Ανασκόπηση των γεγονότων του 2024 στον πρωτογενή τομέα (Γράφει η Μάγδα Ανδρονικίδου)

      Το  2024 ήταν ακόμη μια δύσκολη χρονιά , με τους πολέμους στην Ουκρανία – στην Μέση Ανατολή να συνεχίζουν , με πλημμύρες – ανομβρίες –  ξηρασίες – υψηλές  θερμοκρασίες (θερμότερος χρόνος των τελευταίων ετών ) , συνέπειες της κλιματικής αλλαγής , με μειωμένη παραγωγικότητα , με κίνδυνο  της βιωσιμότητας των εκμεταλλεύσεων .Το 2024 ξεκίνησε με μαζικές δυναμικές αγροτικές κινητοποιήσεις στην Ελλάδα και σε μεγάλες χώρες της ΕΕ. Παρέλυσε η μεγαλύτερη οικονομία  της ΕΕ της Γερμανίας με την απεργία των αγροτών , με τα τρακτέρ στην πύλη του Βρανδεμβούργου στο Βερολίνο ,με τα τρακτέρ στο πύργο του Άιφελ , με τα τρακτέρ στη σειρά παρατεταμένα στη Βουλή των Ελλήνων στην Αθήνα και με τα τρακτέρ για πρώτη φορά στο Στρασβούργο έξω από το Ευρωκοινοβούλιο . Διαμαρτύρονταν γιατί 5 χρόνια οι ευρωβουλευτές δεν άκουσαν την φωνή τους  , δεν αντιμετώπισαν τις κρίσεις στην γεωργία . Αιτούνταν την αναβολή του νόμου για αποκατάσταση της φύσης , τη μη εισαγωγή ουκρανικών σιτηρών χωρίς δασμούς , τη μη μείωση στο μισό της χρήσης φυτοφαρμάκων …..

        Στρατηγικός διάλογος για το μέλλον της Ε. Γεωργίας :Στις 13/9/2024 η πρόεδρος της Ε. Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν πριν από τις ευρωεκλογές και μετά τις παραπάνω αγροτικές κινητοποιήσεις στην ομιλία της στο Στρασβούργο είπε ότι αποτίνω φόρο τιμής και ευχαριστώ τους αγρότες γιατί μας εφοδιάζουν με τρόφιμα καθημερινά . Ανακοίνωσε Νέο Στρατηγικό Διάλογο για το μέλλον της Ε. Γεωργίας . Ανέθεσε στον καθηγητή κ.Στρασναϊντέρ και 29 φορείς του αγροδιατροφικού τομέα, να ετοιμασθεί  έκθεση με τίτλο << Μια κοινή προοπτική για την γεωργία και τα τρόφιμα στην Ευρώπη >> η οποία και  παρεδόθηκε  στις 4/9/2024  στην ίδια . Στις 19/2/2025 ο αντιπρόεδρος της ΕΕ μετά  την υπόσχεση της κ. Λάϊεν ( στις 100 πρώτες μέρες της νέας της θητείας ) θα παρουσιάσει το <<νέο όραμα για γεωργία και τα τρόφιμα>> το οποίο  βασίζεται στον  στρατηγικό διάλογο .

