Αποκατάσταση και χρήσεις γης των εδαφών του ΛΚΔΜ/ΔΕΗ ΑΕ – Τεράστια προβλήματα από την πρόωρη απολιγνιτοποίηση (2023-28) (του Χρήστου Γ. Παπαγεωργίου, τ. Δ/ντη ΛΚΔΜ ΔΕΗ ΑΕ)

ΠΕΡΙΛΗΨΗ – ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ: Με την απόφαση του πρωθυπουργού από το βήμα του ΟΗΕ (ΣΕΠ 2019) για την πρόωρη αλλά και εμπροσθοβαρή απολιγνιτοποίηση (2023-28), προκύπτουν πολλά επιπρόσθετα προβλήματα στις λιγνιτικές εκμ/σεις της ΔΕΗ ΑΕ στη Δ. Μακεδονία, σε μια έκταση παρεμβάσεων που προσεγγίζει τις 200.000 στρ. στην περιοχή Πτολ/δας – Αμυνταίου,  όσο δε ενωρίτερα από το 2028 διακοπεί η λειτουργία των ΑΗΣ και των λιγνιτωρυχείων, τόσο πιο επείγουσα, δυσκολότερη και ανορθολογική θα γίνει  η αποκατάσταση των εδαφών του Λιγνιτικού Κέντρου Δυτικής Μακεδονίας (ΛΚΔΜ/ ΔΕΗ ΑΕ).

Η παρέμβαση αυτή αφορά επικαιροποίηση αντίστοιχης παλαιότερης, ενόψει λήψης κρίσιμων οριστικών αποφάσεων από την πολιτεία για την αποκατάσταση και τις χρήσεις γης των εδαφών των ορυχείων του ΛΚΔΜ. Διερευνώνται τα προβλήματα διαχείρισης επιφανειακών και υπόγειων νερών στα ορυχεία, η μακροπρόθεσμη ευστάθεια των τελικών πρανών εκσκαφής και απόθεσης αγόνων, η προστασία από αυταναφλέξεις λιγνιτικών στρωμάτων, οι επιπτώσεις από την εγκατάσταση μεγαφωτοβολταïκού (ΜΦ/Β) πάρκου στις αποθέσεις αγόνων  και προτείνεται ο κατάλληλος φορέας για τη σωστή αποκατάσταση των εδαφών των ορυχείων.  Η νέα εξέλιξη  θα οδηγήσει αναπότρεπτα σε αδικαιολόγητα μεγάλο ποσοστό από κεκλιμένες επιφάνειες σε βάρος των ενιαίων οριζοντίων  και παραοριζοντίων, οι οποίες, όμως, έχουν πολλαπλά μεγαλύτερη χρησιμότητα για τις μελλοντικές γενιές. Παράλληλα, θα σημειωθεί άμεσα:

 -Ραγδαία μείωση του ΑΕΠ της Δ. Μακεδονίας, απώλεια μη έγκαιρα αναπληρώσιμη, γιατί δεν υπάρχει σήμερα ρεαλιστικός  προγραμματισμός για εναλλακτικές δραστηριότητες στην περιοχή.

 -Αύξηση της ανεργίας πάνω από το επίπεδα του 2019 (25% στις Π.Ε. Κοζάνης, 21,5% στην Π.Ε. Φλώρινας).

-Φυγή των νέων και γενική πληθυσμιακή συρρίκνωση, πρόσθετη στη δεδομένη ήδη μείωση του πληθυσμού (-10%) στην  Π.Ε. Κοζάνης κατά την περίοδο 2002-19.

    Ακόμη, οι πολυσυζητημένες  εμβληματικές επενδύσεις (παραγωγή πράσινου υδρογόνου από ΑΠΕ, αποθήκευση ενέργειας, επενδύσεις σε ηλεκτρολύτες κ.α.) βρίσκονται σε προκαταρκτικά στάδια και θα παρέλθει μακρύς χρόνος για πιθανή υλοποίησή των σε μια ηπειρωτική, χωρίς λιμάνι, περιφέρεια με ανεπαρκείς υποδομές (ημιτελείς οδικοί άξονες, υποτυπώδες αεροδρόμιο Κοζάνης, ξεπερασμένο και «τυφλό»- μη διαμπερές  σιδηροδρομικό δίκτυο κ.α.).

Επαναπροτείνεται η παράταση λειτουργίας των τριών (3) νεότερων λιγνιτικών μονάδων (ΑΗΣ) της περιοχής πέραν του 2028, με εξορθολογισμό του κόστους λιγνίτη στα νέα πλαίσια των μειωμένων καταναλώσεων, για λόγους επάρκειας και ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού της χώρας. Τούτο υιοθετήθηκε, έστω και κατόπιν εορτής, από το Περιφερειακό Συμβούλιο της Δ. Μακεδονίας με σχετικά πρόσφατη (11/12/2020) απόφασή του. Έτσι, παρέχεται ο αναγκαίος χρόνος για την ορθολογική αποκατάσταση των εκτάσεων των ορυχείων  και για την ομαλή μετάβαση της περιοχής στη μετά λιγνίτη εποχή. Πρέπει να επανεκτιμηθεί η πορεία των λιγνιτικών εκμ/σεων  για τα νέα δεδομένα και να καθορισθούν οι χρήσεις γης των νέων εδαφών σε συμφωνία με την τοπική κοινωνία, το μέλλον της οποίας επηρεάζεται δραστικά από τις επικείμενες αποφάσεις. Ως εκ τούτου, προτείνονται:

– Η ΔΕΗ ΑΕ ως ο μοναδικός και πλέον κατάλληλος φορέας για την αποκατάσταση των εδαφών και

– Η αξιοποίηση των οριζοντίων – παραοριζοντίων αποκατεστημένων εκτάσεων για δυναμικές γεωργικές καλλιέργειες με αντάλλαγμα την «ισοδύναμη» παραχώρηση στη ΔΕΗ ΑΕ άγονων εκτάσεων για εγκατάσταση φωτοβολταïκών πάρκων (Φ/Β).

