I. Ο καθορισμός των περιοχών με φυσικούς περιορισμούς (εκτός των ορεινών) με τη μεθοδολογία που προτείνεται στο σχέδιο διαβούλευσης, αναμένεται να δημιουργήσει σωρεία προβλημάτων με αξιοσημείωτες κοινωνικοοικονομικές συνέπειες στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας, καθώς στο σχέδιο διαβούλευσης εμφανίζονται μεγάλα τμήματά της, να βρίσκονται εκτός του καταλόγου των νέων περιοχών με φυσικά μειονεκτήματα.
II. Στην παράγραφο 3 του άρθρου 32 του Κανονισμού (ΕΕ) 1305/2013 προσδιορίζεται ότι περιοχές, εκτός των ορεινών περιοχών, θεωρείται ότι αντιμετωπίζουν σημαντικά φυσικά μειονεκτήματα, εάν τουλάχιστον το 60% της γεωργικής έκτασης πληροί τουλάχιστον ένα από τα κριτήρια, που απαριθμούνται στο παράρτημα ΙΙΙ του εν λόγω κανονισμού, στην οριακή τιμή που αναφέρεται.
Τα κριτήρια αυτά αφορούν, το κλίμα (χαμηλή θερμοκρασία, ξηρασία) το συνδυασμό κλίματος – εδάφους (υπερβολική υγρασία), το έδαφος (περιορισμένη αποστράγγιση, δυσμενή υφή και πετρώδες, ριζοφυΐα μικρού βάθους, υστέρηση σε χημικές ιδιότητες) και τέλος τη γεωμορφολογία (απότομη πλαγιά).
Η μελέτη που εκπονήθηκε από το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών για τον προσδιορισμό των περιοχών με φυσικά μειονεκτήματα, από όλους τους παραπάνω βιοφυσικούς περιορισμούς έκανε χρήση αποκλειστικά του κριτηρίου του βιοφυσικού περιορισμού της ξηρασίας.
Η χρήση και τρόπος χρήσης ενός και μόνο βιοφυσικού κριτηρίου, όπως είναι φυσικό εγείρει μεγάλο προβληματισμό και πολλά ερωτηματικά.
Αυτό συμβαίνει γιατί:
(i) Στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας, στα περισσότερα από τα υπόλοιπα επτά κύρια βιοφυσικά κριτήρια για την οριοθέτηση περιοχών που αντιμετωπίζουν φυσικά μειονεκτήματα, δεν επήλθε καμία μεταβολή. Συγκεκριμένα, δεν υπάρχει μεταβολή στο κλίμα, η διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου εξακολουθεί να είναι πολύ μικρή, τα εδάφη εξακολουθούν να είναι περιορισμένης παραγωγικότητας, φτωχά σε χημικές ιδιότητες και μάλιστα σε κάποιες από τις περιοχές που εξαιρούνται των μειονεκτικών υπερβολικής οξύτητας, τα γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά παραμένουν τα ίδια.
(ii) Επιπλέον, εξετάστηκε αν έχουν γίνει αρδευτικά έργα και το ποσοστό άρδευσης ανά Δημοτική / Τοπική Κοινότητα και όχι ο λόγος των ετήσιων βροχοπτώσεων (P) προς την ετήσια δυνητική εξατμισοδιαπνοή (PET), όπως προβλέπεται στον Κανονισμό, οπότε εκτιμήθηκε ότι στις Δημοτικές / Τοπικές Κοινότητες, στις οποίες η αρδευόμενη έκταση είναι μεγαλύτερη του 50% έχει αρθεί ο φυσικός περιορισμός και επομένως εξαιρέθηκαν.
(iii) Αντλήθηκαν εξαιρετικά επισφαλή στοιχεία από το ΟΣΔΕ που σε πολλές περιπτώσεις δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα.
III. Μια πιθανόν λανθασμένη οριοθέτηση των περιοχών με φυσικούς περιορισμούς, ελλοχεύει τον κίνδυνο παρέκκλισης από τους στόχους καταβολής τόσο των άμεσων ενισχύσεων όσο και της υλοποίησης των Προγραμμάτων Αγροτικής Ανάπτυξης. Αυτοί οι στόχοι περιλαμβάνουν τη συμβολή των ενισχύσεων στη διατήρηση της υπαίθρου καθώς και στη διατήρηση και προαγωγή αειφορικών γεωργικών συστημάτων, μέσω της συνεχούς χρησιμοποίησης των γεωργικών γαιών.
IV. Το μέλλον των περιοχών της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας που αποχαρακτηρίζονται από μειονεκτικές, ιδιαίτερα μάλιστα τώρα που παρατηρείται συρρίκνωση της οικονομικής δραστηριότητας και αυξημένη ανεργία, καθίσταται ιδιαίτερα αβέβαιο, καθώς δημιουργούνται αποτρεπτικές συνθήκες για άσκηση της γεωργικής δραστηριότητας με άμεση επίπτωση στην οικονομική βιωσιμότητα και την κοινωνική συνοχή τους.
V. Επιπλέον, ο αποκλεισμός αυτών των περιοχών θα έχει ως αποτέλεσμα τη μη επίτευξη των περιβαλλοντικών στόχων που σχετίζονται με την αποκατάσταση, διατήρηση και ενίσχυση της βιοποικιλότητας, το μετριασμό της αλλαγής του κλίματος και την προσαρμογή σε αυτήν, την προστασία και τη βελτίωση του περιβάλλοντος, του τοπίου και των χαρακτηριστικών του, των φυσικών πόρων και του εδάφους.
Έχοντας υπόψη τα παραπάνω, θεωρούμε ότι πρέπει να επανεξετασθεί η οριοθέτηση των περιοχών με φυσικούς περιορισμούς, να γίνει εξέταση της εκπλήρωσης όλων των βιοφυσικών κριτηρίων που προβλέπει ο Κανονισμός (ΕΕ) 1305/2013 και να παραμείνει το σύνολο των Δημοτικών-Τοπικών Κοινοτήτων της Δυτικής Μακεδονίας, πέραν των ορεινών και αυτών που υπόκεινται σε άλλους ειδικούς περιορισμούς, χαρακτηρισμένες ως περιοχές με φυσικούς περιορισμούς.