        Δημογραφικό :Ο πληθυσμός της Ευρώπης μειώνεται και γερνάει . Νέα ορολογία δημογραφική μετάβαση, πέραν της πράσινης μετάβασης ,της  ψηφιακής  μετάβασης … Η Εurostat εκτιμά ότι μέχρι το 2100 η Ευρώπη θα έχει 27 εκ.  λιγότερους κατοίκους και 57 εκ. λιγότερους εργαζόμενους . Η συρρίκνωση του εργατικού δυναμικού απειλεί την παραγωγικότητα του Ε.επιχειρήσεων, απειλεί το επίπεδο διαβίωσης , απειλεί τον τρόπο ζωής . Η πρόεδρος της Ε, Επιτροπής αποφάσισε να ιδρύσει ένα νέο χαρτοφυλάκιο για δημογραφία . Η Ελλάδα είναι στις πλέον γερασμένες χώρες . Το 2022 η χώρα μας κατέγραψε μια γέννηση σε δύο θανάτους . Το γηροκομείο της Ευρώπης είναι η χώρα μας . Πρόσφατα αθηναϊκή εφημερίδα μετά από ρεπορτάζ έγραφε << φαντάσματα στην Κοζάνη >> , <<ερημώνει η περιφέρεια Δυτ. Μακεδονίας >> . Ακόμη και οι οικονομικοί μετανάστες φεύγουν . Χωριά που έσφιζαν από ζωή ερημώνουν . Η δημογραφική πτώση είναι πιο έντονη στους αγροτικούς πληθυσμούς . Η Ελληνική ύπαιθρος λοιπόν γερνά και ερημώνεται , ο αγροτικός πληθυσμός συρρικνώνεται .

      Εμπορική συμφωνία ΕΕ – με χώρες Μercosur ( Βραζιλία , Αργεντινή , Ουρουγουάη , Παραγουάη ) επανήλθε στην επικαιρότητα , με αφορμή την Σύνοδο Κορυφής της G20 στη Βραζιλία . Το θέμα διχάζει όλο και πιο πολύ τον αγροτικό κόσμο της ΕΕ . Μετά από δυο δεκαετίες διαπραγματεύσεων κατέληξαν σε πολιτική συμφωνία το 2019 . Αντιδρά ο αγροτικός κόσμος ( πολέμιοι ) , λέγοντας ότι θα είναι επιζήμια για τα δάση – την  βιοποικιλότητα ,ο ανταγωνισμός θα είναι αθέμιτος με αγορές όπου τα περιβαλλοντικά – κοινωνικά  πρότυπα είναι  χαμηλότερα ( αυστηρό νομικό πλαίσιο για εργασιακά και περιβαλλοντικά ζητήματα , πράσινη συμφωνία ). Πέραν από τους πολέμιους της συμφωνίας υπάρχουν και  οι υπέρμαχοι αυτής . Υποστηρίζουν ότι οι εμπορικές συμφωνίες της ΕΕ με τρίτες χώρες , δεν είναι απλώς οικονομικά εργαλεία .Διαμορφώνουν τη γεωπολιτική επιρροή της ΕΕ, δημιουργούν διπλωματικές σχέσεις , διαδίδουν τις αξίες της ΕΕ ( δημοκρατία – ανθρώπινα δικαιώματα ) , ενισχύουν την ανταγωνιστικότητα της ΕΕ στη διεθνή σκηνή . Παρέχουν νέες ευκαιρίες για τις ευρωπαϊκές βιομηχανίες , προωθούν την καινοτομία .Υπάρχει σχέδιο για ένα ταμείο αποζημίωσης Μercosur ενός δις ευρώ για να κατευνάσει τις ανησυχίες των αγροτών η Ε .Επιτροπή .

           Αθέμιτες Εμπορικές πρακτικές : Η ΕΕ εξέδωσε οδηγία ( ΕΕ )2019/633 με την οποία καλεί τα Κράτη -Μέλη να εναρμονίσουν την νομοθεσία τους  με στόχο της οδηγίας δηλαδή τη προστασία των παραγωγών – προμηθευτών για ακυρώσεις παραγγελιών , καθυστερημένες πληρωμές … Πολιτικές φωνές ζητούν την επιβολή << απροσδόκητου φόρου >> στα υπερκέρδη των μεγάλων εταιρειών .Στις 27/2/2024 εν μέσω παρατεταμένων διαμαρτιών η ΕΕ προέτρεπαι τους αγρότες και τους μικρούς προμηθευτές τροφίμων της Ευρώπης ,  να μοιραστούν την εμπειρία τους επί του θέματος .