ΓΕΝΙΚΑ: Τα  παρατιθέμενα στοιχεία αντλήθηκαν, κυρίως, από τη βασική μελέτη Τechnical Mine Master Plan (TΜΜΡ Final draft, 01-01-1996 σε συνεργασία της ΔΕΗ  και της γερμανικής RWE) και από την εγκεκριμένη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Ορυχείων Πτολεμαΐδας  Ν. Κοζάνης (Μ.Π.Ε.- 2011), με την Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων, ΕΠΟ/ΥΠΕΚΑ, 9-11-2011, Αρ. Πρ. οικ. 133314/2929, που ισχύει μέχρι την 9-11-2021. Σύμφωνα με το ΤΜΜΡ προβλέπονταν πέρας των εκμ/σεων του ΛΚΔΜ έως το 2046 και με την Μ.Π.Ε-2011 σταδιακή ολοκλήρωση των αποκαταστάσεων στα μέσα της 10ετίας του 2050. Ωστόσο, τα πιο πάνω δεδομένα ανατρέπονται άρδην με την απόφαση του πρωθυπουργού της χώρας από το βήμα του ΟΗΕ (ΣΕΠ 2019) για την παύση λειτουργίας όλων των λιγνιτικών ατμοηλεκτρικών σταθμών (ΑΗΣ) το αργότερο έως το 2028 και μάλιστα εμπροσθοβαρώς από το 2023,συγχρόνως δε αναδεικνύονται πρόωρα πολλά σημαντικά προβλήματα που περιγράφονται συνοπτικά στη συνέχεια.

Διαχείριση των νερών στις εκτάσεις των λιγνιτωρυχείων του ΛΚΔΜ

1.1. Στο τέλος κάθε σχεδόν εκμ/σης θα παραμείνει σημαντικός κενός χώρος στο ορυχείο, όπου θα δημιουργηθεί λίμνη νερού με άγνωστη χωρητικότητα. Τα σημαντικά για επίλυση θέματα αφορούν:

  -τον έλεγχο της απορροής και τη μελλοντική αξιοποίηση των επιφανειακών νερών των ΝΔ παρυφών του Βερμίου προς το χώρο της εξωτερικής απόθεσης του Ορ. Νοτίου Πεδίου (ΟΝΠ) αλλά και ευρύτερα.

   – τον έλεγχο και την αξιοποίηση των υπόγειων απορροών νερών από την ίδια περιοχή, ορατών κατά το παρελθόν σε μικρό βάθος από την επιφάνεια του εδάφους  στα τελικά πρανή της εκσκαφής των ορυχείων Κομάνου, Ανατολικής Επέκτασης Κομάνου (ΑΕΚ), Ανατολικών Ορίων Καρδιάς (ΑΟΚ) και ΟΝΠ, οι οποίες θα επικαθορίσουν τη δημιουργία, την ενίσχυση και  τη διατήρηση της στάθμης νερού των λιμνών στο τελικό κενό των ορυχείων. Για τούτο ενδείκνυται και προτείνεται η άμεση εκτέλεση των κατάλληλων  έργων, κυρίως υδρογεωλογικού χαρακτήρα  για να επανεντοπισθούν (υδρογεωτρήσεις, εκσκαφές τρανσερών κ.α.), να διατηρηθούν (στραγγιστήρια, βαθμίδες, ανάπτυξη υδροχαρών φυτών για πρόληψη κατολισθήσεων κλπ.) και να αξιοποιηθούν στο μέγιστο πρακτικά βαθμό οι συγκεκριμένες γνωστές απορροές. Εσαεί διασπορά των υπόγειων αυτών νερών στις αποθέσεις αγόνων θα συμβάλει στη μόνιμη εμφάνιση αστάθειας και καθιζήσεων της τελικής επιφάνειας, λόγω της χαμηλής υδροπερατότητας των κυρίαρχων υλικών (άργιλοι -μάργες), με αποτέλεσμα τον τυχαίο, ακανόνιστο και μη ελεγχόμενο  «υδροφόρο» ορίζοντα. Ευτυχώς, δεν διαφαίνεται κίνδυνος δημιουργίας όξινου περιβάλλοντος στο σύστημα αποστράγγισης των ορυχείων              (acid mine drain) λόγω του ανθρακικού χαρακτήρα των υλικών (μάργες κ.α.).

 Οι βροχοπτώσεις στην ευρεία περιοχή του ΛΚΔΜ ανέρχονται κατά μ.ο. στα 550 – 650 mm/έτος, με το συντελεστή  απορροής να κυμαίνεται μεταξύ 10% και 20% των βροχοπτώσεων. Η υπόλοιπη ποσότητα εξατμίζεται ή/και επανατροφοδοτεί τους υδροφορείς της περιοχής. Κρίσιμα ζητήματα παραμένουν η εκτίμηση των  βροχομετρικών στοιχείων της περιβάλλουσας περιοχής σε διάφορα υψόμετρα και χρονική διάρκεια (π.χ. ανά 12, 6, 3, 1,   0,5 και 0,17 ώρες), η διαμόρφωση σε μικρότερη έκταση τοπικών υδροκριτών που επηρεάζουν τα πλημμυρικά φαινόμενα και η εκπόνηση Υδρολογικών Μελετών με στοιχεία 5ετούς τουλάχιστο διάρκειας για τα πιο πάνω δεδομένα.

1.2. Η τελική στάθμη των λιμνών κι ο αντίστοιχος όγκος νερού πρέπει να εκτιμηθούν ως συνάρτηση των εισροών νερού και άλλων δεδομένων χωρίς επιπρόσθετα κόστη. Αναμένεται ότι η στάθμη των λιμνών, πλην ίσως του Ορυχείου Πεδίου Αμυνταίου (ΟΠΑ), θα είναι πολύ χαμηλότερη από το ελάχιστο υψόμετρο του φυσικού εδάφους του περιγράμματος του τελικού κενού της εκσκαφής των αντίστοιχων λιγνιτωρυχείων, πρέπει δε να προεκτιμηθεί για κάθε λίμνη ξεχωριστά, γιατί επηρεάζει καθοριστικά την κλίση και κατά συνέπεια τη διαμόρφωση των πρανών των τελικών μετώπων εκσκαφής και της εσωτερικής απόθεσης αγόνων που θα διαβρέχονται από τη λίμνη. Η υπόψη κλίση επιβάλλεται να είναι πολύ μικρότερη στη ζώνη διακύμανσης της στάθμης και του κυματισμού (±5μ.), ιδίως στα πρανή των εσωτερικών αποθέσεων αγόνων,  από την αντίστοιχη κλίση σε χαμηλότερα και σε υψηλότερα επίπεδα σύμφωνα με τα αναφερόμενα στο ΤΜΜΡ. Παράλληλα, αποτελεί βαρύνοντα αποτρεπτικό παράγοντα για χρήσεις αντλησιοταμίευσης ηλεκ. ενέργειας, άποψη που διακινείται στο διαδίκτυο χωρίς, όμως, να βασίζεται σε επαρκή γνώση των τοπικών συνθηκών των μελλοντικών λιμνών των ορυχείων. Από την εξέταση όλων των δεδομένων φαίνεται ότι απαιτείται σχεδιασμός παροχής σημαντικών πρόσθετων ποσοτήτων νερού εξωτερικής προέλευσης τουλάχιστο για την αρχική πλήρωση των λιμνών. Οι πιθανές πηγές  είναι το ρέμα Σουλού, το φράγμα του Περδίκκα (χειμερινή – εαρινή περίοδο) με εγκατάσταση πλωτού αντλιοστασίου και δικτύου αγωγού μεγάλου μήκους ( ~ 13 χλμ), από την υδρομάστευση του ΟΠΑ, ακόμη και από τη λίμνη Πολυφύτου μέσω του υφιστάμενου αγωγού τροφοδοσίας των ΑΗΣ (πολυέξοδη λύση). Πρόκειται για οξύτατο πρόβλημα που θα αντιμετωπίσει εκ των πραγμάτων η  ΔΕΗ ΑΕ στο κοντινό μέλλον με χρονοβόρα και εξαιρετικά δαπανηρή επίλυση.
Καθίζηση εδαφών στις αποθέσεις αγόνων υλικών

