«Μα εγώ για το καλό σου το κάνω, γιατί αντιδράς έτσι;», «εγώ φταίω που θέλω το καλό σου», «μα καλά είναι δυνατόν να κάνεις και παράπονα; Εγώ για εσένα και για το καλό σου το έκανα…», «το μόνο πράγμα που θέλω είναι το καλό σου, γι’ αυτό στο είπα…»
Πόσες φορές έχεις ακούσει τις παραπάνω φράσεις από οικεία και όχι μόνο πρόσωπα;
Πόσες φορές έχεις πει ακόμη κι εσύ ο/η ίδιος/α τις παραπάνω φράσεις σε αγαπημένα σου πρόσωπα;
Πόσες φορές έχεις νευριάσει ακούγοντας τις παραπάνω φράσεις;
Πόσες φορές άφησες πίσω τις ανάγκες σου εξαιτίας των πραπάνω φράσεων;
Η αλήθεια είναι ότι το «εγώ για το καλό σου το κάνω», μπορεί επιφανειακά να φαίνεται τόσο όμορφο και ευγενικό, στην πραγματικότητα, ωστόσο, κρύβει αρκετό εγωϊσμό αλλά και χειριστικότητα. Χρησιμοποιώντας την αφοπλίζουμε τον άλλον άνθρωπο και τον κάνουμε να αισθανθεί ακόμη και τύψεις.
Συνήθως η παραπάνω φράση και η παραλλαγή της χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις που ένας άνθρωπος έχει κάνει κάτι που δεν έχει αρέσει στον άλλο και για να μπορέσει να δικιολογηθεί ο πρώτος τη βάζει στο τραπέζι. Φυσικά και κανένας δεν αντιλέγει ότι ο πρώτος ήθελε το καλό του δεύτερου και ότι το έκανε με αγάπη. Είναι πολύ σημαντικό, όμως, να έχουμε στο μυαλό μας ότι υπάρχουν και κάποιες φορές που ακόμη και για το καλό μας να κάνει κάποιος κάτι, δεν χρειάζεται εμείς να το αποδεχτούμε αν δεν μας ταιριάζει.
Η φράση αυτή εξοργίζει πολύ συχνά τους εφήβους, οι οποίοι μπορεί να απαντήσουν με το «και που ξέρεις εσύ ποιο είναι το καλό μου;». Σκέψου το λίγο. Έχει βάση είναι η αλήθεια. Πως μπορεί να ξέρουμε σίγουρα ποιο είναι το καλό του άλλου; Λειτουργούμε με βάση το ποιο θα ήταν το καλό για εμάς και απλώς το γενικεύουμε και στους υπόλοιπους ανθρώπους, θεωρώντας αυτονόητο ότι είναι και για τους άλλους «καλό».
Θα αναφέρω δυο παραδείγματα για να αναλύσω αυτά που θέλω να σας πω (θεωρώ ότι με τη χρήση των παραδειγμάτων επιτυγχάνεται βαθύτερη κατανόηση). Το πρώτο παράδειγμα έχει να κάνει με ενηλίκους και το δεύτερο με ενήλικο και έφηβο παιδί.
