Η παραχώρηση της Εγνατίας Οδού δεν πρέπει να γίνει. (του Ευάγγελου Σημανδράκου)

Χθες δημοσιεύθηκαν από το ΤΑΙΠΕΔ οι όροι της διαγωνιστικής διαδικασίας για την παραχώρηση της Εγνατίας Οδού για χρονικό διάστημα έως 40 έτη. (βλ. εδώ: http://www.hradf.com/storage/files/uploads/egnatia-motorway-ieoi-el.PDF). Η παραχώρηση της Εγνατίας Α.Ε. μπορεί να υπαγορεύεται από τις Μνημονιακές μας υποχρεώσεις, ωστόσο δεν δικαιολογείται από κανένα λόγο οικονομικού συμφέροντος, ενώ προσκρούει και στο Άρθρο 18 της Οδηγίας 2014/23/ΕΕ.

Η Εγνατία από το 2018, σύμφωνα με τους δημοσιευμένους ισολογισμούς της εταιρίας και την οικονομική Έκθεση βιωσιμότητας, θα έχει ετήσια ακαθάριστα έσοδα της τάξης των 70 και πλέον εκατομμυρίων Ευρώ. Φέτος είναι η τελευταία χρονιά κατά την οποία η εταιρία εξοφλεί το σύνολο του ομολογιακού δανείου προς την Τράπεζα Πειραιώς, και έτσι τα καθαρά κέρδη από του χρόνου θα ξεπερνούν τα 40-50 εκατομμύρια Ευρώ κατ’ έτος, αφού το κόστος συντήρησης μαζί με το κόστος λειτουργίας δεν ξεπερνά τα 30 εκατομμύρια Ευρώ το χρόνο. Δεδομένου ότι έχει νομοθετηθεί, αλλά δεν έχει εφαρμοστεί μέχρι σήμερα, η νέα τιμολογιακή πολιτική διοδίων για τη χρήση του αυτοκινητόδρομου, τα κέρδη δυνητικά θα ξεπεράσουν τα επόμενα χρόνια τα 70 εκατομμύρια Ευρώ το χρόνο.

Με τις πιο συντηρητικές εκτιμήσεις, σε βάθος 40 ετών, ο αυτοκινητόδρομος θα έχει καθαρά κέρδη που θα αγγίξουν τα 3 δις Ευρώ, ενώ ακόμη κι αν υποθέσουμε πως ένα μεγάλο ποσό από αυτά τα έσοδα θα κατευθυνθεί για έργα βαριάς συντήρησης, τα καθαρά κέρδη σε καμία περίπτωση δεν θα είναι λιγότερα από 2 δις Ευρώ.

Το τίμημα που συζητιέται σήμερα για την παραχώρηση της Οδού είναι της τάξεως των 100 εκατομμυρίων Ευρώ και για διάστημα έως 40 έτη. Μπορεί λοιπόν εύκολα κανείς να αντιληφθεί πως στο ίδιο χρονικό διάστημα, το Ελληνικό δημόσιο, στην περίπτωση που δεν προβεί στην παραχώρηση του αυτοκινητόδρομου θα έχει καθαρά έσοδα τουλάχιστον 2 δις Ευρώ, ενώ με την παραχώρηση της Οδού τα έσοδα θα ανέλθουν μόλις σε 100 εκατομμύρια Ευρώ, δηλαδή ποσό κατά 95% λιγότερο!

Ποιος είναι ο λόγος που να δικαιολογεί την παραχώρηση της Εγνατίας Οδού;

Κανένας. Η Εγνατία σήμερα εξυπηρετεί το 36% του πληθυσμού της χώρας, συμβάλει στη δημιουργία του 33% του ΑΕΠ της χώρας, εξυπηρετεί το 54% των αγροτικών περιοχών της χώρας, διευκολύνει το 41% της απασχόλησης στον τομέα της βιομηχανίας και του μικρού εμπορίου και στο 51% των εξορυκτικών δραστηριοτήτων της Ελλάδος.

