Καλλικράτης εναντίον Καποδίστρια (Του Γιάννη Γουσιόπουλου )

Ο Ιωάννης Καποδίστριας μετά τον πυροβολισμό από τον Μαυρομιχάλη δέχθηκε και έναν ακόμη από τον Καλλικράτη. Το γεγονός στο δεύτερο μισό του δεν είναι πραγματικό, είναι φανταστικό, προσχηματικό. Άλλωστε η ζωή των δύο επιφανών ανδρών δεν συνέπεσε χρονικά, στην εποχή του Καλλικράτη τα πυροβόλα όπλα δεν είχαν ακόμα εφευρεθεί.

 Τα ονόματα τόσο του ενός όσου και άλλου δόθηκαν σε δύο σύγχρονες διοικητικές  μεταρρυθμίσεις που αφορούν την τοπική αυτοδιοίκηση. Η πρώτη είχε ως κεντρική ιδέα τη διοικητική συνένωση των μικρών οικισμών, η δεύτερη μεταξύ των άλλων, τη δημιουργία ακόμη μεγαλύτερων δήμων.

 Η πρώτη που έφερε το όνομα του Ιωάννη Καποδίστρια ήταν επιβεβλημένη, έπρεπε να είχε γίνει πολύ πριν. Η αστυφιλία συρρίκνωσε τους οικισμούς, κάποιους σχεδόν τους εξαφάνισε από τον χάρτη και επομένως δεν είχαν λόγο ύπαρξης ως ξεχωριστή διοικητική μονάδα. Μοναδική παρατυπία είναι ότι η αυτοδιοίκηση α’ βαθμού αφορά τη διοίκηση του ενός έκαστου οικισμού και μόνον και όχι τη διοίκηση των ολόκληρων περιοχών. Περιοχών που περιέχουν πολλούς οικισμούς και για τις οποίες υπάρχει ο β’ βαθμός.

Η παρατυπία εύκολα μπορεί να δικαιολογηθεί αν δεχθούμε ότι οι οικισμοί που συνενώθηκα ουσιαστικά έπαψαν να υπάρχουν… και αυτή είναι η πραγματικότητα.

 Με τη δεύτερη, αυτή των περεταίρω συνενώσεων που έφερε το όνομα του Καλλικράτη, αρκετά χρόνια μετά από την εφαρμογή της όπως η ζωή έδειξε τα αποτελέσματα δεν ήταν αντάξια των προσδοκιών. Τουλάχιστον σε κάποιες από τις περιπτώσεις.

 Τα αποτελέσματα δεν ήταν η συγκράτηση της οικονομικής και κοινωνικής  υποβάθμισης των περιοχών που αποτέλεσαν  τους νέους δήμους – για αναστροφή της πορείας δεν γίνεται λόγος, αντίθετα ήταν η επιτάχυνση της οικονομικής και κοινωνικής υποβάθμισης των δήμων λόγω των διοικητικών προβλημάτων που οξύνθηκαν από τις συνενώσεις.

 Τα προβλήματα αφορούν κυρίως δήμους με μικρές προοπτικές οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης, με μεγάλη εδαφική έκταση και σε ένα δύσκολο γεωγραφικό ανάγλυφο, με μικρό πληθυσμό για την έκταση, που δημιουργήθηκαν σε μία δύσκολη πολιτική και οικονομική συγκυρία εφαρμογής που ακολούθησε αυτή τη μεταρρύθμιση.

 Μερικά από τα προβλήματα όπως αυτά βιώνονται από τους δημότες, αν δεχθούμε ότι η οικονομική και κοινωνική υποβάθμιση ως μη απόλυτα μετρήσιμο μέγεθος δεν μπορεί να αποδοθεί καθαρά στο γεγονός της συνένωσης – υπάρχει περισσότερο ως αίσθηση, είναι η υποβάθμιση της αποκομιδής των σκουπιδιών, η ελλειπέστερη συντήρηση του οδικού δικτύου, η προβληματική αποψίλωση των χόρτων, η αναγκαιότητα μετακίνησης των δημοτών σε μεγαλύτερη απόσταση για τη διεκπεραίωση των διοικητικών υποθέσεων, η υπερφορολόγιση των δημοτών για την κάλυψη των αυξημένων λειτουργικών εξόδων από τις μετακινήσεις των υπηρεσιακών οχημάτων λόγω των μεγάλων αποστάσεων που διανύουν.

 Στη μεγάλη έκταση που καταλαμβάνει ο νέος δήμος η μεγάλη απόσταση που χωρίζει τους οικισμούς από την έδρα του δήμου μείωσε το ενδιαφέρον για την ενασχόληση με τα κοινά που διαφορετικά θα είχαν ενεργοποιηθεί. Το αποτέλεσμα είναι η υποβαθμισμένη ποιοτικά σύνθεση του δημοτικού συμβουλίου και των τοπικών συμβουλίων.

 Οι ενεργοί πολίτες και εν δυνάμη, κατοπινοί δημοτικοί παράγοντες θεωρούν ως δεδομένη την αποτυχία ενός προσωπικού εγχειρήματος, παραμένουν αδρανείς.

 Τα προβλήματα γενικά και ειδικά λόγω των συνενώσεων στην παροχή των παρεχόμενων υπηρεσιών οφείλεται στην έλλειψη οργάνωσης των δημοτικών υπηρεσιών. Τα οργανογράμματα απουσιάζουν, η ιεραρχία δεν υφίσταται – οι αντιδήμαρχοι εκτελούν καθήκοντα προϊσταμένων των υπηρεσιών ενίοτε εργοδηγών στα συνεργεία, το προσωπικό σε μεγάλο βαθμό είναι έκτακτο και ως εκ τούτου, μη εξειδικευμένο, μη καταρτισμένο, μη συνεχώς εκπαιδευόμενο, η ύπαρξη επιστημονικού προσωπικού για τους μικρούς δήμους αποτελεί πολυτέλεια.

 Τα προβλήματα μετά τις συνενώσεις οξύνθηκαν από το γεγονός ότι οι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης δεν υποστηρίχτηκαν από το κράτος με διοικητικά μοντέλα που η εφαρμογή τους θα τους έδινε τη δυνατότητα να αναδιοργανωθούν, να προσαρμοσθούν στα νέα δεδομένα, να επωφεληθούν από τις συνενώσεις.

 Κοντολογίς πολλές είναι οι θεσμικές αλλαγές που πρέπει να γίνουν στο πρώτο βαθμό τοπικής αυτοδιοίκησης. Αν δεν γίνουν κάποιες από τις συνενώσεις πρέπει να ακυρωθούν, να επανέλθουν οι δήμοι στο σχήμα που είχαν με το πρόγραμμα ¨Ιωάννης Καποδίστριας¨ ή σε κάτι ενδιάμεσο. Αυτό ήδη έγινε εκεί όπου η θέληση των τοπικών κοινωνιών υπήρξε ισχυρή.

 Τέλος η πολιτεία να μην νομοθετεί στη βάση: ¨δήμος¨ ίσον ¨πόλη¨, όπως στο παρελθόν οι πόλεις κράτη. Επιτέλους να ενημερωθεί πως στην περιφέρεια οι δήμοι καταλαμβάνουν έκταση τετραγωνικών χιλιομέτρων με τετραψήφιο αριθμό.