Με βάση την εμπειρία της RWE (Γερμανία) από τις λιγνιτικές εκμ/σεις της, ποσοστό  ~ 90% της υποχώρησης – καθίζησης της τελικής επιφάνειας των αποθέσεων αγόνων  πραγματοποιείται μέσα στην πρώτη 3ετία. Το μέγεθος της καθίζησης εκτιμάται σε 2,0 – 3,5% του ύψους των αποθέσεων ανάλογα με τη λιθολογική σύσταση και σύνθεση των υλικών. Ως κανόνας θεωρείται ότι εάν τα συνεκτικά υλικά αποτελούν ποσοστό              < 50% των αποτεθέντων, τότε η καθίζηση είναι < 3%. Ωστόσο, τα υλικά των αποθέσεων αγόνων του ΛΚΔΜ έχουν πολύ διαφορετική σύσταση και σύνθεση από τα αντίστοιχα των ορυχείων της RWE, με τα συνεκτικά υλικά (άργιλοι, μάργες κλπ) να αποτελούν το κυρίαρχο (>>50%) ποσοστό των αποθέσεων αγόνων και πολύ μικρότερη υδροπερατότητα. Τούτο συντελεί στη μεγαλύτερη διάρκεια των καθιζήσεων, σύμφωνα με μετρήσεις και την εμπειρία από συγκεκριμένες περιπτώσεις όπως, π.χ. την περιοχή εκτροπής του ρέματος Σουλού μέσω των εσωτερικών αποθέσεων αγόνων του Ορυχείου Πεδίου Καρδιάς (ΟΠΚ) κ.α. Κατά συνέπεια επιβάλλεται η συνεχής, μακροχρόνια και επισταμένη παρακολούθηση και ο περιοδικός τοπογραφικός έλεγχος των καθιζήσεων της τελικής επιφάνειας σε συνάρτηση και με τις μελλοντικές χρήσεις γης.
Ευστάθεια των τελικών εκσκαφών και αποθέσεων αγόνων υλικών στα λιγνιτωρυχεία του ΛΚΔΜ 3.1. Για τη διασφάλιση της ευστάθειας των τελικών πρανών εκσκαφής στην περιοχή των ορυχείων απαιτείται ενδελεχής εξέταση για θέματα όπως, εναλλαγές  στρωμάτων αγόνων και λιγνίτη που έχουν σαφώς διαφορετικές αντοχές σε διάτμηση, κλίση στρωμάτων ιδιαίτερα σε ομόρροπα προς τα πρανή κεκλιμένα στρώματα, ασθενείς ζώνες σε συνεκτικά υλικά που προκύπτουν κατά την ιζηματογένεση και εμφανίζουν πολύ χαμηλή αντοχή σε διάτμηση και ασθενείς ζώνες που προκύπτουν από την τεκτονική (ρήγματα κλπ).

Στη ζώνη των τελικών περιμετρικών πρανών εκσκαφής πρέπει να γίνουν γεωλογικές τομές ανά 200 μ., ενώ για εξαιρετικά πολύπλοκες και ακανόνιστες συνθήκες μειώνεται το μήκος μεταξύ των γεωλογικών τομών. Για τυχόν σύνθετες γεωλογικές  συνθήκες στις τομές αυτές απαιτούνται υπολογισμοί ευστάθειας.

Ζητούμενο των υπολογισμών ευστάθειας των τελικών πρανών εκσκαφής είναι ο αποκαλούμενος συντελεστής ευστάθειας n, η αποτελεσματικότητα του οποίου συναρτάται με πληθώρα παραμέτρων, κυρίως δε την ουσία και αλήθεια – αξιοπιστία των γεωλογικών, υδρολογικών και γεωμηχανικών αποτελεσμάτων της έρευνας που λήφθηκαν υπόψη και τις τεχνικές δυνατότητες σταθεροποίησης των πρανών.                               Σύμφωνα με τη γερμανική εμπειρία επιδιώκεται γενικά συντελεστής ευστάθειας  n=1,3, ή και μεγαλύτερος σε περιπτώσεις με σύνθετη στρωματογραφία και τεκτονική. Για την εκτίμηση του συντελεστή ευστάθειας απαιτούνται εργαστηριακές δοκιμές, αντίστροφη ανάλυση ευστάθειας προκειμένου για σημειωθείσες κατολισθήσεις και ειδικές επί τόπου δοκιμές για τον καθορισμό της αστράγγιστης αντοχής σε διάτμηση. Ακόμη, θεωρείται κρίσιμη η επιλογή της κατάλληλης κατά περίπτωση μεθόδου υπολογισμού της ευστάθειας.