Η ιδέα της παραχώρησης έχει την αφετηρία της το 2012, όταν τότε, κατά τη σύναψη του 2ου Μνημονίου και τη δημιουργία του ΤΑΙΠΕΔ, αποφασίστηκε να συμπεριληφθεί η ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ Α.Ε. στο Πρόγραμμα Αποκρατικοποιήσεων του Ταμείου. Όμως εκείνη την περίοδο οι υπολογισμοί ήταν διαφορετικοί, καθώς η Εγνατία ήταν οριακά κερδοφόρα, ενώ σε καμία περίπτωση δεν συζητούταν η παραχώρηση για αυτή τη χρονική διάρκεια που συζητάμε σήμερα, αλλά για 5-10 χρόνια, έτσι ώστε το Ελληνικό δημόσιο να μην χρειαστεί να χρηματοδοτήσει έργα συντήρησης της Οδού.

Για το λόγο αυτό, το Νοέμβριο του 2014, αποφασίστηκε με την υπ. αριθ. 6686 Κοινή Υπουργική Απόφαση περί «Χωροθέτησης σταθμών διοδίων και καθορισμό τελών διοδίων στην Εγνατία Οδό», η δημιουργία νέων σταθμών διοδίων επί της Εγνατίας Οδού. Μεταξύ των νέων σταθμών που προτάθηκαν τότε, οι δύο αφορούσαν τον κάθετο άξονα Σιάτιστας- Κρυσταλλοπηγής στο ύψος του Αλιάκμονα και τον άξονα Παναγιάς-Κοζάνης, στο ύψος του Βενέτικου.

Η απόφαση αυτή θα επιβάρυνε οικονομικά, εκτός από τους επισκέπτες-ταξιδιώτες, κυρίως τους εργαζόμενους της περιοχής οι οποίοι εξαναγκάζονται να χρησιμοποιούν την Εγνατία Οδό για τις καθημερινές τους μετακινήσεις από και προς τον τόπο εργασίας τους. Η ανωτέρω απόφαση αποτελούσε ένα αντιαναπτυξιακό μέτρο που θα έπληττε καίρια την ευρύτερη οικονομία της περιοχής, καθώς παράλληλα με τις αυξημένες τιμές των καυσίμων, με τη λειτουργία νέων σταθμών διοδίων θα αυξανόταν και το κόστος χρήσης του αυτοκινητόδρομου.

Το καλοκαίρι του 2016, σε μια προσπάθεια τροποποίησης της ανωτέρω ΚΥΑ εισήχθη διάταξη εκ μέρους του Υπουργού Μεταφορών στο σχέδιο του Ν. 4388/2016 που να εξαιρεί τις ανωτέρω περιοχές από τη λειτουργία διοδίων. Ωστόσο με τροπολογία της τελευταίας στιγμής(!) η διάταξη αυτή απεσύρθη και ισχύουν πλέον οι διατάξεις της Κοινής Υπουργικής Απόφασης του 2014 που περιλαμβάνουν επιπλέον και την δημιουργία νέων σταθμών, μεταξύ αυτών και ενός μετωπικού σταθμού διοδίων στη Σιάτιστα, ενώ διαφοροποιείται η χωροθέτηση του σταθμού στον κάθετο άξονα Σιάτιστας- Κρυσταλλοπηγής.

Φέτος τον Ιούνιο, εκδόθηκε ενόψει του κλεισίματος της δεύτερης αξιολόγησης η υπ. αριθ. 1867 ΚΥΑ(βλ. εδώ: http://www.et.gr/idocs-nph/search/pdfViewerForm.html?args=5C7QrtC22wEsrjP0JAlxBXdtvSoClrL8vq__ztTtDsf3U4LPcASlceJInJ48_97uHrMts-zFzeyCiBSQOpYnTy36MacmUFCx2ppFvBej56Mmc8Qdb8ZfRJqZnsIAdk8Lv_e6czmhEembNmZCMxLMtZyzRHy0OLrn6C_VrImdJ3kMoExELte4wjAedAKpeEAz) σύμφωνα με την οποία στις 1 Νοεμβρίου 2017 θα λειτουργούσε στη Σιάτιστα μετωπικός σταθμός διοδίων. Αντιδρώντας τότε για την δημιουργία σταθμών διοδίων εξήγησα σε τοπική ενημερωτική εκπομπή πως αφενός κάτι τέτοιο θα πλήξει οικονομικά τους χρήστες του αυτοκινητόδρομου της περιοχής του Βοίου της Κοζάνης, των Γρεβενών και της Καστοριάς, και αφετέρου πως δεν είναι ρεαλιστικό το χρονοδιάγραμμα καθώς η δημιουργία του σταθμού απαιτεί μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από αυτό που ορίζεται στην εν λόγω ΚΥΑ, κάτι που σήμερα μας δικαιώνει.