Περίπτωση Νο1:
Η Μαρία είναι η σύντροφος του Χρήστου. Ο Χρήστος έχει μαλώσει με τους φίλους του και τον τελευταίο καιρό δεν βγαίνει μαζί τους, κάθεται σπίτι και μουρμουρίζει συνεχώς, είναι κακόκεφος, έχει νεύρα και τσατίζεται με το παραμικρό που μπορεί να κάνει η Μαρία. Το έχει συζητήσει με τη Μαρία, η οποία τον συμβούλεψε να ξαναβγεί με τους φίλους του και να δώσει τόπο στην οργή. Ο ίδιος της είπε ότι δεν θέλει σε καμία περίπτωση και ότι του είναι πολύ δύσκολο να τους συγχωρέσει. Η Μαρία αρχίζει να πιέζεται αρκετά με τα νεύρα του Χρήστου. Καθώς περνάνε οι μέρες η Μαρία βλέπει τον Χρήστο ανένδοτο και αποφασίζει το ερχόμενο Σάββατο να επικοινωνήσει με τους φίλους του και να τους καλέσει στο σπίτι ώστε να κάνει έκπληξη στον Χρήστο. Έρχεται το Σάββατο, και ο Χρήστος μπαίνοντας στο σπίτι αντικρίζει όλους τους φίλους του και παγώνει. Νευριάζει πάρα πολύ, ωστόσο, προσπαθεί να μην το δείξει και κάθεται στην παρέα. Όταν έφυγαν τα παιδιά ο Χρήστος μιλάει απότομα στη Μαρία και της εξηγεί ότι δεν του άρεσε καθόλου αυτό που έκανε. Η Μαρία του είπε ότι το έκανε για το καλό του γιατί δεν μπορούσε να τον βλέπει τόσες μέρες χάλια. Ο Χρήστος ακούγοντας αυτή τη φράση νευρίασε ακόμη περισσότερο με αποτέλεσμα να μην μιλάνε για μια εβδομάδα. Η Μαρία απορρούσε συνεχώς και τον κατηγορούσε ότι είναι αχάριστος καθώς αυτή το έκανε μόνο και μόνο γι ‘αυτόν για να είναι καλά.
Αν επεξεργαστούμε το παραπάνω παράδειγμα, μπορούμε να καταλήξουμε ότι φυσικά και η Μαρία όλο αυτό το έκανε από αγάπη έχοντας καλή πρόθεση. Ωστόσο, αναλύοντάς το φαίνεται ότι η Μαρία γνώριζε πως κάτι τέτοιο δεν το ήθελε ο Χρήστος, αφού συζητήσανε μαζί και ο ίδιος της εξέφρασε την επιθυμία του να αποστασιοποιηθεί για λίγο από τους φίλους του. Η ίδια, όμως, προκειμένου να σταματήσει να ακούει και τη δική του γκρίνια αποφάσισε να παραβλέψει την επιθυμία του και να κάνει αυτό που η ίδια θεωρεί σωστό και βοηθητικό. Το σωστό και βοηθητικό όμως της Μαρίας δεν σημαίνει ότι είναι και του Χρήστου. Μπορεί να μην ταιριάζει στον Χρήστο και έχει κάθε δικαίωμα να μην θέλει αυτό που θέλει η Μαρία. Ο Χρήστος είναι απόλυτα φυσιολογικό να νευριάσει, και στην πραγματικότητα όχι τόσο για τους φίλους όσο για το ότι δεν εισακούστηκε η επιθυμία του και η ανάγκη του. Αυτό είναι που τον κάνει να νευριάζει και να βγαίνει εκτός εαυτού. Η Μαρία λέγοντας «εγώ για το καλό σου το έκανα» στην πραγματικότητα εννοεί και για το δικό της καλό, να σταματήσει δηλαδή να ακούει την γκρίνια του και τα παράπονα του αλλά και να τον βλέπει στενοχωρημένο, κάτι που δεν αντέχει. Επομένως, η Μαρία με αυτή την ενέργεια εξυπηρέτησε και δικές της ανάγκες που τελικά μπορεί να λειτούργησαν και εις βάρος αντί για το καλό του Χρήστου.
