H ενδοοικογενειακή βία ήταν και είναι ένα έντονο φαινόμενο που δεν γνωρίζει σύνορα, ηλικία, χρώμα, γλώσσα, οικονομική κατάσταση και μορφωτικό επίπεδο. Είναι ένα φαινόμενο που βιώνουν καθημερινά χιλιάδες άνθρωποι και καταστρέφει ανθρώπινες ζωές.
Όσοι ασχολούμαστε με την ενδοοικογενειακή βία, συνήθως παρατηρούμε αύξηση της κακοποίησης σε κρίσεις όπως πανδημίες, φυσικές καταστροφές αλλά και σε περιόδους αργιών και διακοπών. Τον κίνδυνο της ανόδου της ενδοοικογενειακής βίας σε όλο τον κόσμο, ως αποτέλεσμα των περιοριστικών μέτρων λόγω του κορωνοϊού, επισημαίνουν ειδικοί και οργανώσεις προάσπισης ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε όλο τον κόσμο.
Οι λόγοι αυτής της αύξησης είναι πολύ συγκεκριμένοι. Αρχικά, η πανδημία από μόνη της είναι μια κατάσταση που περιορίζει την αίσθηση ελέγχου στη ζωή του ανθρώπου. Ο θύτης έχει απόλυτη ανάγκη να νοιώθει ότι ελέγχει την ζωή του κι αυτό μπορεί να τον κάνει να κινηθεί ενάντια στο θύμα του, προκειμένου να νοιώσει ότι ανακτά κάποιο έλεγχο. Αντί δηλαδή να αναλάβει την ευθύνη, στρέφεται σε εξωτερικούς παράγοντες και προβάλλει τα προβλήματά του σε άλλους ανθρώπους. Και η εξάπλωση της πανδημίας είναι ακριβώς αυτό. Κάτι που δεν μπορεί κανείς να ελέγξει . Όταν αισθανόμαστε άγχος έχουμε ανάγκη να βρούμε τρόπους να καταπραΰνουμε τον εαυτό μας, κάποιοι μπορεί να στραφούν σε κάποια δημιουργική απασχόληση ή άσκηση. Ο θύτης θα εστιάσει στο πώς θα ελέγξει το περιβάλλον του και εν συνεχεία θα επιτεθεί στο θύμα του.
Οι εργασιακές και οικονομικές δυσκολίες επίσης οδηγούν σε περισσότερη κακοποίηση. Αν υφίσταται διακοπή εργασίας, ο θύτης που διψά για έλεγχο, με τα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης, δεν έχει διέξοδο για τον θυμό ή την ματαίωσή του οπότε ξεσπάει στο θύμα του που τώρα είναι συνεχώς διαθέσιμο. Την ίδια στιγμή το θύμα δεν μπορεί να βρει καταφύγιο σε σπίτι φίλου ή συγγενή, ιδίως αυτοί που έχουν μεγάλης ηλικίας ανθρώπους ή παιδιά στο σπίτι, από φόβο μην εκθέσουν την οικογένειά τους στον ιό . Όλα αυτά έχουν ως αποτέλεσμα ένας βίαιος άνθρωπος να ασκεί βία ευκολότερα κάτω από αυτές τις συνθήκες. Επίσης όσο βρισκόμαστε σε κοινωνική αποστασιοποίηση, οι ώρες που περνούμε με τον εαυτό μας αυξάνουν. Πολλή σκέψη, πολλή ανάλυση και καταστροφολογία είναι τρόποι με τους οποίους οι σκέψεις και οι συμπεριφορές μας στρεβλώνονται. Η μεγαλύτερη ανησυχία και ο πανικός μπορεί να μας κάνει να αντιδράσουμε με παράλογο τρόπο και αυτό μπορεί να είναι μια επιπρόσθετη αιτία ψυχολογικής ή σωματικής βίας.
Η μεγαλύτερη ανησυχία μας είναι ότι τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας δεν τολμούν απ` την μία να αναζητήσουν ιατρική περίθαλψη μετά από σωματική κακοποίηση, φοβούμενα την πιθανότητα μόλυνσης, και απ` την άλλη, δεν μπορούν πρακτικά να ζητήσουν βοήθεια. Συνήθως επικοινωνούν τηλεφωνικά για να ζητήσουν στήριξη ή βοήθεια όταν είναι μακριά από τον βίαιο σύντροφο, κάτι που τώρα είναι αδύνατον διότι ο θύτης είτε είναι πάντα κοντά τους είτε παρακολουθεί τα τηλεφωνήματά τους.
