By Rishi Sriram
Οι πλούσιες εμπειρίες – από το παιχνίδι μέχρι τις τέχνες και τις σχέσεις- που διαμορφώνουν θεμελιωδώς την ανάπτυξη ενός μικρού παιδιού. .
Όταν ο Άλμπερτ Αϊνστάιν ήταν παιδί, λίγοι άνθρωποι —αν υπήρχαν-προέβλεπαν τις αξιοσημείωτες συνεισφορές που θα έκανε στην επιστήμη. Η γλωσσική του ανάπτυξη καθυστέρησε, ανησυχώντας τους γονείς του μέχρι το σημείο να συμβουλευτούν έναν γιατρό. Η αδελφή του ομολόγησε κάποτε ότι ο Αϊνστάιν “είχε τέτοια δυσκολία με τη γλώσσα που οι γύρω του φοβούνταν ότι δεν θα μάθει ποτέ.”Πώς πήγε αυτό το παιδί από πιθανές αναπτυξιακές καθυστερήσεις στο να γίνει, ο γνωστός σε όλους Αϊνστάιν;
Μέρος της απάντησης στο ερώτημα αυτό βρίσκεται σε δύο δώρα που ο Αϊνστάιν έλαβε από κάθε έναν από τους γονείς του όταν ήταν 5 ετών. Όταν ο Αϊνστάιν ήταν στο κρεβάτι όλη την ημέρα από μια ασθένεια, ο πατέρας του, του έδωσε μια πυξίδα. Για τον Αϊνστάιν, ήταν μια μυστηριώδης συσκευή που πυροδότησε την περιέργειά του στην επιστήμη. Λίγο αργότερα, η μητέρα του Αϊνστάιν, που ήταν ταλαντούχος πιανίστας, έδωσε στον Αϊνστάιν ένα βιολί. Αυτά τα δύο δώρα προκάλεσαν τον εγκέφαλο του Αϊνστάιν με διακριτικούς τρόπους ακριβώς την κατάλληλη στιγμή.
ΚΡΙΣΙΜΕΣ ΠΕΡΙΟΔΟΙ
Οι εγκέφαλοι των παιδιών αναπτύσσονται σε «εκτοξεύσεις» που ονομάζονται κρίσιμες περίοδοι. Η πρώτη συμβαίνει γύρω στην ηλικία των 2, με την δεύτερη να εμφανίζεται κατά την εφηβεία. Στην αρχή αυτών των περιόδων, ο αριθμός των συνδέσεων (συνάψεις) μεταξύ των εγκεφαλικών κυττάρων (νευρώνες) διπλασιάζεται. Τα παιδιά ηλικίας δύο ετών έχουν διπλάσιες συνάψεις από τους ενήλικες. Επειδή αυτές οι συνδέσεις μεταξύ των εγκεφαλικών κυττάρων είναι εκεί όπου συμβαίνει η μάθηση, διπλάσιες συνάψεις επιτρέπουν στον εγκέφαλο να μαθαίνει ταχύτερα από οποιαδήποτε άλλη στιγμή της ζωής. Επομένως, οι εμπειρίες των παιδιών σε αυτή τη φάση έχουν μακροχρόνιες επιπτώσεις στην ανάπτυξή τους.
Αυτή η πρώτη κρίσιμη περίοδος ανάπτυξης του εγκεφάλου αρχίζει γύρω στην ηλικία 2 και καταλήγει γύρω στην ηλικία 7. Παρέχει μια πρωταρχική ευκαιρία να τεθούν τα θεμέλια για μια ολιστική εκπαίδευση για τα παιδιά. Τέσσερις τρόποι μεγιστοποίησης αυτής της κρίσιμης περιόδου περιλαμβάνουν την ενθάρρυνση της αγάπης για μάθηση, την εστίαση στο εύρος αντί του βάθους, την προσοχή στη συναισθηματική νοημοσύνη και το να μην αντιμετωπίζουμε την εκπαίδευση των παιδιών, απλώς σαν πρόδρομο της «πραγματικής» εκπαίδευσης.
