της ευρύτερης περιοχής από το Πολύφυτο και το Βελβεντό μέχρι το Τρανόβαλτο και την Ελάτη για να βρουν γιατρειά στις αρρώστιες τους. Αναφέρονται μάλιστα και θεραπείες.
Ο περιβάλλων χώρος του Εξωκλησιού μαρτυρεί τη νοικοκυροσύνη, τη φροντίδα και την εργατικότητα όλων των Επιτροπών. Είναι μια ομορφιά, μια όαση. Η θέα προς τον καταπράσινο κάμπο και τη γαλήνια λίμνη του Αλιάκμονα-Πολυφύτου καταπληκτική. Ο δρόμος προς το ιερό Εξωκλήσι από το ύψος του Αγίου Αθανασίου Βελβεντού είναι χωματόδρομος, δύσβατος για τις κούρσες, παρ’ όλες τις φιλότιμες προετοιμασίες κάθε χρόνο από το Δήμο Βελβεντού.
Η τοποθεσία του Εξωκλησιού μοιάζει με την Ορεινή της Ιουδαίας, τη γενέτειρα του Προδρόμου και Βαπτιστή Ιωάννη. Στην Ορεινή ανέβηκε και η Παναγία: ‘’Αναστάσα δε Μαριάμ εν ταις ημέραις ταύταις επορεύθη εις την ορεινήν μετά σπουδής εις πόλιν Ιούδα και εισήλθεν εις τον οίκον Ζαχαρίου και ησπάσατο την Ελισάβετ’’ (Λουκ. 1, 39-40).
π. Κωνσταντίνος Ι. Κώστας
παπαδάσκαλος
27-6-2023
