Για μια πραγματικά Δίκαιη Μετάβαση (του Μιχάλη Παπαδόπουλου Βουλευτή ΝΔ, Ν. Κοζάνης)

H μετάβαση προς την κλιματική ουδετερότητα είναι απόφαση μη αναστρέψιμη για την Ευρωπαϊκή Ένωση.Τα αποτελέσματα της κλιματικής αλλαγής και η υποβάθμιση του περιβάλλοντος γίνονται καθημερινά πραγματικότητα και αποτελούν απειλή για την ύπαρξη μας.
Για την Ελλάδα είναι πρωταρχικής σημασίας επομένως μια νέα αναπτυξιακή στρατηγική, γεγονός που αντιλαμβανόμενος έγκαιρα ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης με μια έξυπνη πολιτικά κίνηση ενέταξε από τις πρώτες τη χώρα μας στο «Πράσινο Ταμείο» με στόχο την κατά το δυνατό μεγαλύτερη άντληση κεφαλαίων.
Για το Ενεργειακό Λεκανοπέδιο της Δυτικής Μακεδονίας, το Ν. Κοζάνης, για όλους εμάς είναι μια ευκαιρία που πρέπει να αξιοποιήσουμε για να μην μετατραπεί σε απειλή για την επόμενη μέρα.
Γι’ αυτό πρέπει να είμαστε σε εγρήγορση, να διαμορφώσουμε άμεσα με προτάσεις τους όρους και τις προϋποθέσεις της δίκαιης μετάβασης σε μια νέα οικονομία, που θα είναι ικανή όχι μόνον να αμβλύνει τις επιπτώσεις αλλά πρωτίστως να παρέχει ευκαιρίες και δουλειές στις νέες και τους νέους μας.
Στο πλαίσιο της «Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας» η Ευρωπαική Επιτροπή πρόσφατα υπέβαλε προς συζήτηση νομοθετική πρόταση – Κανονισμό, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών, για κατάθεση προτάσεων και συνέχιση της συζήτησης για περαιτέρω εξέταση του θέματος βάσει της συνήθους νομοθετικής διαδικασίας.
Πρόκειται ουσιαστικά για τον χάρτη της πορείας των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με στόχο την βιωσιμότητα της οικονομίας της. Το επενδυτικό σχέδιο ‹‹Βιώσιμη Ευρώπη›› στόχο έχει αφενός να κινητοποιήσει δημόσιες επενδύσεις και αφετέρου να βοηθήσει την αποδέσμευση κεφαλαίων μέσω χρηματοδοτικών εργαλείων όπως το InvestEU, με αποτέλεσμα την υλοποίηση επενδύσεων ύψους τουλάχιστον 1 τρς. ευρώ.

Εύκολα γίνεται αντιληπτό ότι στα πλαίσια της μετάβασης δεν θα επηρεαστούν όλες οι περιφέρειες το ίδιο. Σε ορισμένες η κλίμακα της πρόκλησης θα είναι υψηλή και οι ανάγκες των ανθρώπων τους επείγουσες.
Γι’ αυτό ο ‹‹Μηχανισμός Δίκαιης Μετάβασης›› (Just Transition Mechanism, JTM), αποτελεί το βασικό εργαλείο προκειμένου να διασφαλιστεί ότι η μετάβαση προς μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία, θα πραγματοποιηθεί με δίκαιο τρόπο και δεν θα μείνει κανείς στο περιθώριο.
Πολλές φορές, μας έχει απασχολήσει σε συζητήσεις με αρμόδιους φορείς, φίλους και συναδέρφους Ευρωβουλευτές, που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της προσπάθειας της χώρας μας για την άντληση επαρκών κεφαλαίων, το αν αυτά θα ληφθούν σε όλο τους το εύρος και το αν τα κριτήρια κατανομής των πόρων ανάμεσα στα 27 κράτη – μέλη, που θα χρησιμοποιηθούν εν προκειμένω, θα ανταποκρίνονται επαρκώς στις αυξημένες και επείγουσες ανάγκες του Νομού Κοζάνης.
Το περιεχόμενο των εισηγήσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κατά τη γνώμη μου δεν συμπεριλαμβάνει τις ιδιαιτερότητες της τοπικής οικονομίας και το μέγεθος της πρόκλησης μετασχηματισμού της, με δεδομένο ότι αυτή εξαρτάται σήμερα σχεδόν αποκλειστικά από την εξορυκτική δραστηριότητα.
Είναι γνωστό ότι το υψηλό κατά κεφαλήν εισόδημα της περιοχής είναι πλασματικό και οφείλεται αποκλειστικά και μόνο στην ύπαρξη και δραστηριοποίηση της ΔΕΗ στον τόπο μας. Δεν αντιπροσωπεύει την πραγματικότητα, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε άντληση μειωμένων κεφαλαίων και κατά συνέπεια σε μειωμένη προστασία κατά τη μετάβαση.
Επίσης θα πρέπει να ληφθεί υπόψη όχι μόνο ο περιορισμός της δραστηριότητας της ΔΕΗ αλλά και των δορυφορικών αυτής επιχειρήσεων, ήτοι των τοπικών επιχειρήσεων, που δραστηριοποιούνται γύρω από αυτή.
Με αυτά τα δεδομένα βασική επιδίωξη είναι εν προκειμένω, αφενός να αναδειχθούν οι ιδιαιτερότητες της περιοχής, ο σημαντικός οικονομικοκοινωνικός μετασχηματισμός της, λαμβάνοντας υπόψη και την ταχύτητα απεξάρτησης από το λιγνίτη και αφετέρου να τροποποιηθούν τα υφιστάμενα κριτήρια κατανομής ή και να προστεθούν νέα με σκοπό την πραγματικά δίκαιη μετάβαση.