ΕΝΘΑΡΡΥΝΕΤΕ ΤΗΝ ΑΓΑΠΗ ΤΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ
Τα μικρά παιδιά πρέπει να απολαμβάνουν τη διαδικασία μάθησης αντί να εστιάζουν στην απόδοση. Οι εκπαιδευτικοί και οι γονείς μπορούν να τονίσουν τις χαρές της προσπάθειας νέων δραστηριοτήτων και της μάθησης. Πρέπει να βοηθήσουμε τα παιδιά να καταλάβουν ότι τα λάθη είναι ένα ευπρόσδεκτο, φυσιολογικό μέρος της μάθησης.
Αυτή η περίοδος είναι επίσης η στιγμή για να δημιουργηθεί μια νοοτροπία ανάπτυξης —η πεποίθηση ότι τα ταλέντα και οι ικανότητες αναπτύσσονται μέσω της προσπάθειας αντί να είναι έμφυτα σταθερά. Οι εκπαιδευτικοί πρέπει να αποφεύγουν να βάζουν ταμπέλες στα παιδιά ή να κάνουν καθολικές δηλώσεις σχετικά με τις ικανότητες τους. Ακόμη και τα κοπλιμέντα όπως “είσαι τόσο έξυπνος” είναι αντιπαραγωγικά. Αντ ‘ αυτού, τονίστε την επιμονή και δημιουργήστε ασφαλείς χώρους για μάθηση. Τα παιδιά θα μάθουν να αγαπούν τη μάθηση αν δείξουμε ενθουσιασμό για τη διαδικασία αντί να σταθεροποιούμε τα αποτελέσματα.
Στο βιβλίο του, ο David Epstein υποστηρίζει ότι το εύρος της εμπειρίας συχνά παραβλέπεται και υποτιμάται. Η εστίαση στην αριστεία σε μια ενιαία δραστηριότητα μπορεί να είναι κατάλληλη σε κάποιο σημείο της ζωής. Αλλά οι άνθρωποι που ευδοκιμούν στον ταχέως μεταβαλλόμενο κόσμο μας είναι εκείνοι που πρώτα μαθαίνουν πώς να αντλούν από πολλαπλά πεδία και να σκέφτονται δημιουργικά και αφηρημένα. Με άλλα λόγια, η κοινωνία μας χρειάζεται καλοσχηματισμένα απ’ όλες τις απόψεις άτομα.
Η πλήρως αναπτυγμένη προσωπικότητα είναι ιδιαίτερα σημαντική για τα παιδιά ηλικίας 2 έως 7 ετών. Οι αναπτυσσόμενοι εγκέφαλοί τους είναι έτοιμοι να απολαύσουν ένα ευρύ φάσμα δεξιοτήτων. Αυτή η” περίοδος δειγματοληψίας”, όπως την αποκαλεί ο Epstein, είναι αναπόσπαστη. Αυτό είναι το παράθυρο κατά το οποίο θα αναπτυχθεί το εύρος των παιδιών. Υπάρχει αρκετός χρόνος για να ειδικευτούν αργότερα.
ΜΗΝ ΠΑΡΑΒΛΕΠΕΤΕ ΤΗ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ
Ναι, θέλουμε τα παιδιά να διαβάζουν καλά και να μαθαίνουν τις βασικές αρχές των μαθηματικών. Αλλά δεν πρέπει να αγνοήσουμε τη συναισθηματική νοημοσύνη. Τα πλεονεκτήματα της μάθησης κατά τη διάρκεια αυτής της πρώτης κρίσιμης περιόδου ανάπτυξης του εγκεφάλου θα πρέπει να επεκταθούν σε διαπροσωπικές δεξιότητες όπως η καλοσύνη, η ενσυναίσθηση και η ομαδική εργασία.