3.2. Αναφέρονται ορισμένες παράμετροι για αξιολόγηση στην ευστάθεια των τελικών πρανών εκσκαφής.  Ειδικότερα για το ΟΝΠ, σύμφωνα με το ΤΜΜΡ για πλήρη εξόφληση το 2046, προβλέπονταν έκταση εκμ/σης   25 km²  και βάθος  ~250 m. Με την πρόωρη, όμως, απολιγνιτοποίηση (2023-28) μειώνεται η έκταση εκμ/σης και πρέπει να επανακαθοριστούν τα νέα τελικά πρανή της εκμ/σης στο Ν-Α άκρο με βάση νέους επίκαιρους υπολογισμούς ευστάθειας. Το ανατολικό τελικό πρανές εκσκαφής του ΟΝΠ έχει βάθος από 120 έως 170 μ., πάνω, όμως, στο φυσικό έδαφος υπάρχει η εξωτερική απόθεση, δεδομένο που πρέπει να συνεκτιμηθεί στο συνολικό σύστημα πρανών. Επισημαίνεται ότι  πρέπει να οριστικοποιηθεί ο υπολογισμός της τελικής κλίσης τουλάχιστο μια 5ετία πριν την οριστική διαμόρφωση του πρανούς στην περιοχή αυτή. Στα νότια τελικά πρανή εκσκαφής του Ν Πεδίου, πρέπει να συνεκτιμηθεί η επίδραση του ρέματος Σουλού  και εάν η τελική λίμνη θα σχηματισθεί από αναβλύζοντα νερά ή από πρόσθετη εισροή. Είναι ήδη γνωστοί οι υδροφόροι σχηματισμοί και λειτουργούν αντλήσεις υδροπροστασίας των πρανών και του χώρου εκσκαφής. Ακόμη, πρέπει να εκτιμηθούν οι αντλήσεις μέσω ιδιωτικών υδρογεωτρήσεων στις αγροτικές καλλιέργειες  που μειώνουν αισθητά τις εισροές νερού στο ΟΝΠ. Παρόμοια μεθοδολογία επιβάλλεται και για τα υπόλοιπα ορυχεία, με τις τοπικές ιδιομορφίες να λαμβάνονται υπόψη ιδιαίτερα. Κρίσιμο θέμα είναι ο προσδιορισμός της ευστάθειας του τελικού δυτικού πρανούς του ΝΔΠ στην περιοχή Ποντοκώμης, από όπου διέρχεται ο κάθετος άξονας της Εγνατίας οδού (Κοζάνη-Νίκη Φλ.) σε περιοχή με έντονο τεκτονισμό, ανάλογο με το γειτονικό  ρήγμα του ορυχείου Μαυροπηγής . Για την περίπτωση του ΟΠΑ οι συστάσεις του Dr Voigt για την  κλίση του τελικού δυτικού πρανούς περιελάμβαναν και τον υφιστάμενο υδροφορέα στο πόδι της εκσκαφής.

 3.3. Για την παρακολούθηση της ευστάθειας των πρανών επιβάλλεται η διενέργεια μετρήσεων, όπως π.χ.:                               -μετρήσεις μετακινήσεων στα πρανή με τη μέθοδο GEOROBOT ή και με άλλες πλέον σύγχρονες μεθόδους.                     -επιτόπιες μετρήσεις, π.χ. μετρήσεις με  κλισιόμετρα σε γεωτρήσεις που δείχνουν παραμορφώσεις μέσα στη μάζα του πρανούς για τη διαπίστωση όχι μόνο της διεργασίας της παραμόρφωσης αλλά και της θέσης της, δηλ. του γεωλογικού σχηματισμού μέσα στον οποίο εξελίσσεται η παραμόρφωση. Ακόμη, με τη μέθοδο αυτή εντοπίζεται έγκαιρα η ύπαρξη ασθενούς ζώνης(-ων), ή επίπεδα ολίσθησης στη μάζα του πετρώματος, έτσι ώστε να διευκολύνονται οι υπολογισμοί ευστάθειας και η λήψη των κατάλληλων μέτρων. Εξάγονται, επίσης,  συμπεράσματα για την αντοχή σε διάτμηση σε παρόμοιες ζώνες, που μπορούν πλέον να χρησιμοποιούνται σε υπολογισμούς ευστάθειας στις λοιπές τομές με παρόμοιες γεωλογικές συνθήκες.

3.4. Ως προς την ευστάθεια των αποθέσεων αγόνων οι γεωλογικές τομές του κοιτάσματος αντανακλούν τη σύνθεση των αποτιθέμενων υλικών, π.χ. την αναλογία των συνεκτικών υλικών που μειώνουν την ευστάθεια. Επιπρόσθετα, η γεωλογία της βάσης των αποθέσεων στο δάπεδο του ορυχείου ή/και στα υλικά της επιφάνειας του φυσικού εδάφους προκειμένου για τις εξωτερικές αποθέσεις, πρέπει να περιλαμβάνει τη διερεύνηση των επί μέρους στρωμάτων μέχρι και βάθους 30 μ. κάτω από τις αποθέσεις αγόνων υλικών. Η δημιουργία των αποθέσεων  αγόνων υλικών στα ορυχεία απαιτεί τη διερεύνηση γεωλογικών, υδρολογικών και γεωτεχνικών παραμέτρων σε συνδυασμό με κατάλληλα λειτουργικά μέτρα, όπως π.χ. την εκλεκτική εξόρυξη και απόθεση των υλικών, αντιμετώπιση του προβλήματος της πίεσης πόρων που μειώνει την αντοχή των υλικών κ.α. Η αποστράγγιση των αποθέσεων αγόνων υλικών έχει τεράστια σημασία στη μακροχρόνια ευστάθειά των.

Από όλα τα πιο πάνω είναι φανερό ότι η διαδικασία διασφάλισης της ευστάθειας στα τελικά πρανή των εκσκαφών και των αποθέσεων αγόνων είναι σύνθετη, εξαιρετικά κρίσιμη, χρονοβόρα και δαπανηρή.
Πρόληψη και προστασία από τις αυτοαναφλέξεις των λιγνιτικών στρωμάτων.

Ζωτικής κυριολεκτικά σημασίας θέμα, που συσχετίζεται άμεσα με την πρόωρη απολιγνιτοποίηση (2023-2028), αποτελεί ο κίνδυνος ανάπτυξης αυταναφλέξεων σε ευρεία κλίμακα στα λιγνιτικά στρώματα που θα παραμείνουν επί μακρόν εκτεθειμένα στον ατμοσφαιρικό αέρα. Πρόκειται για μια διαδικασία οξείδωσης, αυτοθέρμανσης και τελικά  αυτανάφλεξης των λιγνιτικών στρωμάτων. Τονίζεται ιδιαίτερα ότι το αθροιστικό μήκος των επιμέρους αυτών λιγνιτικών στρωμάτων θα ανέλθει σε πολλές δεκάδες χλμ., πιθανότατα πάνω από 100 χλμ., ανάλογα τελικά με τον αριθμό και το μήκος των ανεξόφλητων λιγνιτικών μετώπων.