         Ένταξη Ουκρανίας στη Ε.Ε .: Συνεχίζουν οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις με Ουκρανία – Μολδαβία . Μεγάλη σε έκταση χώρα , με αγροτική γη το 1/4 της ευρωπαϊκής αντίστοιχής , με εύφορα μαύρα εδάφη , με φθηνό εργατικό δυναμικό . Θα θυσιασθεί η ΚΑΠ για χάρη της ; Ακούγεται επίσης για ένα ταμείο για να σταματήσουν οι αντιδρώντες .

                Εμπορικός πόλεμος  – Δασμοί ΤΡΑΜΠ : Διεθνείς εμπορικοί αναλυτές συζητούν για αναζωπύρωση του εμπορικού πολέμου . Λένε ένας δασμός 10 –20 % δεν θα έφτιαχνε καλό στην οικονομία των ΗΠΑ . Το 2019 οι δασμοί Τραμπ 25% που επιβλήθηκαν διατηρήθηκαν από Μπάιεν . Η Ε.Επιτροπή υπέβαλλε στις 15/11/2024 αίτημα στον ΠΟΕ για έγκριση δασμών – αντιποίνων . Αυτό θα επιτρέψει στην ΕΕ να επιβάλλει εισαγωγικούς δασμούς σε προϊόντα από τις ΗΠΑ , προκειμένου να αντισταθμίσει τις αρνητικές οικονομικές επιπτώσεις των   παράνομων δασμών των ΗΠΑ .

                Έλλειψη εργατών γης : περίπου 80 χιλιάδες υπολογίζεται η έλλειψη εργατών γης , που έγινε χρονίζον πρόβλημα για όλη βέβαια την Ευρώπη . Η συγκομιδή π.χ ελιάς και φρούτων δεν ολοκληρώθηκε στο 100% ,πέραν  βέβαια των ασύμφορων υψηλών ημερομισθίων .

               Κοινή Αγροτική Πολιτική ( ΚΑΠ ): Ερωτήματα με τον προϋπολογισμό της ΚΑΠ μετά το 2027 , γιατί με την έναρξη μιας ΚΑΠ  ξεκινά η συζήτηση της νέας 2028 –2034 . Μείζον κίνδυνος για αγρότες σε περιόδους αστάθειας λόγω γεωπολιτικών και κλιματικών κρίσεων αποτελεί ο προϋπολογισμός της ΚΑΠ. Υπόψη ότι μόνο το 0,4% του ΑΕΠ της ΕΕ πάει στην γεωργία . Το τρίπτυχο στις Βρυξέλες ήταν ΚΛΙΜΑ – ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ – ΕΠΙΣΙΤΙΣΤΙΚΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑ , το νέο τρίπτυχο είναι ΑΜΥΝΑ -ΑΣΦΑΛΕΙΑ – ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΟ . Αμφίβολο το μέλλον της ΚΑΠ . Γιατί η πρόεδρος  κ. Λάιεν μιλά για κοινό κουμπαρά ( υπερταμείο )  για όλα τα κονδύλια και όλες τις πολιτικές ,  τα Κ-Μ να τα μοιράσουν όπως επιθυμούν . Λένε για μια μερική επανεθνικοποίηση της ΚΑΠ και τη συμμετοχή των κρατικών προϋπολογισμών σε αυτή . Κράτη – Μέλη μιλούν για εξωτερική σύγκλιση, κάτι που δεν συμφέρει τους Έλληνες αγρότες .

               Νέα Ευρωπαϊκή Συμφωνία για την Ανταγωνιστικότητα : Διακήρυξη για την ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ υπέγραψαν οι ηγέτες της ΕΕ στην  Βουδαπέστη στις 8/11/24 . Αντιμέτωποι με την νέα γεωπολιτική και τις οικονομικές και δημογραφικές προκλήσεις πρέπει να ενισχύσουμε την ανταγωνιστικότητά μας , καθιστώντας την ΕΕ πρώτη ουδέτερη ήπειρο και να γίνει πιο ανταγωνιστική , πιο παραγωγική ,πιο  καινοτόμα , πιο βιώσιμη . Συμφωνούμε με τις εκθέσεις Enrico Letta << πολύ περισσότερο από μια απλή αγορά >> και του Mario Draghi << Το μέλλον της Ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας>> . Πάνω τους θα στηριχθούμε για να καλύψουμε το κενό καινοτομίας και παραγωγικότητας και παγκόσμιας παραγωγικότητας . Για την Ελλάδα οι δύο εκθέσεις μιλούν για αμυντική βιομηχανία , για μείωση του ενεργειακού κόστους , για χρηματοδότηση επενδύσεων.