Ο Daniel Siegel και η Tina Payne Bryson εξηγούν τη σημασία της ανάπτυξης της ενσυναίσθησης των παιδιών στο βιβλίο τους The Whole-Brain Child. Η ενσυναίσθηση αρχίζει με την αναγνώριση των συναισθημάτων κάποιου. Ως εκ τούτου, προτείνουν να βοηθήσουμε τα παιδιά αυτής της ηλικιακής ομάδας να επισημάνουν πρώτα τα συναισθήματά τους (“αισθάνομαι λυπημένος”) και στη συνέχεια να πουν την ιστορία για το τι τους έκανε να αισθάνονται έτσι (“αισθάνομαι λυπημένος γιατί ήθελα Παγωτό και είπατε όχι”). Μόλις τα παιδιά ασκήσουν την επισήμανση των συναισθημάτων, οι εκπαιδευτικοί μπορούν να αρχίσουν να θέτουν ερωτήσεις που τους ενθαρρύνουν να εξετάσουν τα συναισθήματα των άλλων.
Ένας τρόπος για να ενθαρρύνετε τη φροντίδα για τους άλλους είναι να συμπεριλάβετε τα παιδιά σε αυτό που κάνουν οι ενήλικες για τους άλλους. Ακόμη και επιτρέποντας στα μικρά παιδιά να βοηθήσουν με τις δουλειές μπορεί να τους κάνει χρήσιμους ανθρώπους που νοιάζονται για τους άλλους.
ΜΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΤΕ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΤΩΝ ΜΙΚΡΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΑΠΛΩΣ ΩΣ ΠΡΟΔΡΟΜΟ ΤΗΣ” ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗΣ ” ΜΑΘΗΣΗΣ
Οι εγκέφαλοι των παιδιών μπορούν να απορροφήσουν μοναδικά πληροφορίες κατά τη διάρκεια αυτής της κρίσιμης φάσης. Εάν η νοημοσύνη ορίζεται ως η ικανότητα μάθησης, τα παιδιά ηλικίας μεταξύ 2 και 7 ετών μπορεί να είναι οι πιο έξυπνοι άνθρωποι στον πλανήτη.
Η έρευνα δείχνει ότι ορισμένες δεξιότητες δεν μπορούν να μαθευτούν εξίσου καλά μετά από αυτή την πρώτη κρίσιμη περίοδο ανάπτυξης του εγκεφάλου. Για παράδειγμα, η έρευνα δείχνει ότι τα παιδιά σε αυτή την ηλικιακή ομάδα είναι καλύτερα προσαρμοσμένα για να μάθουν τα πρότυπα της γλωσσικής ανάπτυξης, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να μάθουν να χειρίζονται μια δεύτερη γλώσσα στο ίδιο επίπεδο με την μητρική γλώσσα. Ωστόσο, μόλις τα παιδιά φτάσουν στην ηλικία των 8 ετών, η γλωσσική τους ικανότητα μειώνεται και οι δεύτερες γλώσσες δεν ομιλούνται τόσο καλά όσο οι μητρικές. Το ίδιο φαινόμενο συναντάται και στην εκμάθηση της μουσικής.
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι γονείς του Αϊνστάιν δεν τον έγραψαν σε μαθήματα φυσικής —το πεδίο που θα τον οδηγούσε σε Βραβείο Νόμπελ. Αντ ‘ αυτού, ο πατέρας του Αϊνστάιν τον συμπεριέλαβε στο έργο του ως μηχανικός. Η μητέρα του τον έγραψε στα μαθήματα βιολιού επειδή ήθελε να αγαπά και να εκτιμά τη μουσική. Και οι δύο δραστηριότητες εργάστηκαν για να αναπτύξουν το νεαρό μυαλό του ολιστικά. Είναι δελεαστικό να σκεφτόμαστε την προσχολική εκπαίδευση ως πρόδρομο της “πραγματικής” εκπαίδευσης. Αλλά αυτά μπορεί να είναι τα χρόνια που έχουν μεγαλύτερη σημασία.
Βας. Σοφίας 26, Τηλ επικοινωνίας: 6971996640
Πρόγραμμα Ανάπτυξης Εγκεφάλου & Δεξιοτήτων για παιδιά 5-15 ετών
