Σαν σήμερα στις 12 Ιουνίου του 1965 έφυγε από τη ζωή σε ηλικία εβδομήντα οκτώ ετών ο ΧΡΗΣΤΟΣ ΜΑΝΩΛΗΣ, το έβδομο και τελευταίο παιδί του Γεωργίου και της Σοφίας. Ο μεγαλύτερος Ευεργέτης της Αιανής στα νεότερα χρόνια.
Ο Χ.Μ. κατάγονταν από την Κάλλιανη – Αιανή και το αρχικό επώνυμο της οικογένειας του ήταν Μπουνόβας. Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1887, όπου μεγάλωσε και έζησε μέχρι τέλους της ζωής του . Εκεί εργάζονταν ως σιδηροδρομικός υπάλληλος , επάγγελμα που ασκούσε και ο πατέρας του. Δεν δημιούργησε οικογένεια και με τις οικονομίες του βοηθούσε απόρους φοιτητές κυρίως από την Αιανή , αλλά και από τη Νεάπολη Κοζάνης σε μια περίπτωση, για να σπουδάσουν.
Το 1962, τρία χρόνια πριν το θάνατο του, αγόρασε δυο ακίνητα-διαμερίσματα στη Θεσσαλονίκη Ένα με άδεια κατασκευής του 1957 και ένα του 1939.
Με τη διαθήκη του (1964) διέθεσε στην Κοινότητα Αιανής τα ως άνω διαμερίσματα , καθώς και το ημιυπόγειο διαμέρισμα που έμεινε ο ίδιος , όπως και το μεγαλύτερο μέρος των κόπων της ζωής του σε μετρητά , για την ενίσχυση των απόρων παιδιών της, που αριστεύουν στις σπουδές τους. Τα διαμερίσματα βρίσκονται στις οδούς Εγνατία 6ος όροφος 80 τ.μ. και δυο στην Αλεξάνδρου Σβώλου -4ος 114 τ.μ. και ημιυπόγειο 55 τ. μ. αντίστοιχα. Στο τελευταίο έμεινε ο ίδιος ο Χ.Μ.
Για την διαχείριση της διαθήκης συστάθηκε ομώνυμο Κληροδότημα ως κεφάλαιο αυτοτελούς διαχείρισης του Δήμου Αιανής. Από το 2011 το Κληροδότημα διαχειρίζεται από το Δήμο Κοζάνης.
Από το 2007 έως και τον Αύγουστο του 2014 είχα άμεση πληροφόρηση για τη λειτουργία του κληροδοτήματος, καθώς είχα τη θεσμική ευθύνη. Την περίοδο αυτή είχαν τακτοποιηθεί δεκάδες εκκρεμότητες από το παρελθόν και το κληροδότημα λειτουργούσε κανονικά.
Είχα την “τύχη” να επισκεφθώ το 2007 για να δω τα διαμερίσματα αυτά και ιδίως αυτό που έμεινε ο Χ.Μ. …. Ξαναπήγα τα έτη 2009,2010 , 2013 & 2014 για να συντονίσω κάποιες ενέργειες για την εκμίσθωσή τους και την αντιμετώπιση προβλημάτων επισκευών και διεκδίκησης ανείσπρακτων μισθωμάτων.
Το πρώτο από τα παραπάνω διαμερίσματα-Εγνατίας αποφέρει έσοδα από ενοίκια σχεδόν συνεχώς γιατί είναι μισθωμένο ( 3.000,00€ για το 2025) και βρίσκεται σε σχετικά καλή κατάσταση, ενώ τα άλλα δυο, επειδή είναι πολύ παλιά , είναι κενά από τον Οκτώβριο του 2013 το πρώτο και από τον Αύγουστο του 2007 το δεύτερο . Τουλάχιστον το πρώτο από αυτά -4ος όροφος Α. Σβώλου – αν ανακαινιστεί μπορεί να ενοικιαστεί , υπόθεση βέβαια που κοστίζει αρκετά.
“Η διαχειρίστρια του κληροδοτήματος Δημοτική Επιτροπή Δήμου Κοζάνης πρέπει να φροντίσει για τη συντήρηση και επισκευή εκείνων των ακινήτων του κληροδοτήματος που χρειάζονται επισκευή προκειμένου να καταστούν ικανά προς εκμίσθωση και να προβεί άμεσα στις απαιτούμενες ενέργειες για την εκμίσθωσή τους σύμφωνα τις διατάξεις του άρθρου 24 του Ν. 4182/2013, ώστε να μη χάνονται έσοδα για το κληροδότημα.” ( α.α 13 Απόφασης 13284/16-03-2023 Αποκ. Δ. Η. Δ.Μ. Γραφείο Κοινωφελών Περιουσιών)
Η Κοινότητα της Αιανής σε ένδειξη τιμής και ευγνωμοσύνης για τη μεγάλη του προσφορά έστησε το 1970 στο προαύλιο του Δημοτικού Σχολείου την προτομή του Χρήστου Μανώλη ( γλύπτης Αλίκη Χατζή) και την μετέφερε είκοσι χρόνια μετά , το 1990 και την έστησε στην πλατεία του χωριού. Δίπλα σ΄ αυτή, από το Φεβρουάριο του 2010, είναι τοποθετημένη και η προτομή του αείμνηστου Δασκάλου & Δημιουργού Κωνσταντίνου Σιαμπανόπουλου , φίλου εν ζωή του Χ.Μ. και συγγραφέα του πονήματος για τη ζωή και το έργο ευεργέτη που εικονίζεται πιο κάτω στις δυο μέχρι τώρα εκδόσεις του 1969 και 1998. Το βιβλίο αυτό αξίζει να το διαβάσουν οι νέοι της Αιανής και για να μάθουν , αλλά και για να ενισχύσουν το φρόνημα της αγάπης για τον τόπο και της φιλοπατρίας..
