Οίκος βελτιώσεως – Δήμος ελαττώσεως (του Παναγιώτη Δημόπουλου)

Την 31η Αυγούστου του 2019 παρέδωσα τα πεπραγμένα της 5ετούς θητείας μου στην Κοβεντάρειο Δημοτική Βιβλιοθήκη Κοζάνης. Θητείας που ήταν μεγάλη τύχη, τιμή και χαρά, αφού ο οργανισμός αυτός στεγάζει ένα σπάνιο ιστορικοκοινωνικό φαινόμενο και ευεργέτημα πολλών προς όλους. Έκτοτε απέφυγα την δημοσιολογία για τον οργανισμό, αφού ως γνωστόν ο ρόλος των τέως πρέπει να είναι άφωνος και αποκλειστικά ενθαρρυντικός και ενισχυτικός στους νυν.

Δυστυχώς από σήμερα αυτή η τυπική δέσμευση δεν υφίσταται, αφού η αινιγματική απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Κοζάνης δέχεται χωρίς αίτημα εξαίρεσης την κατάργηση του νομικού προσώπου. Μάταια, εξ όσων μαθαίνω, ο Χάρης Κουζιάκης και οι της παρατάξεώς του αποπειράθηκαν να αναχαιτίσουν τον καλπασμό του αινίγματος προς την έκφρασή του. Δεν πολιτικοποιώ την απόφαση. Ήταν ο νυν Δήμαρχος και πρόεδρος του φορέα Λάζαρος Μαλούτας που πριν 12 χρόνια πολύ σωστά μερίμνησε για την εξαίρεση της Βιβλιοθήκης από την τότε αντίστοιχη σμίκρυνση των Δήμων, εξ ου και το αινιγματικό της υπόθεσης. Αν μη τι άλλο όσα μεσολάβησαν έκτοτε επιβεβαίωσαν την εξαίρεση.

Όμως η Βιβλιοθήκη της Κοζάνης δεν είναι απλώς ένα υπό διοίκηση σχήμα, ή τα φρέσκα ντουβάρια και οι χώροι εκδηλώσεών της. Δεν είναι οι συλλογές ή οι εργάτες της και οι ερευνητές της. Δεν είναι ούτε καν η συγκλονιστική και σπάνια μνήμη που κρατά μια ολόκληρη πολιτεία με όλη της την στοργή σε μερικά τετραγωνικά μέτρα. Δεν είναι τελικά ούτε αυτό το μοναδικό ιστορικό της που γράφτηκε σχεδόν αποκλειστικά από τις δωρεές των ανθρώπων της, σαν συλλογικό, ψηφιδωτό τάμα των γραμμάτων στον ναό τους. Είναι όλα αυτά, μα είναι και κάτι πολύ πιο μεγάλο. Η Βιβλιοθήκη μας είναι το μοναδικό μας εισιτήριο για τον μη αγοραίο, ισότιμο και ισήγορο διάλογο με τον υπόλοιπο κόσμο. Αποτελεί δηλαδή ένα ανοιχτό μέλλον, χωρίς συμπλέγματα και φολκλορισμούς, μικρομεγαλισμούς και ευκαιρίες εποχής. Είναι οι κεντρικές θύρες εισόδου-εξόδου της Κοζάνης, αλλά και της δυτικομακεδονικής περιφέρειας. Κι αυτό, στα εκατοντάδες νομικά πρόσωπα της χώρας, αποτελεί εξαίρεση των εξαιρέσεων. Αν έπρεπε ένα μόνο νομικό πρόσωπο της χώρας ολόκληρης να εξαιρεθεί θα είχαμε καλές πιθανότητες να διεκδικήσουμε την τιμή, ειδικά εδώ που βρισκόμαστε και στην γενική συνθήκη που μας περιβάλλει. Η Βιβλιοθήκη αυτή – ο αείμνηστος Φίλιππος Τσιμπόγλου είχε πειστεί και το είχε προφέρει δημοσίως ουκ ολίγες φορές – έπρεπε να είναι καθ’ οδόν προς την πανηγυρική επανίδρυσή της ως αδελφή Βόρεια Εθνική Βιβλιοθήκη, με τον Δήμο Κοζάνης στην φυσική εποπτεία της λειτουργίας της. Αυτός είναι ο ιστορικός της προορισμός: ο εθνικός της ρόλος και το διεθνές της στίγμα. Και είναι λοιπόν άδικο να οδεύει προς τα παζαρεμένα χωνευτήρια της αυτοδιοίκησης και του κόσμου τα αζήτητα.

Αποφασίστηκε λοιπόν η αδιαμαρτύρητη εξαφάνιση του οργανισμού, η συμβολική μετάταξη της Βιβλιοθήκης από την αυτοτέλεια και την πρεσβεία στην υποτέλεια ενός εσωτερικού διοικητικού διαδρόμου με διαφαινόμενο διακύβευμα τα ωράρια, τα οργανογράμματα, τους κοινόχρηστους διαθέσιμους ΚΑΔ και τατοιαύτα εδώδιμα αποικιακά. Η Βιβλιοθήκη υπήρξε και σε άλλες, πιο πέτρινες εποχές τμήμα του Δήμου και δεν έπαθε κάτι. Ούτε και τώρα θα πάθει, θα βρεθούν πάντοτε οι αφοσιωμένοι υπηρέτες της που θα την προσδιορίζουν σε σχέση με την αξία της και όχι κατά τον πόθο τους. Παραμένει όμως ανεξήγητη, σχεδόν παραμορφωτική αυτή η απόφαση που αναβάλλει την εφικτή διακριτή της θέση και την αυτοδύναμη πορεία της. Είναι ιστορική η άτυχη στιγμή και καταδεικνύει κατά την γνώμη μου – λυπούμαι ειλικρινά και πάρα πολύ που το γράφω – μεγάλο έλλειμμα αντίληψης της αξίας των πραγμάτων. Λυπούμαι και απολογούμαι ταυτόχρονα, γιατί για αυτό το κραυγαλέο έλλειμμα αντίληψης κάποια ευθύνη έχουμε όλοι όσοι υπηρετήσαμε τον προς κεκοιμημένους φορέα. Απορώ πώς τα καταφέραμε έτσι.

Η Ιστορία γράφει και λάθη. Και θα τα γράψει. Τώρα; Τώρα πρέπει οι επόμενοι να μεριμνήσουν ώστε να μην παρατηρηθεί η ελάττωση του πιο φωτεινού μας σήματος. Όλες οι επιταγές τους είναι σήμερα λευκές, αλλά η συγκεκριμένη είναι προσημειωμένη από όλα τα γράμματα 3,5 αιώνων.