Η ασφαλέστερη μέθοδος πρόληψης και οριστικής αντιμετώπισης των αυταναφλέξεων είναι η έγκαιρη και ευσταθής διαμόρφωση των τελικών λιγνιτικών πρανών και η επιμελημένη επικάλυψή των με κατάλληλα άγονα υλικά, ακολουθούμενη από ταχύτατη ανάπτυξη φυτικής βλάστησης, ώστε να παρεμποδίζεται η είσοδος και η επαφή του ατμοσφαιρικού αέρα και της υγρασίας με τα λιγνιτικά στρώματα. Ωστόσο, ο τρόπος επικάλυψης με τα κατάλληλα άγονα υλικά αποτελεί θέμα ιδιαίτερου σχεδιασμού και εκτέλεσης των αποθέσεων αγόνων με την  δόκιμη κατά περίπτωση τεχνολογία και μέθοδο με το ελάχιστο δυνατό κόστος. Κατά συνέπεια, απαιτείται  ικανό χρονικό διάστημα για τη σωστή, οικονομική και επιμελημένη από κάθε πλευρά ολοκλήρωση ενός  πολυσύνθετου τέτοιου έργου, που εκτείνεται σε τεράστια, κεκλιμένη σε μεγάλο ποσοστό, περιοχή με σαφείς δυνητικά ποιοτικές και ποσοτικές περιβαλλοντικές διαστάσεις και επιπτώσεις.

Εγκατάσταση μεγαφωτοβολταικού (ΜΦ/Β) πάρκου στις αποθέσεις αγόνων υλικών του ΛΚΔΜ

5.1. Πριν τη λήψη οριστικής απόφασης από τη ΔΕΗ ΑΕ για την εγκατάσταση μεγαφωτοβολταϊκού (ΜΦ/Β) πάρκου ισχύος περίπου 2.000 MW στο χώρο των αποθέσεων αγόνων υλικών πρέπει να διερευνηθούν ενδελεχώς οι τοπικές συνθήκες. Ειδικότερα, η διαμόρφωση του τελικού οριζόντιου-παραοριζόντιου μορφολογικού αναγλύφου των αποθέσεων αγόνων γίνεται, μέχρι σήμερα, με χρήση προωθητών σύμφωνα με τις εγκεκριμένες Μ.Π.Ε., για την ευχερή πρόσβαση γεωργικών μηχανημάτων (ελκυστήρων) με σκοπό την ανάπτυξη γεωργικών δραστηριοτήτων (αγροτικές καλλιέργειες, χορτολιβαδικές εκτάσεις κ.α.). Αντίθετα, η εγκατάσταση και λειτουργία ΜΦ/Β πάρκου στις αποθέσεις αγόνων επιβάλλει την πρόσβαση επιβατικών Ι.Χ., οχημάτων τύπου Jeep, φορτηγών, γερανών κλπ., κι επομένως πρέπει να διαμορφωθούν κατάλληλα οι τελικές επιφάνειες, ακόμη και οι ήδη αποκατεστημένες, με αυξημένες προφανώς δαπάνες. Επιπλέον, στην τελική επιφάνεια εγκατάστασης των Φ/Β καθώς και για τις ανάγκες πρόσβασης (οδοποιΐα) είναι αναγκαία  η χρήση αμμοχάλικων σε τεράστιες ποσότητες, οι οποίες υπάρχουν μεν σε αφθονία στα υπερκείμενα άγονα των λιγνιτωρυχείων, ωστόσο, η μεταφορά – κατανομή – διάστρωση – συμπίεση των αμμοχάλικων αυτών στις αποθέσεις αγόνων είναι καθαυτή μια σημαντική τεχνική πρόκληση και οικονομική δαπάνη ταυτόχρονα. Ακόμη, για τη δεδομένη  σύσταση των αγόνων (κυρίως άργιλοι και μάργες), επιβάλλεται η διαμόρφωση  συνθηκών ταχείας απορροής και αποστράγγισης των επιφανειακών νερών ώστε να αποφευχθεί η δημιουργία εστιών με λιμνάζοντα νερά που προκαλούν διαφορικές καθιζήσεις, επιβαρύνοντας σημαντικά το κόστος  της εγκατάστασης  της βάσης θεμελίωσης και στήριξης των φωτοβολταϊκών panels. Κατά συνέπεια, με δεδομένη την ανομοιομορφία των αποθέσεων αγόνων, πρέπει να διερευνηθεί η in situ αναγκαιότητα εκτέλεσης εργασιών συμπίεσης του εδάφους πριν την εγκατάσταση του εξοπλισμού (εκπόνηση γεωτεχνικών μελετών) ή/και ακόμη η χρήση ειδικού εξοπλισμού με αντίστοιχη οικονομική επιβάρυνση της τιμής της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας. Για όλους τους πιο πάνω λόγους η επιλογή της θέσης (-εων) εγκατάστασης  Φ/Β πάρκων στις εκτάσεις ιδιοκτησίας της ΔΕΗ ΑΕ συνιστά ένα «ακανθώδες»  τεχνικοοικονομικό ζήτημα, κι όχι μόνο.

5.2.  Η εγκατάσταση ΜΦ/Β πάρκου ισχύος ~2.000 MW στις οριζόντιες -παραοριζόντιες εκτάσεις των λιγνιτωρυχείων θα απαξιώσει οριστικά γόνιμα εδάφη τουλάχιστο 40.000 στρ., ενώ στην εγκριθείσα από την ΕΠΟ σχετική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ), η οποία ισχύει μέχρι την  9-11-2021, αναφέρεται:            « .. Σηµειώνεται ότι στις τελικά διαµορφωµένες εκτάσεις που θα δηµιουργηθούν στα εξοφληµένα τµήµατα των Ορυχείων Πτολεµαΐδας προβλέπεται σε έκταση περίπου 4.000 στρ. η εγκατάσταση διαφόρων τύπων ΑΠΕ (ηλιοθερµικών, φωτοβολταϊκών σταθµών, κλπ.), καθώς και Ζώνης Καινοτοµίας κοντά σε ένα από τους κύριους οδικούς άξονες της περιοχής επέµβασης…».

Η γονιμότητα των εδαφών των αποκατεστημένων εκτάσεων είναι γνωστή και δεδομένη στους κατοίκους της περιοχής  από τις πολύχρονες πειραματικές καλλιέργειες της ΔΕΗ ΑΕ κι από τις μισθώσεις γεωργικών εκτάσεων σε ιδιώτες. Ωστόσο, επισφραγίζεται η καταλληλότητα των εδαφών αυτών για ανάπτυξη γεωργικών καλλιεργειών με τον πλέον έγκυρο τρόπο από πολλές  επιστημονικές μελέτες. Έτσι, π.χ. στο πλαίσιο της μελέτης «Εδαφολογική Μελέτη των Αποκαταστηµένων Εκτάσεων του Λιγνιτικού Κέντρου ∆υτικής Μακεδονίας (Λ.Κ.∆.Μ.) της ∆.Ε.Η. Α.Ε., Εθνικό  Ίδρυµα Αγροτικής Έρευνας (ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε.), Ινστιτούτο Εδαφολογίας Θεσσαλονίκης, (2010)», αναλύθηκαν 243 δείγµατα εδαφών, από διάφορα βάθη σε 81 σηµεία δειγµατοληψίας, οκτώ περιοχών αποθέσεων, που ελήφθησαν και προσκοµίστηκαν στο εργαστήριο του Ινστιτούτου Εδαφολογίας Θεσσαλονίκης, από τις αποκατεστηµένες περιοχές του ΛΚ∆Μ. Στα συμπεράσματα της μελέτης αυτής αναφέρεται: …«Σε όλα τα δείγµατα εδάφους που αναλύθηκαν, και σε συνδυασµό µε τα διαθέσιµα αντίστοιχα στοιχεία από γεωργικά εδάφη του Ν. Κοζάνης, προκύπτει το συµπέρασµα ότι στην πλειοψηφία τους τα εδάφη των αποθέσεων της ∆ΕΗ, σε ότι αφορά τις εκχυλίσιµες (αφοµοιώσιµες από τα φυτά) συγκεντρώσεις τους σε βαρέα µέταλλα, δεν διαφέρουν από τα γεωργικά εδάφη του Ν.  Κοζάνης»….