Γιατί δεν πρέπει να παραχωρηθεί η Εγνατία Οδός;

Σε συνέπεια των όσων αποφάσισε το Περιφερειακό Συμβούλιο Δυτικής Μακεδονίας τον περασμένο Φεβρουάριο (βλ. εδώ: https://diavgeia.gov.gr/doc/7%CE%A46%CE%A47%CE%9B%CE%A8-%CE%97%CE%93%CE%A6?inline=true) και σταθερά αντίθετοι, με τεκμηριωμένο τρόπο, στην παραχώρηση της Εγνατίας Οδού, θεωρούμε απαράδεκτες τις ενέργειες αυτές για τη διαγωνιστική διαδικασία. Αν και δεν υπάρχει νομικά η δυνατότητα για την αναμεταβίβαση πίσω στο Ελληνικό δημόσιο της Εγνατίας Οδού, υπάρχει η δυνατότητα αύξησης του τιμήματος παραχώρησης ή αντίστοιχης μείωσης της διάρκειά της. Αυτό άλλωστε συνάδει και με την Ευρωπαϊκή νομοθεσία, καθώς το Άρθρο 18 της Οδηγίας 2014/23/ΕΕ αναφέρει πως «Για τις συμβάσεις παραχώρησης που διαρκούν περισσότερο από πέντε έτη, η μέγιστη διάρκεια της παραχώρησης δεν πρέπει να υπερβαίνει τον εύλογο χρόνο εντός του οποίου ο παραχωρησιούχος θα μπορούσε να αποσβέσει τις επενδύσεις που πραγματοποίησε για την εκτέλεση των έργων ή την παροχή των υπηρεσιών μαζί με κάποια απόδοση του κεφαλαίου, λαμβάνοντας υπόψη τις επενδύσεις που απαιτούνται για την επίτευξη των συγκεκριμένων συμβατικών υποχρεώσεων», πράγμα που σημαίνει πως το τίμημα θα πρέπει να είναι τουλάχιστον 10 με 15 φορές μεγαλύτερο ή η διάρκεια παραχώρησης πολύ μικρότερη από αυτή που προκηρύσσεται, ειδάλλως η διαδικασία θα κολλήσει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Δυστυχώς η ΚΥΑ του περασμένου Ιουνίου, όχι μόνο δεν απέτρεψε την πρόβλεψη για δημιουργία νέων σταθμών διοδίων στην περιοχή μας, αλλά οι ρυθμίσεις της, ενσωματώθηκαν στην χθεσινή προκήρυξη του διαγωνισμού, στη σελ. 29 και 30 του οποίου αναφέρεται αντίστοιχα πως «[…] Παραμένουν προς υλοποίηση στην Εγνατία Οδό επτά (7) μετωπικοί σταθμοί διοδίων…. Σιάτιστα…» και «[…] οι σταθμοί διοδίων που αντιστοιχούν στις περιαστικές περιοχές… Σιάτιστας.. θα λειτουργήσουν με ειδικό σύστημα αναλογικής χρέωσης». Αυτό σημαίνει πως ο παραχωρησιούχος οφείλει (ως εκκρεμότητα) να εγκαταστήσει τους σταθμούς διοδίων, αφού η δημιουργία των τελευταίων αποτελεί όρο, όπως είδαμε, του διαγωνισμού. Κάτι τέτοιο όμως θα οδηγήσει σε δυσανάλογη οικονομική επιβάρυνση των κατοίκων, της περιοχής μας, επιβάρυνση η οποία δεν δικαιολογείται από κανένα λόγο μιας και ήδη η Εγνατία παρουσιάζει μεγάλα κέρδη και από του χρόνου, όπως αναφέρθηκε στην αρχή, τα κέρδη αυτά θα ξεπερνούν τα 70 εκατομμύρια Ευρώ.