Την 14η Ιουλίου 1789, καταλήφθηκε από τους εξεγερμένους Γάλλους η Βαστίλη, το κτίριο που για τον γαλλικό λαό συμβόλιζε την τυραννική ολιγαρχική εξουσία. Την 22η Αυγούστου 1791 δημοσιεύεται από τους Σιατιστινούς αδερφούς Μαρκίδες Πούλιου, τον Πούπλιο και τον Γεώργιο το 68ο φύλλο της «ΕΦΗΜΕΡΙΣ» της πρώτης σωζόμενης ελληνικής εφημερίδας. Τι έχει ξεχωριστό λοιπόν το τετρασέλιδο αυτό φύλλο της «ΕΦΗΜΕΡΙΣ»;
Από αυτό ξεκινά η δημοσίευση, η γνωστοποίηση των ψηφισμάτων της Γαλλικής Εθνοσυνέλευσης που συστάθηκε μετά την έκρηξη της Γαλλικής Επανάστασης. Η Γαλλική Εθνοσυνέλευση ξεκινούσε το νομοθετικό της έργο, τους νόμους με τους οποίους θα διοικούνταν το γαλλικό κράτος. Όπως τυπώνεται στην δεύτερη σελίδα του φύλλου της «ΕΦΗΜΕΡΙΣ» μεταφέρω το απόσπασμα,
«μετά ταύτα έπρεπε να αναγνώσει κάποιος Τερέτ τον κατάλογον των νέων νόμων, οποίος ενέχει τα ακόλουθα, 1) την φανέρωσιν των δικαιωμάτων των ανθρώπων και πολιτών».
Πρόκειται για την Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, το θεμελιώδες κείμενο της Γαλλικής Επανάστασης, η φωτιά που θα εξάπλωνε τις φιλελεύθερες ιδέες της επανάστασης στα υπόλοιπα έθνη, στον υπόδουλο ελληνισμό.
Στην τελευταία σελίδα πρώτο – μεταφράζονται στα ελληνικά από τους Μαρκίδες οι βασικές αρχές με τις οποίες πρέπει να κυβερνάται κάθε λαός,
«1. Οι άνθρωποι γενώνται ελεύθεροι και όμοιοι κατά τα δίκαια και μόνων. Τα προτερήματα μιας συντροφιάς αποδίδωνται μόνον εις το κοινόν συμφέρον».
Σιγά – σιγά οι Έλληνες θα ξεκινούσαν να διαβάζουν αυτές τις γραμμές από τον ένα στον άλλο, θα άρχισαν να αναγνωρίζουν ότι ως άνθρωποι έχουν δικαιώματα. Δεν υπάρχει διαχωρισμός ανάμεσα στον μπέη, τον δεσπότη, τον κοτζαμπάση, τον απλό άνθρωπο ανεξάρτητα αν είναι Οθωμανός ή χριστιανός, δεν υπάρχει ραγιάς!»
Έτσι το αντιλήφθηκε και ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης που εξομολογήθηκε: «Η Γαλλική Επανάσταση Βοήθησε τους ανθρώπους να ανοίξουν τα μάτια τους και να ριζώσει η δικαιοσύνη στον κόσμο, να ξεχωριστούν τα όρια της εξουσίας και της υποταγής, οι Βασιλιάδες να μην είναι πλέον σαν θεοί στη γη. Η δικαιοσύνη είναι η πραγματική Βασίλισσα και η θαυματουργή εικόνα των ανθρώπων. Όταν όμως είδα ότι στα συμβούλια της Βιέννης δεν έγινε τίποτα καλό για μας, απελπίστηκα από τους ξένους και είπα ότι δεν έχουμε άλλη ελπίδα λύτρωσης εκτός από τον εαυτό μας και τον Θεό»
Οι Μαρκίδες οκτώ μήνες μετά το ξεκίνημα της ιστορικής τους διαδρομής, όταν την 31η Δεκεμβρίου 1790 δημοσίευσαν το πρώτο φύλλο της «ΕΦΗΜΕΡΙΣ» στην Βιέννη, κάνουν το πρώτο καλό για τους συμπατριώτες τους επιτελώντας και τον ρόλο τους ως οι πρώτοι Έλληνες δημοσιογράφοι.
Τα δύο αδέρφια το 1791, δεν έχουν γνωρίσει ακόμα τον Ρήγα Βελεστινλή και ότι δημοσιεύεται στην εφημερίδα τους είναι αποκλειστική επιλογή τους. Είναι περίεργο πράγματι πως επέλεξαν να δημοσιεύσουν αυτό το κείμενο «μπαρούτι» για το πολιτικό κατεστημένο της εποχής τους. Ακόμα πιο περίεργο είναι πως δεν είχαν καμία επίπτωση για την ενέργεια τους αυτή από τις αυστριακές αρχές.
Όπως είναι λάθΟς να λέμε ότι η Χάρτα τυπώθηκε στο τυπογραφείο, είναι ακόμα μεγαλύτερο λάθος να νομίζουμε πως οι Μαρκίδες ήταν απλά οι τυπογράφοι που προσέφεραν το τυπογραφείο τους στο Ρήγα. Υποβαθμίζουμε την προσφορά τους. Επιβεβαιώνεται αυτό και από την έκδοση της Διακήρυξης αλλά και από τις ομολογίες των συντρόφων του Ρήγα που λένε ότι ο Ρήγας συζητούσε τα πάντα σε ένα δωμάτιο με τον Γεώργιο Πούλιο, «το κακό αγγείον» όπως τον χαρακτήρισαν οι Αυστριακοί, τον άνθρωπο που ακόμα και οι ίδιοι απορούσαν με τον τρόπο που μυστικά κατάφερνε και ενεργούσε.
Στην ιστορία ποτέ δεν πρέπει να μιλάμε με το «αν» αλλά με τα γεγονότα. Άρα ήταν μια πολύ καλή συγκυρία για τον Ρήγα Βελεστινλή να βρει τα δύο αδέρφια στην Βιέννη. Τους ανθρώπους που θα αναλάμβαναν, την εκτύπωση και την διακίνηση του υλικού του, τους ανθρώπους που θα τον χρηματοδοτούσαν και που από ότι δείχνουν ελάχιστες οι πληροφορίες που υπάρχουν και μετά την σύλληψη του Ρήγα, προσπάθησαν να συνεχίσουν την δράση τους.
Αυτό που χρήζει, αυτό που έχουμε χρέος ως Σιατιστινοί είναι να αναδείξουμε τον μεγάλο ρόλο που είχε η «ΕΦΗΜΕΡΙΣ» στις εξελίξεις που ακολούθησαν, σε πείσμα όλων όσων παραγνωρίζουν την συμβολή του προεπαναστατικού τύπου.
Και σίγουρα δεν είναι μόνο χρέος μας, αλλά και ευκαιρία για τον τόπο μας!
Λάζαρος Γ. Κώτσικας
Πολιτικός Μηχανικός, PhD
ΑΓΑΠΗΤΕ ΑΝΗΨΙΕ ΣΥΝΧΑΡΗΤΗΡΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΣΟΥ. ΑΠΟ ΚΟΖΑΝΗ Ν.Ι.Χ.