5.3. Είναι δίκαιη αλλά και οφειλόμενη από την πολιτεία στη ΔΕΗ ΑΕ η προτεραιότητα ανάπτυξης Φ/Β στην περιοχή σε μεγάλη κλίμακα λόγω της ύπαρξης του δικτύου μεταφοράς Η.Ε. Το πρόβλημα τούτο επιλύεται γρήγορα και παραγωγικά με την «ανταλλαγή» εδαφών μεταξύ ΔΕΗ ΑΕ και της τοπικής κοινωνίας, δηλ. με την παραχώρηση εύφορων απαλλοτριωμένων και αποκατεστημένων εκτάσεων από τη ΔΕΗ ΑΕ για ανάπτυξη δυναμικών καλλιεργειών και την αντίστοιχη -«ισοδύναμη»- παραχώρηση αγόνων εκτάσεων (π.χ. δημόσιων ή/και κοινοτικών) στη ΔΕΗ ΑΕ για εγκατάσταση Φ/Β πάρκων. Έτσι, διασφαλίζονται πλήρως τα συμφέροντα της ΔΕΗ ΑΕ, της περιοχής της Δ. Μακεδονίας και της χώρας. Τονίζεται, ότι η μεθοδολογία της ανταλλαγής «ισοδύναμης» αξίας εκτάσεων αποτελεί την πάγια πρακτική απαλλοτριώσεων της γερμανικής RWE στις λιγνιτικές εκμ/σεις της στη Β. Ρηνανία – Βεστφαλία για πάρα πολλές δεκαετίες. Ωστόσο, πουθενά στις τεράστιες, κατά πολύ μεγαλύτερες των εκτάσεων της ΔΕΗ ΑΕ, αποκατεστημένες εκτάσεις των ορυχείων της RWE δεν έχουν εγκατασταθεί ΜΦ/Β πάρκα, διότι απλούστατα δεν το επιτρέπουν, με αποδοχή και της ίδιας της RWE, οι τοπικές κοινωνίες παρά την εκρηκτική ανάπτυξη των Φ/Β στη Γερμανία, που πολλαπλασιάστηκαν κατά 423 φορές στην περίοδο 2000 – 2017. Εξαιρετικά ενδιαφέροντα και  πολύτιμα στοιχεία για την αξιοποίηση των αποκατεστημένων εκτάσεων στα λιγνιτωρυχεία της RWE παρέχονται στο διαδίκτυο (Best practices in lignite production: public participation in the planning and the rehabilitation of lignite sites to win acceptance, 10th Coal Dialogue Wednesday, 11 June 2014, Michael Eyll-Vetter, Vice President, Mine Planning RWE Power, Cologne). Είναι προφανές στον καθένα, πλέον, γιατί η γερμανική RWE ενδιαφέρεται σφόδρα για την «αποκατάσταση» των εκτάσεων των λιγνιτωρυχείων της ΔΕΗ ΑΕ στη Δ. Μακεδονία, ιδιαίτερα δε για την εγκατάσταση μεγαφωτοβολταϊκού (ΜΦ/Β) πάρκου ισχύος περίπου 2.000 MW!!

6. Χρήσεις γης μετά την αποκατάσταση των εδαφών των λιγνιτωρυχείων

Σύμφωνα με την εγκεκριμένη ΜΠΕ (2011), με το πέρας των εκμ/σεων των ορυχείων της ΔΕΗ ΑΕ στην περιοχή Πτολ/δας (ΟΚΠ, ΟΠΚ και ΟΝΠ), πλην δηλ. του ορυχείου Αμυνταίου (ΟΠΑ), το έτος 2050 στη συνολική έκταση των 147.926 στρ. της περιοχής επέμβασης προβλέπονταν: να αποκατασταθούν εδάφη έκτασης 119.724 στρ., να διατεθούν 6.602 στρ. για ειδικές χρήσεις (κτίρια, υποδομές, ΧΥΤΑ-ΔΙΑΔΥΜΑ 327 στρ. ΧΔΒΑ 278 στρ. κλπ. καθώς και 21.600 στρ. αδιατάρακτων περιοχών. Τον ΙΟΥΝ 2015 παραχωρήθηκαν ~800 επιπλέον στρ. στη ΔΙΑΔΥΜΑ.  Η αρχική κατανομή των χρήσεων γης των αποκατεστημένων εδαφών (119.724 στρ.) περιελάμβανε εκτάσεις για γεωργικές χρήσεις 50.711 στρ. (42,2%), για δασική ανάπτυξη 53.818 στρ. (44,9%), για λίμνες ενδεικτικά 11.195 στρ. (9,4%), καθώς και έκταση 4.000 στρ.(3,33%) για ανάπτυξη διάφορων τύπων ΑΠΕ, όπως προαναφέρθηκε. Ωστόσο, με την πρόωρη απολιγνιτοποίηση (2023-28) θα μειωθούν δραστικά οι αποκατεστημένες οριζόντιες και παραοριζόντιες εκτάσεις και του ΟΠΑ συμπεριλαμβανομένου, εάν δε διατεθούν ~40.000 στρ. για το ΜΦ/Β πάρκο των 2.000 MW, προκύπτει αυτόματα το ερώτημα εάν θα παραμείνει τελικά αξιόλογη έκταση εύφορης γεωργικής γης (αποκατεστημένα & απαλλοτριωμένα εδάφη) για να αξιοποιηθεί με μελλοντικές δυναμικές γεωργικές καλλιέργειες στην περιοχή του ΛΚΔΜ.