             Κτηνοτροφία: πολύπαθος ο κλάδος με αυξημένο κόστος ζωοτροφών , με τις ελληνοποιήσεις , με έλλειψη βοσκοτόπων , με την παρουσία ζωονόσων πανώλης και ευλογιάς , με θεομηνίες , με θανάτους από καταρροϊκό πυρετό . Σχεδόν 160.000 αιγοπρόβατα θανατώθηκαν τους τελευταίους 14 μήνες . Κλείνουν κτηνοτροφικές επιχειρήσεις . Κτηνοτρόφοι έμειναν κυριολεκτικά χωρίς εισόδημα , αφού απώλεσαν το βασικό τους παραγωγικό εργαλείο , τα ζώα τους .

             Μελισσοκομία : Αποδυναμώνεται η ελληνική μελισσοκομία με αθρόες εισαγωγές φθηνού μελιού από τρίτες χώρες  , με μείωση πληθυσμών μελισσών λόγω ασθενειών , με την κλιματικά αλλαγή .

            ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ  – ΨΗΦΙΑΚΗ ΕΠΟΧΗ ( ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ) : Προκλήσεις του πρωτογενή τομέα όπως το κόστος παραγωγής , τα ακραία καιρικά φαινόμενα , το μεταβαλλόμενο ρυθμιστικό περιβάλλον , η έλλειψη εργατών γης , η ερήμωση – εγκατάλειψη της υπαίθρου οδηγούν στη χρήση νέας τεχνολογίας . Εμπόδια στην υιοθέτηση αυτής της τεχνολογίας είναι το υψηλό κόστος και η κοινή χρήση δεδομένων . Η συχνότερη χρήση είναι η τηλεπισκόπιση και τα ρομπότ . Είναι αναγκαίος ο ψηφιακός ανασχηματισμός της γεωργίας . ΝΑΙ από τα τρακτέρ στα Drone.Υπόψη χρηματοδοτείται από το ταμείο ανάκαμψης .

ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΑ ΠΑΡΚΑ : Ανεξέλεγκτη η επέκταση Φ/Β σε όλη τη χώρα . Το θέμα  απασχολεί όλο και πιο συχνά φορείς -συλλόγους  , γίνονται δημόσιες συζητήσεις και το πρόβλημα έφτασε στη Βουλή . Φυτεύουν Φ/Β αντί καλλιεργειών ,όμως χωρίς γη δεν υπάρχει Α/Τ , χωρίς βοσκοτόπια δεν υπάρχει κτηνοτροφία . Ο αφανισμός της γεωργίας είναι προ των πυλών .Περιοχές ανά την Ελλάδα μοναδικού φυσικού κάλλους,  στις πλαγιές  τους στήνονται το ένα μετά το άλλο Φ/Β ,  στο βωμό της καθαρής ενέργειας και στην προστασία του περιβάλλοντος . Το politico στις 13/11/24 έγραφε για τον πρωθυπουργό μας ότι  στη Διάσκεψη κορυφής του ΟΗΕ ( COP 29 ) είπε ότι η Ελλάδα οδηγεί την ενεργειακή μετάβαση με μια έξυπνη πράσινη συμφωνία  και είναι πρωτοπόρος αυτής ..Οι εκπομπές έχουν μειωθεί στο 45% (2005) ,η συμμετοχή του λιγνίτη που κάλυπτε το 50 % της ηλεκτροπαραγωγής  περιορίστηκε στο 6% . Σήμερα βασιζόμαστε στην αιολική και την ηλιακή ενέργεια για το μισό των αναγκών μας σε ηλεκτρική ενέργεια . Η Ελλάδα είναι προσηλωμένη  στη ενεργειακή μετάβαση .

              ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΑ : Ο πρωθυπουργός της χώρας μας από το βήμα της ΔΕΘ 2024 ανακοίνωσε ένα πρόγραμμα για θερμοκήπια 600 εκ. ευρώ . Το ποσό θα καλυφθεί κατά το 50% από ΠΑΑ , το 35 % από τράπεζα το 15% από ίδια κεφάλαια . Έχουμε 55.000 στρ. θερμοκήπια , όταν η Τουρκία έχει 800.000 στρ. , η Ολλανδία 120.000στρ. , ο φτωχός συγγενής άλλως .

              ΟΠΕΚΕΠΕ : Η Ελλάδα είναι η πρώτη χώρα της ΕΕ δυστυχώς,  ο μόνος οργανισμός που ελέγχει και πληρώνει τις ενισχύσεις στους αγρότες μας και εποπτεύεται από το Υπουργείο , τελεί υπό εποπτεία για 12 μήνες  ( 12/4/24 ). Ήταν κεραυνός εν αιθρία ή αναμενόμενο ; Η επιστολή της  DG AGRI μιλά για σοβαρά ευρήματα που αφορούν στη λειτουργία – στελέχωση του οργανισμού , την ποιότητα και νομιμότητα των πληρωμών , την τήρηση των Ευρωπαϊκών κανονισμών και τον σαφή διαχωρισμό ΥΠΑΤΤ – ΟΠΕΚΕΠΕ .

            ΕΛΓΑ : Ο νέος κανονισμός του ΕΛΓΑ έλεγαν , από το 2023 θα ίσχυε, δεν ίσχυσε ούτε το 2024 .Καθυστέρησαν οι αναλογιστικές μελέτες είπαν  ,πάμε για το 2025 . Ο νέος κανονισμός θα είναι προσαρμοσμένος στις νέες συνθήκες παραγωγής , λόγω κλιματικής αλλαγής , για περισσότερους κίνδυνους , για περισσότερες καλλιέργειες .

          ΕΦΚ ( Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης Πετρελαίου ) : Η νέα ΚΥΑ ( Α.1173/2024 )επιτρέπει την ανά τρίμηνο μόνιμη επιστροφή ΕΦΚ στο αγροτικό πετρέλαιο από το 2025 στους αγρότες , ύψους 100 εκ.

            Πρόσφατο σημαντικό νέο από < Eurostat > στις 13/11/24, είναι η μεγάλη μείωση σε όγκο εγχώριας αγροτικής παραγωγής το 2023 στο 16% στην Ελλάδα , όταν στην ΕΕ είναι 1,5 % .Είναι το πιο ηχηρό καμπανάκι . Εξαφανίζεται ο μικρός αγρότης λέει η ΕΘΕΑΣ και έχουμε μείωση 37% των μικρών αγροκτημάτων . Η Ελλάδα λοιπόν εν όψει κατάρρευσης αγροτικών μονάδων σε παρόμοιο βαθμό δεν υπήρξε ποτέ , σήμερα αριθμεί 500.000 μονάδες .Οι Έλληνες αγρότες βιώνουν αγωνία για το μέλλον . Τα αδιέξοδα μεγάλα . Οι αγρότες χρεοκοπούν . Αναζητείται νέα πορεία ; Η πολιτεία ασχολείται; Ακούει κανείς ; Ο ΟΟΣΑ προτείνει ισχυρή μεταρρυθμιστική ατζέντα για να καταστεί η γεωργία πιο βιώσιμη , πιο παραγωγική , πιο ανθεκτική , πιο ανταγωνιστική .

ΚΟΖΑΝΗ 13/1/2025

ΜΑΓΔΑ ΑΝΔΡΟΝΙΚΙΔΟΥ -Γεωπόνος ( πρώην προϊσταμένη Καπνικού Σταθμού Κοζάνης και ΟΠΕΚΕΠΕ Δυτ. Μακεδονίας )