Όπως έχω ήδη προτείνει σε πρόσφατη συνάντηση μας στον Ευρωβουλευτή της Νέας Δημοκρατίας και μόνο αρμόδιο εισηγητή της Έκθεσης του Ευρωπαικού Κοινοβουλίου για το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης στην Επιτροπή Περιφερειακής Ανάπτυξης (REGI) του Ευρωκοινοβουλίου κο Μανώλη Κεφαλογιάννη,
ως διαπραγματευτικές προτεραιότητες θα πρέπει να τεθούν κατά τη γνώμη μου:
Η τροποποίηση του κριτηρίου για το ποσοστό των εργαζομένων στην εξόρυξη λιγνίτη και λιθάνθρακα ως προς το σύνολο των θέσεων εργασίας σε όλους τους βιομηχανικούς τομείς, αντί του απόλυτου αριθμού που χρησιμοποιεί η Επιτροπή. Έτσι το μερίδιο της χώρας με στοιχεία του JRC και της Eurostat μπορεί να εκτοξευθεί στα 1,09 δις ευρώ χωρίς να αλλάζει σημαντικά η πρόταση της Επιτροπής και να δημιουργείται πρόβλημα αποδοχής του.
Η προσθήκη νέου κριτηρίου για την κατά κεφαλήν παραγωγή λιγνίτη/άνθρακα, κριτήριο που αντιπροσωπεύει το βαθμό εξάρτησης της τοπικής κοινωνίας από την λιγνιτική δραστηριότητα σε συνδυασμό με την ταχύτητα μετάβασης, με συντελεστή βαρύτητας 10% και με χρήση των στοιχείων του JRC μπορεί να αυξήσει το εθνικό μας μερίδιο στα 1,52 δις ευρώ.
Η προσθήκη νέου κριτηρίου για την ταχύτητα μετάβασης ως κριτήριο έκφρασης της μείωσης των εκπομπών CO2 με συντελεστή βαρύτητας 10% και με χρήση των στοιχείων του JRC μπορεί να αυξήσει το εθνικό μας μερίδιο στα 1,25 δις ευρώ.
Η γενναία αύξηση των πόρων του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης (ΤΔΜ) από 7,5 σε 17,88 δις ευρώ προκειμένου η χρηματοδότηση της δίκαιης μετάβασης να μην εξαρτάται από την πρόσθετη συνδρομή των διαθρωτικών ταμείων.
Η παρουσίαση του σχεδίου έκθεσης για το ΤΔΜ θα λάβει χώρα σε έκτακτη τηλεδιάσκεψη της REGI στις 12 Μαΐου 2020. Η προθεσμία για την κατάθεση τροπολογιών λήγει στις 20 Μάϊου 2020, ενώ η ψηφοφορία προγραμματίζεται για τις αρχές Ιουλίου. Η ψηφοφορία στην Ολομέλεια θα λάβει χώρα το Σεπτέμβριο, οι δε τεχνικές συζητήσεις σε επίπεδο Συμβουλίου (Working Party) που θα διαμορφώσουν τις θέσεις του Συμβουλίου για τον Κανονισμό που θεσπίζει το ΤΔΜ θα ολοκληρωθούν στις 30 Ιουνίου 2020.
Είναι φανερό πώς ο χρόνος μας πιέζει ασφυκτικά.
Ας βάλουμε όλοι τα δυνατά μας Τώρα, στοχεύοντας στη μεγαλύτερη δυνατή άντληση κεφαλαίων και την κινητοποίηση επενδύσεων για την αειφόρο βιώσιμη ανάπτυξη της περιοχής και το μέλλον των ανθρώπων της στην Πράσινη Εποχή.