Ο πόνος για το λιγνίτη (της Μιράντας Παυλίδου)

Πριν από μερικές μέρες βρέθηκα στην Πτολεμαΐδα, καλεσμένη της Δημοτικής Αρχής για να μιλήσω για την «Πρώτη συστηματική εκμετάλλευση λιγνιτών Πτολεμαΐδος από την εταιρεία Παυλίδου-Αδαμοπούλου», με την ευκαιρία των 60 χρόνων λιγνίτη στην περιοχή της Εορδαίας. Μπαίνοντας στον χώρο της εκδήλωσης, είπα στους δημοσιογράφους ότι η οικογένεια Παυλίδη «κουβαλάει ένα τραύμα», το τραύμα του λιγνίτη, το οποίο μεταφέρεται από γενιά σε γενιά σαν κληρονομική ασθένεια. Εκείνη την χρονική στιγμή, νόμιζα πως είμαστε οι μόνοι με το τραύμα αυτό. Μετά την ομιλία μου και στο διάστημα μιας εβδομάδας κατά το οποίο παρέμεινα στην περιοχή, με προσέγγισαν διάφοροι άνθρωποι για να μου εκφράσουν τα συγχαρητήρια αλλά και για να μοιραστούν μαζί μου τον δικό τους πόνο, το δικό τους τραύμα. Τους άκουσα προσεκτικά και με ενδιαφέρον.

Τα λεγόμενά τους με οδήγησαν στα παροπλισμένα εργοστάσια της ΛΙΠΤΟΛ και του ΑΗΣ Πτολεμαΐδος, στα ορυχεία της Μαυροπηγής, στην Μονάδα 5 και την γύρω περιοχή, τα οποία επισκέφθηκα με την άδεια του κ. Τάσου Λοβάτση Δ/ντη ΑΗΣ Πτολεμαΐδος. Ξεναγός μου, ο παλιός συμμαθητής μου, Γιάννης Γαλάνος. Προς έκπληξή μου, διαπίστωσα κι εκεί μεγάλο πόνο. Πόνο και κούραση. Πόνο και παραίτηση. Προσωπικό ασφαλείας μέσα στα τεράστια κιβούρια των εργοστασίων, που όμως αποπνέουν, ακόμα, μια ζεστασιά. Εκπέμπουν ακόμη σαν ζωντανοί οργανισμοί που βρίσκονται σε κόμα, σε χαμηλές συχνότητες, την παλιά τους λειτουργία. Ελπίζω να μην καταλήξουν να πουληθούν για παλιοσίδερα, προιόντα λεηλασίας, όλα αυτά τα συλλεκτικά αντικείμενα που βρίσκονται μέσα σε αυτά. Στην μονάδα της ΛΙΠΤΟΛ η υπέροχη τουρμπίνα AEG των 5ΚW, εξαιρείται το νόμου περί εκπομπών αερίων και μπορεί να χρησιμοποιηθεί π.χ. για την τηλεθέρμανση της πόλης. Η εκποίηση της περιουσίας της ΔΕΗ είναι ένα μεγάλο θέμα στο οποίο πρέπει να δωθεί ιδιαίτερη προσοχή.

Διαπίστωσα, τα τεράστια βάθη στα οποία έχουν φτάσει τα λιγνιτορυχεία μας, πράγμα που καθιστά ασύμφορη την εξόρυξη του λιγνίτη και την τεράστια οικολογική καταστροφή της περιοχής. Μίλησα με ανθρώπους που ασχολούνται με τα χωματουργικά. Ακόμη ψάχνουν το υγιές στρώμα εδάφους, που αφαιρέθηκε από την επιφάνεια, προκειμένου να αποκαταστήσουν τα εδάφη. Εγκληματική αμέλεια, τσαπατσουλιά. Η αποκατάσταση γίνεται με τέφρα. Είναι να κλαίει και να γελάει κανείς, γιατί τα εδάφη αυτά θα γίνουν τσιμέντο, έρημος, κρανίου τόπος. Ούτε πουλί ιπτάμενο δεν θα περνάει πάνω από αυτά. Καμία πρόβλεψη και για τα νερά, από όσο ξέρω, δεν υπάρχει.

