Βασικές μεταβολές που επέρχονται στους Δήμους με το νέο Νόμο 4555/2018 (Κλεισθένης). Ανάγκη για τροποποιήσεις και βελτίωση ρυθμίσεων ( της Μένης Κοσματοπούλου, Δικηγόρου – Νομικού Συμβούλου ΟΤΑ)

Οι αλλαγές που φέρνει ο νέος Νόμος 4555/2018 – Κλεισθένης- στους δήμους δεν αφορούν μόνο στην ανάδειξη της νέας δημοτικής αρχής με το σύστημα της απλής αναλογικής. Μεταβολές επέρχονται περαιτέρω στη σύνθεση και λειτουργία του Δημοτικού Συμβουλίου και των Επιτροπών του Δήμου, της Οικονομικής Επιτροπής και της Επιτροπής Ποιότητας Ζωής. Ουσιαστικά δηλαδή στη διοίκηση του Δήμου, καθώς η λειτουργία των βασικών Υπηρεσιών των Δήμων – Διοίκησης, Οικονομικών και Τεχνικών – εξαρτώνται από τη λήψη ορθών αποφάσεων από τα παραπάνω όργανα.

Όσον αφορά τη θέση του συμβούλου στο δημοτικό συμβούλιο, επί Καλλικράτη υπήρχε η δυνατότητα της ανεξαρτητοποίησης και της διαγραφής του υπό προϋποθέσεις, τώρα παρέχεται η δυνατότητα να εισχωρήσει σε άλλη δημοτική παράταξη. Επίσης μπορούν δύο δημοτικές παρατάξεις να συνενωθούν. Οι ρυθμίσεις αυτές θα επιφέρουν διαταραχή και σύγχυση στη λειτουργία του Δημοτικού Συμβουλίου. Γιατί θα έχουν ως συνέπεια να δημιουργούνται εύκολα συνασπισμοί – ενώσεις διαφωνούντων δημοτικών συμβούλων, οι οποίες με την ίδια ευκολία θα διαλύονται. Επιπλέον η δυνατότητα να ορίζεται αντιδήμαρχος δημοτικός σύμβουλος από διαφορετική παράταξη από αυτή του Δημάρχου – εφόσον συναινέσει ο συνδυασμός του- εμφανίζει το μειονέκτημα, αφενός να υπάρχει περιθώριο διαρκών «συναλλαγών» καθώς ο αντιδήμαρχος μπορεί να παύεται ανά πάσα στιγμή με αιτιολογημένη απόφαση του Δημάρχου, αφετέρου ο ορισμένος από άλλη παράταξη αντιδήμαρχος να καλείται να υπηρετήσει ένα πρόγραμμα διαφορετικό από αυτό που στήριζε ο συνδυασμός του.

Με το νέο νόμο δηλαδή, δίνεται μεγαλύτερη σημασία στη μονάδα, στον εκλεγμένο δημοτικό σύμβουλο βάση της εκλογικής του δύναμης και όχι στο συνδυασμό και στην παράταξη μέσω της οποίας αναδεικνύεται. Δεν υπάρχει όμως πρόβλεψη για το τι θα συμβεί όταν υπάρχει αδυναμία λήψης απόφασης, κάτι που ήδη συμβαίνει σε Δήμους στους οποίους μετά από διαγραφές και ανεξαρτητοποιήσεις δημοτικών συμβούλων δεν υπάρχει πλέον παράταξη πλειοψηφίας και υπάρχει αδυναμία λήψης αποφάσεων σημαντικών για τη λειτουργία του Δήμου (προϋπολογισμών, αναμορφώσεων, τεχνικών έργων κλπ.).

