Την Κυριακή 18 Δεκεμβρίου 2016 στις 12 το μεσημέρι οι κάτοικοι της πόλης θα έχουν την ευκαιρία να απολαύσουν το μοναδικό εθιμικό δρώμενο «Μωμοέρια» το οποίο εντάθηκε πριν από λίγες ημέρες στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας της UNESCO. Η αναγνώριση αυτή αποτελεί την υψίστη καταξίωση αυτού του λαϊκού εθίμου και κάνει περήφανη όχι μόνο την ποντιακή κοινότητα στο σύνολο της αλλά και όλους τους δημότες του Δήμου Κοζάνης, ενώ παράλληλα θα δώσει στην ευρύτερη περιοχή του Δήμου μας ώθηση και κίνητρο για τη διαφύλαξη των πολλών και ζωντανών παραδόσεων μας.
Οι Πολιτιστικοί Σύλλογοι του Δήμου Κοζάνης Αγίου Δημητρίου – Ρυακίου, Πρωτοχωρίου και Τετραλόφου και οι πολιτιστικοί σύλλογοι Κομνηνών και Καρυοχωρίου με αφετηρία την κεντρική πλατεία της πόλης μας θα παρελάσουν στους κεντρικούς εμπορικούς δρόμους αυτής (Βενιζέλου, Μακεδονομάχων και Μεγάλου Αλεξάνδρου), πριν καταλήξουν και πάλι στην κεντρική πλατεία όπου θα παρουσιάσουν το δρώμενο, που οι ρίζες του χάνονται στα βάθη του χρόνου. Χάρη στους πρόσφυγες πρώτης γενιάς, το έθιμο ήρθε στην Ελλάδα μεταφερόμενο από τον Πόντο (περιοχή Ματσούκας). Εδώ, συνέχισε τη δική του αυτόνομη και παράλληλη πορεία κρατώντας την αυθεντικότητα του, και ακμαίο και δυνατό έφθασε ως τις μέρες μας.
Η λατρεία προς τιμήν του Θεού Μώμου προϋπάρχει. Ο Μώμος αναφέρεται στη Θεογονία του Ησιόδου ως ο Θεός του Γέλιου και της Σάτυρας, η προσωποποίηση της μομφής και της κατηγορίας και η λατρεία του τελείται από τους ιερείς του, που λέγονται Μωμόεροι. Η λατρεία αυτή χάνεται στα βάθη των προϊστορικών χρόνων. Είναι δε τόσο ισχυρή που δεν ξεριζώθηκε ούτε στη Ρωμαϊκή Εποχή ούτε με την επικράτηση των Χριστιανών και των Οθωμανών. Αυτό που επίσης εντυπωσιάζει ιδιαίτερα είναι η ίδια η επιβίωση του δρώμενου, ανάμεσα σε τρεις μεγάλες Χριστιανικές γιορτές: Χριστούγεννα, Πρωτοχρονιά (Αγ. Βασιλείου) και Θεοφάνεια (Φώτα).
Βασικά στοιχεία του δρώμενου είναι ο χορός, που ορχείται και άδει, υπό τα προστάγματα του κορυφαίου Μωμόγερου, ο διάβολον που πειράζει κυρίως το γέρο και τη γραία και τους θεατές, η γραία με τον γέρον, οι νύφες που προκαλούν τους θεατές με την παρθενική τους σεμνότητα, να τις κλέψουν και αυτό γίνεται συνέχεια, αφού ο κάθε απαγωγέας συλλαμβάνεται και δικάζεται για την πράξη του, ο γιατρόν που εξετάζει μετά από κάθε απαγωγή τις νύφες με περισπούδαστες και κωμικές κινήσεις, για να αποφανθεί για την κατάστασή τους, ο τσανταρμάς ή ο κατής που επιβάλλει πρόστιμα στους απαγωγείς και επιβάλλει την τάξη, ο άρκον και ο αρκουδάς ή ο καμελτσής με το καμέλ. Τέλος ο πολυχρονιστής, που προηγείται της ομάδας και εύχεται «χρόνια πολλά, υείαν κι ευλογίαν και καληχρονίαν, θελκά μουσκάρια και αρνικά παιδία…». Στο έθιμο, πλην των «Μωμοέριων», συμμετέχουν ενεργά και όλοι οι κάτοικοι προσφέροντας άφθονο κρασί και μεζέδες.
Ο Οργανισμός Αθλητισμού Πολιτισμού και Νεολαίας του Δήμου Κοζάνης καλεί όλους τους κατοίκους να παρακολουθήσουν το έθιμο όχι μόνο την Κυριακή στις 18/12 αλλά να συμμετάσχουν ενεργά και στις διάφορες αναπαραστάσεις των «Μωμοέριων», όπως αυτές τελούνται κάθε χρόνο σε έξι Δ.Δ. του Δήμου μας σε διαφορετικές ημερομηνίες.
Συγκεκριμένα:
Αγιο Δημήτριο (25 & 26 Δεκεμβρίου),
Τετράλοφο (25 & 26 Δεκεμβρίου),
Σκήτη (25 & 26 Δεκεμβρίου),
Αλωνάκια (31 Δεκεμβρίου και 1 Ιανουαρίου),
Ρυάκιο (1 Ιανουαρίου) και
Πρωτοχώρι (6 & 7 Ιανουαρίου).
Στα Δ.Δ., πλην των «Μωμοέριων», συμμετέχουν ενεργά και όλοι οι κάτοικοι των χωριών προσφέροντας άφθονο κρασί και μεζέδες.