Παρατίθενται για σύγκριση αντίστοιχες εκτάσεις προ 10ετίας, της γερμανικής RWE στις λιγνιτικές εκμ/σεις της στη Β. Ρηνανία – Βεστφαλία (RWE Power The post-mining landscape Recultivation in the Rhineland): Περιοχή επέμβασης 290.000 στρ., αποκατεστημένες εκτάσεις 200.000 στρ. με κατανομή 103.000 στρ.(51,5%) για γεωργικές καλλιέργειες, 73.000 στρ. (38,5%) για δασική ανάπτυξη και 20.000 στρ. αθροιστικά για λίμνες (3,8%) και λοιπές χρήσεις (6,2%). Το κύριο δίδαγμα από την αποκατάσταση των ορυχείων της RWE είναι η ζωτική ανάγκη για τη δημιουργία εύφορης γεωργικής γης σε μια χώρα (Γερμανία) με απέραντες πεδινές εκτάσεις!!!

Επιλογή φορέα για την υλοποίηση του έργου της αποκατάστασης των εδαφών. Από όλα τα πιο πάνω προκύπτει αβίαστα ο πολυπαραμετρικός χαρακτήρας, η υδρογεωλογική και γεωτεχνική πολυπλοκότητα και η ιδιαίτερα χρονοβόρα φύση του έργου της αποκατάστασης των εδαφών των ορυχείων της ΔΕΗ ΑΕ στη Δ. Μακεδονία, δεδομένα καταλυτικά για την επιλογή του φορέα υλοποίησης του έργου.  Είναι ευρύτατα γνωστό ότι στη χώρα μας μόνο η τέως Γεν. Δ/νση  Ορυχείων της ΔΕΗ ΑΕ διαθέτει υπερ-60χρονη εμπειρία στην εκμ/ση των λιγνιτωρυχείων, τεχνογνωσία, διαχρονική ανάπτυξη συναφών συνεργασιών με εξωτερικούς συμβούλους έλληνες και ξένους, ιδιόκτητο κατάλληλο εξοπλισμό, αντίστοιχων δεξιοτήτων και εμπειρίας προσωπικό και αμέριστη εμπιστοσύνη και αποδοχή από την τοπική κοινωνία. Για τούτο,  είναι σε θέση να υλοποιήσει το πολυσύνθετο, πολύπλευρο και τεράστιας κλίμακας χωματουργικό, κι όχι μόνο, έργο της αποκατάστασης των εδαφών των λιγνιτωρυχείων, εκτελούμενο άλλωστε για δεκαετίες σταδιακά μέχρι σήμερα. Τυχόν ανάθεση του έργου ή σημαντικού μέρους του σε τρίτο φορέα, θα οδηγήσει αναπότρεπτα σε επικίνδυνους πειραματισμούς και αλυσιτελείς καταστάσεις, όσοι ξένοι σύμβουλοι κι αν παρελάσουν για ευνόητους λόγους και τούτο γιατί υπάρχει αλληλεπίδραση, συνάφεια, συνέχεια και πολυεπίπεδη εμπλοκή πολλών παραμέτρων (νερά επιφανειακά και υπόγεια, λίμνες, τεκτονική-ρήγματα, ευστάθεια πρανών, αυταναφλέξεις, καθιζήσεις κλπ.), που αποτρέπει τη διάσπαση του έργου. Ωστόσο, η ίδια η ΔΕΗ ΑΕ πρέπει να επιδιώξει τη συνεργασία με τρίτους, όπως π.χ. με πανεπιστημιακά ιδρύματα, για πολλά θέματα ακόμη και για λόγους έξωθεν καλής μαρτυρίας, παρέχοντας μοναδική ευκαιρία στους έλληνες μηχανικούς, γεωλόγους, γεωτεχνικούς και πολλών άλλων ειδικοτήτων επιστήμονες και τεχνικούς, συμπεριλαμβανομένων και συνεργασιών με ξένους ειδικούς σε εξειδικευμένα θέματα, για την υλοποίηση του κολοσσιαίου εγχειρήματος της αποκατάστασης  των εδαφών των λιγνιτωρυχείων της.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ – ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ: Από τα προαναφερθέντα προκύπτουν τα εξής βασικά συμπεράσματα :

1ο) Υπάρχουν τεράστιες δυσκολίες  στην εξαιρετικά χρονοβόρα και δαπανηρή διαδικασία της αποκατάστασης  των εδαφών των λιγνιτωρυχείων της ΔΕΗ ΑΕ στη Δ. Μακεδονία, σε μια έκταση παρέμβασης που προσεγγίζει τα 200.000 στρ., γιατί, όπως προαναφέρθηκε, υπεισέρχονται πολλές καθοριστικής σημασίας προϋποθέσεις για την υλοποίηση του έργου. Σε περίπτωση πρόωρης παύσης λειτουργίας των λιγνιτικών ΑΗΣ και των λιγνιτωρυχείων της ΔΕΗ ΑΕ στην περιοχή Πτολ/δας – Αμυνταίου στο διάστημα 2023-28, θα απαιτηθεί μεγάλο χρονικό διάστημα για την ολοκληρωμένη οριστική αποκατάσταση των εκτάσεων των ορυχείων και την παραγωγική επανένταξή τους  στην ευρύτερη περιοχή της Δ. Μακεδονίας. Τούτο αναμένεται να ξεπεράσει την 15ετία μετά το 2023, κρίνοντας από την εμπειρία της αποκατάστασης των εδαφών των λιγνιτωρυχείων της κεντρικής Γερμανίας (τ. GDR) κατά τη χρονική περίοδο 1990-2007, αν και υπάρχουν σαφείς διαφορές ως προς τα γεωλογικά, υδρογεωλογικά και γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά.

2ο ) Ο ορθολογικός σχεδιασμός της αποκατάστασης των αποθέσεων αγόνων πρέπει να στοχεύει στη  δημιουργία των μέγιστων δυνατών ενιαίων οριζοντίων και παραοριζοντίων επιφανειών, όπου θα αναπτυχθούν μελλοντικά παραγωγικές δραστηριότητες του πρωτογενούς, κυρίως, τομέα με ευεργετική επίδραση στην ευρύτερη περιοχή των δήμων Κοζάνης – Πτολ/δας – Αμυνταίου. Ο στόχος αυτός, για τη δεδομένη σημερινή φάση της απόθεσης αγόνων με βάση τη λειτουργία των ορυχείων όπως προβλέπονταν στη ΜΠΕ (2011), δεν εξυπηρετείται ούτε κατ’ ελάχιστο από την πρόωρη απολιγνιτοποίηση (2023-28).