Κάποιες από τις συμπεριφορές που πρέπει να έχουν στο νου τους τα άτομα που ζουν με βίαιο σύντροφο και δείχνουν ότι πιθανόν πρόκειται να εκμεταλλευτεί την κοινωνική αποστασιοποίηση προς όφελός του είναι: ‘Οταν επιμένει ότι δεν μπορείτε να βγείτε από το σπίτι και πηγαίνει μόνος του στο σούπερ μάρκετ ή οπουδήποτε αλλού. Όταν σας ζητάει να κλείσετε το τηλέφωνο όταν σας καλούν φίλοι και οικογένεια και σας απειλεί ότι θα σας διώξει από το σπίτι αν καταπατήσετε τους κανόνες σας. Όταν δέχεστε προσβλητικά λόγια και αρνείται να σας μιλήσει για ώρες και όταν μετανιώνετε όταν βγαίνετε έξω και γυρίζετε σπίτι με ταχυκαρδία από φόβο για το τί θα πει ή θα κάνει.
Όλα αυτά σημαίνουν ότι πρέπει να προστατεύσετε τον εαυτό σας καλλιεργώντας θετικά συναισθήματα και παύοντας να πιστεύετε ότι δεν αξίζετε την αγάπη. Να μεριμνήσετε να έχετε έναν ασφαλή χώρο στο σπίτι για στιγμές που υπάρχει ένταση και να εξασφαλίσετε την δυνατότητα εξόδου σε περίπτωση που χρειαστεί. Επίσης επειδή η απομόνωση είναι χαρακτηριστικό των κακοποιητικών σχέσεων, να βρείτε τρόπους να ενισχύσετε τις επαφές σας με ανθρώπους που μπορούν να σας βοηθήσουν και να χρησιμοποιείτε κωδικούς για να μπορείτε να ενημερώνετε κάποιους όταν είστε σε κίνδυνο.
Όλοι γνωρίζουμε πως πολλά θύματα κακοποίησης δεν παίρνουν εύκολα την απόφαση να φύγουν από τον άνθρωπο που τους καταστρέφει τη ζωή κάθε μέρα , από τον άνθρωπο που σηκώνει το χέρι του ή κάποιο άλλο αντικείμενο και αφήνει σημάδια τόσο στο σώμα τους όσο και στην ψυχή τους. Όλοι έχουμε αναρωτηθεί γιατί ενώ υποφέρει κάποιος δεν φεύγει; Σε καμία περίπτωση όμως δε θα κρίνουμε αυτό. Όπως και σε καμία περίπτωση δεν θα μείνουμε με σταυρωμένα χέρια όταν γνωρίζουμε κάποιο περιστατικό κακοποίησης. Η κακοποίηση είναι κάτι που μας αφορά όλους! Και τώρα με την καραντίνα αν γνωρίζεις πως κάποιος κακοποιείται κάνε κάτι, κάνε καταγγελία. Μην επιλέγεις τη σιωπή! Η κακοποίηση πρέπει να μας αφορά όλους και όλοι πρέπει να βάλουμε το λιθαράκι μας κάνοντας ότι καλύτερο μπορούμε ώστε να μειωθούν τα ποσοστά ενδοοικογενειακής βίας.
*Αλεξία Ανδρεοπούλου Διδάκτωρ Ψυχολογίας. Υπεύθυνη του Προγράμματος Ποινικής Διαμεσολάβησης για την Ενδοοικογενειακή Βία Ψυχιατρικό Τμήμα
Μαμάτσειο Νοσοκομείο Κοζάνης
Οπότε δε συμφωνείτε με απαντήσεις του στυλ:α) Ας μην παντρευόσουν, καλά να πάθεις…… β) δε βοηθάμε άμεσα ή έμμεσα ή ενημερώνοντας κάποια αρχή, για ενήλικο άτομο που πιθανόν να είναι μπλεγμένο και να θέλει βοήθεια…… γ)……. δ)…….
Τηλεφωνική επικοινωνία με το 15900 στην παρούσα φάση.
Αναμεσα στις μυριες δημοσιευσεις στην εποχη της πανδημιας και του φοβου και μια αναρτηση που αναδυκνυει μια πλευρα των επιπτωσεων της καραντινας απο το φασμα της ψυχικης υγειας. Γιατι η ψυχικη υγεια σε περιοδους κρισεων παντα ειναι ο φτωχος συγγενης , που ετσι κι αλλιως δεν ηταν-ειναι στις προτεραιοτητες του Δημοσιου Συστηματος Υγειας , ενω ο ρολος του ειναι σημαντικος και αναγκαια συνθηκη για την Υγεια . Ευχαριστουμε την κ.Ανδρεοπουλου που περιγραφει με αληθειες και χρησιμες υποδειξεις ( για τα θυματα) αυτο το μεγαλο θεμα.
Κωνσταντης Δημητριος , Ψυχιατρος, Ψυχιατρικη Κλινικη Γ.Ν.Κοζανης