“Η μεγάλη όμως αδυναμία της ζωής του Χ.Μ. ήταν η αρχαιολογία. Έκανε πολλές προσωπικές παραστάσεις ή απέστειλε επιστολές σε ειδικούς και αρχαιολόγους, σε αρχές και αρμοδίους, με σκοπό να προκαλέσει το ενδιαφέρον τους στον τομέα αυτό. Για τον ίδιο σκοπό, στα τέλη του 1956, στην εφημερίδα της Κοζάνης «Δυτική Μακεδονία», δημοσίευσε τρία άρθρα με τον τίτλο «Ελίμεια-Αιανή».
Παρά την αρχική του απογοήτευσή του δεν έπαυσε να ενεργεί και κατόρθωσε να παρακινήσει τους υπεύθυνους της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας κ.κ. Μακαρόνα και Πελεκανίδη να επισκεφθούν την Αιανή, κατά το 1956. Αποτέλεσμα της επισκέψεως αυτής ήταν η επιστημονική μελέτη του κ. Πελεκανίδη «Έρευναι εν τη Μακεδονία» και ο διορισμός του αείμνηστου δάσκαλου Σιαμπανόπουλου Κ. ως Εκτάκτου Επιμελητού Αρχαιοτήτων Αιανής-Καισαρείας.”
Το τι ακολούθησε και φθάσαμε να δημιουργηθεί το Αρχαιολογικό Μουσείο είναι λίγο πολύ γνωστό στους Αιανιώτες-Αιαναίους-Αιανίτες
Κάθε χρόνο στην Αιανή γίνονταν εκδηλώσεις στη μνήμη του και απονέμονταν τα χρηματικά βραβεία στους μαθητές του Γυμνασίου Αιανής που διακρίνονταν για τις επιδόσεις τους.
Τα τελευταία χρόνια ωστόσο έχουν ατονίσει τα παραπάνω και οι απονομές γίνονται κάθε πέντε χρόνια. Τελευταία φορά βραβεύτηκαν το 2023 τα παιδιά που αποφοίτησαν από το σχολικό έτος 2015-2016 μέχρι το σχολικό έτος 2019-2020. Πληροφορήθηκα ότι εφέτος 2025 θα βραβευτούν τα παιδιά που αποφοίτησαν από το Γυμνάσιο Αιανής τα σχολικά έτη 2020-2021 έως 2024-2025. Το κανονικό όμως είναι να βραβεύονται κάθε χρόνο.
Στο τέλος του 2024 σύμφωνα με τον προϋπολογισμό του 2025 (απ. Δ.Ε.14/2025) το σύνολο των τραπεζικών καταθέσεων του Κληροδοτήματος ανέρχονταν στις 49.904,51€. και τα ανείσπραχτα ενοίκια από το παρελθόν 4.149,10€. Δεν γνωρίζω αν έγιναν νομικές ενέργειες μετά το 2014 προκειμένου να εισπραχθούν ή και αν αυτές έχουν παραγραφεί.
Σημειώνω ακόμα πως σε μια από τις βιβλιοθήκες του γραφείου του Δημάρχου στο πρώην Δημαρχείο Αιανής υπάρχει ένα τεράστιο αρχειακό υλικό-βιβλία ελληνικά και ξενόγλωσσα (γνώριζε τη Γαλλική, Αγγλική, Γερμανική και Ισπανική γλώσσα) , έγγραφα-φωτογραφίες , δημοσιεύσεις και άλλα που αφορούν την πλούσια και εθνωφελή δράση του Χ.Μ. Ελπίζω πως κάποια στιγμή θα ενδιαφερθεί κάποιος νέος ή νέα επιστήμονας από την Αιανή ή και από αλλού να το μελετήσει και να αναδείξει το αρχείο αυτό.
“Οι άνθρωποι έρχονται και παρέρχονται, τα έργα τους όμως μένουν. Ο Χρήστος Μανώλης δεν πέθανε.. Η Αιανή πρέπει να περιβάλλει για πάντα με στοργή και ευγνωμοσύνη τη μνήμη του.” μας θυμίζει ο αείμνηστος Δάσκαλος Κ.Σ.