Περίπτωση Νο2:
Η Χριστίνα είναι έφηβη, ηλικίας 15 ετών. Είναι πολλή καλή μαθήτρια με πολλές εξωσχολικές δραστηριότητες. Κάνει πιάνο, ζωγραφική, γνωρίζει 3 ξένες γλώσσες και έχει ολοκληρώσει όλα τα επίπεδα για το πτυχίο πληροφορικής. Εδώ και λίγο καιρό αισθάνεται, ωστόσο, ότι δεν έχει αρκετό χρόνο για την ίδια καθώς κάνει συνεχώς δραστηριότητες με αποτέλεσμα να αγχώνεται ώστε να μπορεί να ανταπεξέλθει σε όλα και να είναι καλή. Αποφάσισε να ζητήσει από τους γονείς της να σταματήσει τις 2 ξένες γλώσσες και να τις συνεχίσει μετά το τέλος του σχολείου, στη φοιτητική της ζωή. Οι γονείς στο άκουσμα αυτού, ξαφνιάστηκαν και της είπαν ότι αυτό δεν έιναι καλο για την ίδια, γιατί σίγουρα μετά δεν θα έχει διάθεση να τα συνεχίσει και ότι τώρα πρέπει να βάλει τα δυνατά της. Υπήρξε έντονη διαφωνία μεταξύ τους, όπου η Χριστίνα εξηγούσε ότι δεν μπορεί άλλο, ενώ οι γονείς επέμεναν μέχρι που στο τέλος της είπαν σε έντονο ύφος ότι είναι αχάριστη. Η Χριστίνα έβαλε τα κλάματα και οι γονείς της εξήγησαν ότι πληρώνουν πολλά και όλα αυτά τα κάνουν για το καλό της ακόμη και που της φωνάζουν. Έτσι, η Χριστίνα ένιωσε τύψεις που ενώ οι γονείς της κάνουν τόσες θυσίες αυτή δεν το εκτιμάει και τέλος αποφάσισε να συνεχίσει τις ξένες γλώσσες.
Η Χριστίνα νιώθει να πιέζεται και αποφασίζει να κόψει κάποιες από τις δραστηριότητες όπου νιώθει ότι την πιέζουν. Ουσιαστικά βάζει προτεραιότητα τον εαυτό της και αποφασίζει ότι αυτό θα είναι καλό για την ίδια. Άλλωστε, η ίδια ξέρει τι ακριβώς είναι αυτό που θα την αποφορτίσει. Οι γονείς της, φυσικά και σκέφτονται το καλό της και προσπαθούν με κάθε τρόπο να την βοηθήσουν να εξοπλιστεί με εφόδια, ωστόσο, παραβλέπουν τις ανάγκες της Χριστίνας. Οι ίδιοι επιθυμούν να έχουν ένα παιδί που να έχει πολλά εφόδια ώστε να μπορεί να πετύχει. Χάνονται όμως μέσα σε αυτή την επιθυμία τους χωρίς να βλέπουν και να ακούν τι πραγματικά θέλει το παιδί τους. Προσπαθούν, στην πραγματικότητα να ικανοποιήσουν τη δική τους ανάγκη να είναι «καλοί γονείς» και να προσφέρουν τα πάντα στο παιδί τους χωρίς να αναρωτιούνται αν όλα αυτά τα θέλει και το ίδιο το παιδί. Ακόμη, και το γεγονός ότι της φωνάζουν το βάζουν κάτω από την ομπρέλα του «για το καλό», ώστε να μην έρθουν αντιμέτωποι με το ότι χρησιμοποιούν ένα λάθος τρόπο επικοινωνίας (φωνές) με το παιδί τους. Στο τέλος, βλέπουμε πως η φράση «εμείς για το καλό σου το κάνουμε» λειτουργεί χειριστικά ώστε να πεισθεί η Χριστίνα να συνεχίσει αυτό που ΟΙ ΓΟΝΕΙΣ ΘΕΛΟΥΝ και ΟΧΙ η ίδια. Και τελικά αυτό επιτυγχάνεται. Οι γονείς ικανοποιούνται και η Χριστίνα εξακολουθεί να καταπιέζεται κάτω από την ομπρέλα «για το καλό της». Προσθέθηκε άλλο ένα βάρος, όμως, αυτό της αχαριστίας όπου η Χριστίνα αισθάνεται εκτός των άλλων και άσχημα στενοχωρεί και φέρνει σε δύσκολη θέση τους γονείς της.