 3ο ) Θα προκύψει  πρόσθετη και εμπροσθοβαρής οικονομική επιβάρυνση της ΔΕΗ ΑΕ από τη μη εξόφληση των ανοικτών λιγνιτωρυχείων και την επίσπευση της αποκατάστασης των εδαφών των λιγνιτωρυχείων ως υπόχρεου κατά νόμο, αλλά και συγχρόνως του πλέον κατάλληλου φορέα για τούτο, όπως προαναφέρθηκε. Το πρόβλημα αυτό επιλύεται αποτελεσματικά με έγκαιρη και επαρκή χρηματοδότηση της ΔΕΗ ΑΕ από την πολιτεία για την εκτέλεση του έργου, ώστε να μην επιβαρυνθεί η τιμή της παραγόμενης ηλεκτρικής kwh.

4ο ) Οι αποκατεστημένες οριζόντιες και παραοριζόντιες εκτάσεις των ορυχείων της ΔΕΗ ΑΕ επιβάλλεται να καταστούν αρδεύσιμες, όπως προβλέπεται ρητά στην ισχύουσα ΜΠΕ, για να αναπτυχθούν δυναμικές καλλιέργειες υψηλής αποδοτικότητας, εξασφαλίζοντας μακράν πολλαπλάσιες  ως προς τα  ΜΦ/Β πάρκα καλά αμειβόμενες θέσεις απασχόλησης στο διηνεκές. Παράλληλα, μέσω ανταλλαγής εδαφών «ισοδύναμης» αξίας, να παραχωρηθούν άγονες εκτάσεις στη ΔΕΗ ΑΕ για την εγκατάσταση λελογισμένης ισχύος Φ/Β πάρκων.  Έτσι, ενισχύεται ο αναντικατάστατος για τη μελλοντική μας επιβίωση πρωτογενής  τομέας με την αξιοποίηση εύφορων γεωργικών εκτάσεων. Εξάλλου, τούτο συνάδει και με την εταιρική κοινωνική ευθύνη της ΔΕΗ ΑΕ απέναντι στους κατοίκους της περιοχής, η οποία εισέφερε όσο καμία άλλη στον εξηλεκτρισμό και την ανάπτυξη της χώρας στα τελευταία εξήντα (60) χρόνια με την λιγνιτοενεργειακή δραστηριότητα, κι όχι μόνο.

Θεωρούμε απολύτως απαραίτητη μια σταδιακή και συντονισμένη μετάβαση στις όποιες νέες τεχνολογίες ηλεκτροπαραγωγής, με βάση τόσο τα επιστημονικά δεδομένα όσο και τα δεδομένα της διεθνούς εμπειρίας. Εξάλλου, η μέριμνα και οι δράσεις για την αποτροπή της Κλιματικής Αλλαγής δεν μπορούν να επικεντρώνονται αποκλειστικά  στην καύση του λιγνίτη – όταν  η συμμετοχή συνολικά των ελληνικών εκπομπών είναι αμελητέα (~0,4% των παγκοσμίων) – αλλά να επεκτείνονται σε όλους τους σχετικούς τομείς (τεχνολογίες καύσης, διαχείριση απορριμμάτων, διαχείριση αποβλήτων, ανακύκλωση πρώτων υλών, κυκλική οικονομία κλπ.). Σαφώς και πρέπει να γίνει σεβαστή η Συμφωνία του Παρισιού για την Κλιματική Αλλαγή. Είναι  γενικά αποδεκτό  ότι  ο λιγνίτης δεν θα αποτελεί βασική ηλεκτρενεργειακή πηγή του μέλλοντος, ωστόσο, μπορεί και πρέπει να αξιοποιηθεί για πολλούς λόγους σε εξωηλεκτρικές χρήσεις στο μέγιστο δυνατό βαθμό.

Μετά τα πιο πάνω υπενθυμίζεται και προτείνεται η παράταση της λειτουργίας πέραν του 2028 των τριών νεότερων λιγνιτικών μονάδων (νέα  Πτολ/δα 5, ΑΗΣΑΔ 5 και ΑΗΣ Μελίτης), με άμεσο εξορθολογισμό του κόστους  λιγνίτη, όπως τούτο γίνεται με τις λιγνιτικές μονάδες της Γερμανίας, Πολωνίας, Τσεχίας και Βουλγαρίας και η ανάγκη για στήριξη των εγχώριων καυσίμων σε επίπεδο Ε.Ε.(τιμές εκπομπών CO2 κλπ).               Θυμίζουμε ότι δεν απαιτούνται πρακτικά νέες επενδύσεις στις υπόψη μονάδες, ούτε στα λιγνιτωρυχεία και  ότι για λόγους ευστάθειας του συστήματος μεταφοράς ηλεκ. ενέργειας της χώρας μας είναι αναγκαία η λειτουργία συμβατικών μονάδων καθώς και για λόγους εφεδρείας.  Έτσι, θα ενισχυθεί η επάρκεια, η αξιοπιστία και η ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού, που αποτελεί στόχο και της Ε.Ε.-27, καθώς και η μείωση της πολύ υψηλής ενεργειακής εξάρτησης της χώρας στο συνολικό ενεργειακό ισοζύγιο που με το νέο ΕΣΕΚ προεκτιμάται, δυστυχώς για τη χώρα, σε 71%  το 2030.

Είναι  σαφές ότι όλα τα παραπάνω δεν αναφέρονται λόγω έλλειψης περιβαλλοντικής ευαισθησίας , αλλά  αποβλέπουν στον εξορθολογισμό της όλης διαδικασίας απολιγνιτοποίησης, λαμβάνοντας υπόψη όλους τους σχετικούς   παράγοντες και όχι με βάση μονόπλευρες θεωρήσεις. Συγχρόνως, εξασφαλίζεται ο χρόνος για:

(α) την ορθολογική αποκατάσταση των εδαφών των λιγνιτωρυχείων από τη ΔΕΗ ΑΕ στην περιοχή Πτολ/δας – Αμυνταίου και τη μελλοντική αξιοποίησή των σε συνεννόηση και συμφωνία με την τοπική κοινωνία και

(β) τη διευκόλυνση για την ομαλότερη δυνατή και με τους λιγότερους κοινωνικούς και οικονομικούς τριγμούς μετάβαση της ευρύτερης περιοχής της Δ. Μακεδονίας στη μετά λιγνίτη εποχή.

ΧΡΗΣΤΟΣ Γ. ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ                                                                                                                                                                                 Μηχ/κος Μεταλλείων – Μεταλλουργός Μηχ/κος ΕΜΠ                                                                                                                                                                           τ. Μέλος ΔΣ ΔΕΗ ΑΕ,  τ. Δ/ντης ΛΚΔΜ ΔΕΗ ΑΕ                                               Λευκόβρυση Κοζάνης   02 ΦΕΒ 2021