Με το νέο Νόμο δεν παρέχονται νέες και ουσιαστικότερες αρμοδιότητες στις δύο βασικές Επιτροπές – εργαλεία του Δήμου, στην Οικονομική Επιτροπή και την Επιτροπή Ποιότητας Ζωής. Είναι ανάγκη να αποδοθούν ουσιαστικότερες αρμοδιότητες, ώστε να απεμπλακεί το Δημοτικό Συμβούλιο από επιπλέον θέματα προς ψήφιση και από χρονοβόρες και γραφειοκρατικές διαδικασίες. Θα μπορούσαν επίσης να δοθούν περισσότερες εκτελεστικές αρμοδιότητες υπό προϋποθέσεις στα μονοπρόσωπα όργανα (δήμαρχος, αντιδήμαρχοι, εντεταλμένοι σύμβουλοι) ώστε να επιλύονται ζητήματα της καθημερινότητας και τα συμβούλια να ασχολούνται με τη χάραξη της γενικότερης πολιτικής και στρατηγικής των δήμων.

Σε ότι αφορά στα οικονομικά των Δήμων, δεν προβλέπονται επιπλέον χρηματοδοτικοί πόροι, κίνητρα και επιχορηγήσεις. Τα πρόσθετα αυτά χρηματοδοτικά εργαλεία είναι απαραίτητα στους περισσότερους Δήμους, οι οποίοι καθώς είναι υπερχρεωμένοι από οφειλές προηγούμενων ετών μόλις και μετά βίας ισοσκελίζουν τους προϋπολογισμούς τους (αντιστοιχία εσόδων – εξόδων). Επίσης δεν εξομαλύνονται και δεν απλοποιούνται οι διαδικασίες για την είσπραξη των εσόδων των Δήμων. Ουσιαστικά δεν γίνεται καμία ουσιαστική μεταρρύθμιση ώστε οι Δήμοι να ενισχύσουν την οικονομική τους αυτοτέλεια και να διαχειριστούν αποτελεσματικά τα οικονομικά τους, το οποίο αποτελούσε το μεγάλο ζητούμενο και πρόβλημα και κατά το προηγούμενο νομοθετικό καθεστώς.

Όσον αφορά στις Τεχνικές Υπηρεσίες προβλέπεται διαδημοτικός σύνδεσμος, τον οποίον μπορούν να συστήσουν δύο ή περισσότεροι Δήμοι του ίδιου Νομού ή όμοροι Δήμοι της ίδιας Περιφέρειας με ειδικό σκοπό τη μελέτη και επίβλεψη των τεχνικών τους έργων. Ο σύνδεσμος, προκειμένου να συσταθεί, απαιτεί πολύπλοκη και χρονοβόρα διαδικασία, διάλυση των επιμέρους τεχνικών υπηρεσιών των συμμετεχόντων Δήμων, την επιφόρτιση των υπαλλήλων με νέα καθήκοντα και μεταβολή αρμοδιοτήτων τους. Επιπλέον τη σύσταση νέας Διοικητικής και Οικονομικής Υπηρεσίας που θα τον παρακολουθεί. Συνεπώς είναι σχεδόν ανέφικτο να συσταθεί τέτοιου είδους σύνδεσμος και η πρόβλεψή του αποτελεί άλλο ένα παράδειγμα αποσπασματικής ρύθμισης χωρίς γνώση των πραγματικών αναγκών των Δήμων.

Αν λάβουμε υπόψιν όλα τα παραπάνω, τα οποία αποτελούν κάποια μόνο σημεία προς επισήμανση, ο Κλεισθένης δεν θεραπεύει στην ουσία τις στρεβλώσεις και αδυναμίες του Καλλικράτη και είναι ανάγκη να βελτιωθεί και να συμπληρωθεί, κατά τέτοιο τρόπο ώστε να βελτιστοποιηθούν οι διαδικασίες. Να επισημανθεί ότι με τον εξορθολογισμό και την απλούστευση των διαδικασιών ενισχύεται η ορθή λήψη αποφάσεων και κερδίζεται πολύτιμος χρόνος για πληρέστερο έλεγχο, με αποτέλεσμα να αποφεύγεται κάθε είδους κακοδιαχείριση και κακοδιοίκηση.