Ας κάνουμε ένα βήμα πίσω ώστε να αναστοχαστούμε και να δούμε τελικά για το καλό ποιου συμπεριφερόμαστε με έναν συγκεκριμένο τρόπο;
Ας κάνουμε στον εαυτό μας τις ακόλουθες ερωτήσεις κάθε φορά που λέμε ή ακούμε «εγώ για το καλό σου το κάνω;»
- Για ποιον το κάνω/κάνει αυτό τώρα;
- Τι ανάγκη εξυπηρετείται;
- Κάνοντας το θα πιεστώ/εί μήπως περισσότερο; (αν ναι τότε δεν είναι για το καλό μου/του/της)
- Πόσο εκνευρίζομαι/εται με αυτή τη φράση; ( αν ο βαθμός εκνευρισμού είναι μεγάλος τότε σίγουρα δεν είναι για το καλό σου/του/της)
Ας μάθουμε να επιτρέπουμε στον άλλον να γνωρίζει το καλό του καλύτερα από εμάς.
Ας μάθουμε να χρησιμοποιούμε ορθά αυτή τη φράση που πίσω της κρύβονται χειριστικές συμπεριφορές, καταπίεση ακόμη και κακοποίηση.
Σε ευχαριστώ που διάβασες το άρθρο μου… δεν το θεωρώ καθόλου αυτονόητο.
Πηνελόπη Μελίδου
MSc Ψυχολόγος Υγείας
Βας. Σοφίας 30, Πτολεμαίδα
Fb: Πηνελόπη Μελίδου MSc Ψυχολόγος Υγείας
Πολυ καλο αρθρο,καμουφλαρισμενος εγωισμος!Τα λες με απλα κ κατανοητα παραδειγματα,θα ηθελα να δω κ ενα αρθρο σου με μηχανισμους αμυνας,ετσι με παραδειγματα οπως το παραπανω.
Ευχαριστώ πολύ για το σχόλιο αλλά και για την ιδέα όσον αφορά μελλοντικά άρθρα… Θα το δείτε σύντομα αναρτημένο!
Καλή χρονιά με υγεία και υπομονή!!!
Ύπουλη “αρρώστια” ο εγωισμός, καθώς αναπτύσσεται σιωπηλά εκδηλώνοντας ελάχιστα συμπτώματα και όταν έρθει η στιγμή που θα τον “διαγνώσεις” είτε σε εσένα είτε σε κάποιον άλλο συνήθως έχει χαθεί αρκετά πολύτιμος χρόνος.
Χάνουμε την ουσία αναζητώντας επιβεβαίωση και “ακολούθους” στον δικό μας τρόπο σκέψης και στις δικές μας απόψεις ακόμη και αν αυτές είναι λανθασμένες, ελλιπώς τεκμηριωμένες ή ακόμη και αν δεν έχουν κανένα νόημα ή λόγο να εκφράζονται.
Το δε πρόβλημα όταν πρόκειται για γονείς και παιδιά είναι ακόμη μεγαλύτερο καθώς οι γονείς εκτός από τον ρόλο της αυθεντίας που “αποκτούν!?” αυτόματα κατά την άποψή τους λόγο της γονεϊκότητας, έχουν πολλές φορές και την ανάγκη εκπλήρωσης των δικών τους στόχων και ονείρων μέσω των παιδιών τους οπότε οι φράσεις “για το καλό σου το κάνω ή το σωστό και το καλό για εσένα είναι αυτό” αποτελούν κλασικό τρόπο επιχειρηματολογίας όταν δεν υπάρχουν πραγματικά επιχειρήματα.
Ας μάθουμε λοιπόν να μην είμαστε εγωιστές και πως κάνουμε και εμείς λάθος… θέλει λίγο κόπο!
Πολύ ωραίο άρθρο, συγχαρητήρια!
Ευχαριστώ πολύ για το σχόλιο αλλά και για την ιδέα όσον αφορά μελλοντικά άρθρα… Θα το δείτε σύντομα αναρτημένο!
Καλή χρονιά με υγεία και υπομονή!!!