Οι παλαιοί λυπούνται για τις χαμένες θέσεις εργασίας. Οι πιο νέοι αντιμετωπίζουν το θέμα κυνικά. «Εχ, και τι έγινε. Θα γινόταν σε πέντε, δέκα χρόνια. Γίνεται τώρα». Δεν καταλαβαίνουν τα οφέλη από την διατήρηση θέσεων εργασίας έστω και για μια δεκαετία ακόμη, ούτε τα οφέλη που προκύπτουν από την διατήρηση της λειτουργίας των εργοστασίων μας με μικτή καύση του λιγνίτη, που πρότειναν κάποιοι και μπήκαν κατευθείαν στα ψυγεία της ΔΕΗ. Όταν όμως όλες οι εργασίες του λιγνίτη και γύρω από τον λιγνίτη παύσουν. Όταν μηχανήματα δημόσια και ιδιωτικά σταματήσουν, χωρίς να έχουν αποσβεστεί και γίνουν παλιοσίδερα. Όταν τα δάνεια με τα οποία αγοράστηκαν «σκάσουν». Όταν όλη η κερδισμένη τεχνογνωσία και εμπειρία πάει χαμένη, στα αζήτητα. Τότε ο πόνος θα γίνει ακόμα μεγαλύτερος.

Οι τιμές των ακινήτων μας έπεσαν. Κάποιοι ξεπουλάνε όσο όσο και φεύγουν. Η Πτολεμαΐδα έχασε μέσα σε πολύ λίγα χρόνια πέντε χιλιάδες κατοίκους. Σε λίγο, κάποιοι μου λένε ό,τι θα γίνει «Καϊλάρ». Μιλάνε για την βαρβαρότητα της ΔΕΗ, ωσάν η ΔΕΗ να μην είμαστε «εμείς». Κι όμως, ντόπιοι εργάζονται στη ΔΕΗ. Ντόπιοι είναι στα συλλογικά όργανα, ντόπιοι και στην διοίκηση και στην λήψη αποφάσεων. Είναι να απορεί κανείς. Πίσω από κάθε μεγάλο έργο παγκοσμίως βρίσκονται Έλληνες μηχανικοί. Όταν κάποια κυβέρνηση θέλει να κάνει ένα μεγαλόπνοο και αξιοθαύμαστο έργο, που θα παραμείνει και μετά από αυτήν, προσλαμβάνει Έλληνες. Έλληνες στα Εμιράτα, στην Σαουδική Αραβία, στο Κατάρ, παντού. Ανώνυμοι, κάτω από αντίξοες συνθήκες, δημιουργούν θαύματα μέσα στην έρημο! Τι γίνεται όμως εδώ, εντός των τοιχών; Ύπνος βαθύς ή πλήρης αδιαφορία για το μέλλον της Δυτικής Μακεδονίας; Το έργο των πρώτων μηχανικών που έστησαν όλη την προσπάθεια, εργοστάσια, ορυχεία είναι αξιοθαύμαστο και πολλοί λένε ότι αυτές οι αρχές που τέθηκαν τότε, ακόμα και στον αυτόματο πιλότο όρισαν την λειτουργία τους μέχρι πρόσφατα. Άλλοι λένε πως το ατομικό κέρδος είναι αυτό που κυβερνάει σήμερα την μεγάλη εταιρεία. Αλλά είναι γνωστό σε όλους ότι ούτε ο Φίλιππος ούτε ο Μέγα Αλέξανδρος τα πήρανε μαζί τους. Μας τα αφησαν εδώ στην Μακεδονική γη, τεκμήρια της δόξας και της μεγαλοσύνης τους. Όλοι αυτοί οι επώνυμοι τι θα αφήσουν; Τοξικά απόβλητα και κρανίου τόπο;

Οι περισσότεροι (από αυτούς που μίλησα) εργαζόμενοι στην ΔΕΗ σήμερα πιστεύουν ότι η κατάσταση είναι μη αναστρέψιμη. Ο κος Παναγιωτάκης μίλησε για ένα πιστόλι στον κρόταφο, μίλησε και για μια Οκτωβριανή επανάσταση, για μια μικρά πλην έντιμον ΔΕΗ. Από τον λόγο του ας κρατήσουμε την λέξη «επανάσταση». Ας κοιταχτούμε στον καθρέπτη και ας επαναστατήσουμε εναντίον του εαυτού μας. Εναντίον του κακού εαυτού μας που οδήγησε τα πράγματα μέχρι εδώ. Ας ανακτήσουμε την χαμένη μας αυτοπεποίθηση και ας κοιτάξουμε την όλη κατάσταση από ψηλά, σε όλο το εύρος και το μήκος της. Μεσοβέζικες λύσεις δεν χωράνε. Η περιοχή μας χρειάζεται μια σφαιρική, συνολική λύση που μόνο ξένοι οίκοι με εμπειρία μπορούν να μας την δόσουν. Μία μελέτη για την μεταλιγνιτική εποχή, για τις μονάδες, για την αποκατάσταση του περιβάλλοντος, για τις θέσεις εργασίας, που αυτήν την φορά δεν θα πρέπει να πεταχθεί στα σκουπίδια σαν τόσες άλλες αλλά να εφαρμοστεί από όλους με θρησκευτική ευλάβεια! Γιατί η πληγή όλο και μεγαλώνει και βαθαίνει και πονάει πολύ…