Έσβησε αέρας το κερί. Αισθάνομαι τυχερός που γνώρισα ανθρώπους του λόγου του στην μέχρι τώρα διαδρομή μου, ανθρώπους που χάραξαν την αόρατη γραφή τους, στην ψυχή και την σκέψη μου.
Γνώρισα τον μπάρμπα – Χαριλάκη νωρίς. Από την νεαρή μου ηλικία είχα γίνει πιστός ακόλουθος του πατέρα αλλά και του αείμνηστου παππού μου σχεδόν σε κάθε τους φευγιό απ’ το σπίτι για το κυνήγι του επιούσιου. Έτσι γνώρισα και τον μπάρμπα – Χαριλάκη. Συνεργάτες με τον σεβαστό παππού μου, από την όχι και τόσο μακρινή δεκαετία του ΄80 και ιδιαίτερα δε του ΄90. Υπήρχε ανοικοδόμηση τότε στην Κοζάνη λόγω του μεγάλου σεισμού το ΄95 και ο κατασκευαστικός κλάδος δούλευε πυρετωδώς. Ο πρώτος, μεταποιούσε την ξυλώδη ύλη της φύσης σε υλικό κατασκευών, και ο δεύτερος τους έδινε προστιθέμενη αξία μετατρέποντας τα, σε έργα που στεγάζουν ακόμη και σήμερα τις φαμίλιες της Κοζάνης. Ο καθένας από τους δυο, δρούσε ανεξάρτητα αλλά πάντα συνεργαζόταν. Έργα το ανθρώπινου μόχθου. Έγιναν καλοί συνεργάτες και φίλοι.
Οι επισκέψεις στο εργοστάσιο του μπάρμπα – Χαριλάκη ήταν συχνές, άλλοτε για προμήθεια υλικών, την επόμενη για συναλλαγές αλλά ακόμη ακόμη, για συναναστροφή και κουβέντα τις παγερές μέρες του μεσοχείμωνου, όταν βασίλευε ο ήλιος και το μεροκάματο έφτανε στην τέλεψή του. Συχνός επισκέπτης και εκείνος στο σπίτι μας στο Βελβεντό. Η συνεργασία, σε ακόμη μεγαλύτερη κλίμακα συνεχίστηκε με το πέρασμα των χρόνων από τις δεύτερες γενεές και έτσι αβίαστα έφτασε και στις τρίτες. Είχε έρθει η ώρα πλέον για τις δικές μου «επισκέψεις».
Το πρώτο, αλλά και το τελευταίο μου μέλημα κάθε τόσο που βρισκόμουν στο εργοστάσιο του, ήταν να συναντήσω τον μπάρμπα – Χαριλάκη· είχε για μένα μεγαλύτερη σημασία από τον αντικειμενικό σκοπό της επίσκεψής μου εκεί. Δεν ήταν δύσκολο να τον εντοπίσεις. Σκαρφαλωμένος στον δικό του φορτωτή όπως τον είχα συνηθίσει. Τροφοδοτούσε με κορμούς τις μηχανές για επεξεργασία ώστε να προχωράει η παραγωγή. Χειμώνα και καλοκαίρι, είτε ο υδράργυρος βρισκόταν υπό το μηδέν, είτε άγγιζε σχεδόν τους σαράντα, με το που με έβλεπε να κατηφορίζω από τα γραφεία, σταματούσε να με καλωσορίσει με το χαρακτηριστικό πλατύ χαμόγελο του.
Οι συζητήσεις μας ήταν άλλοτε των δέκα λεπτών, άλλοτε της μισής ώρας και φυσικά τις γιορτινές μέρες που οι ρυθμοί ήταν πιο ήπιοι, μπορεί και να ξεχνιόμασταν, βυθισμένοι στους διαλόγους μας, στην μοναστηριακή τραπεζαρία που συνήθως λιτά γευμάτιζε κάθε μεσημέρι. Ποικίλη η θεματολογία των συζητήσεων, μα τις περισσότερες φορές, δεν θα μπορούσε να μην αφορά το ξύλο. Είχε εντοπίσει το πάθος μου από νωρίς, εκείνο που έτρεφε και ο ίδιος δηλαδή… Έτσι, πάντοτε μου έδινε τον χρόνο για συζήτηση. Είχα από μικρός μεγάλη περιέργεια για τους περασμένους χρόνους, του ζητούσα να μου μιλήσει για την ιστορία του εργοστασίου που από μικρή μονάδα εξελίχθηκε σε ολόκληρη βιομηχανία, για την ζωή του και φυσικά για την συνεργασία και τις εμπειρίες του με τον σεβαστό μου παππού…
Με εφηβική έκπληξη, παρακολουθούσα τα λεγόμενα του καθώς μου εξιστορούσε τα πρώιμα χρόνια της οικογενειακής ενασχόλησης με το ξύλο, που εκκινούσε με τους προγόνους του απ’ το πολύ μακρινό 1924, για τις μαύρες σελίδες του δευτέρου παγκόσμιου πολέμου και πως από τύχη αποφεύχθηκε η καταστροφή του εργοστασίου απ’ τον κατακτητή, για τα πέτρινα χρόνια του εμφυλίου, για την σταδιακή ανοδική πορεία μετά το τέλος του πολέμου, για την αναμενόμενη καμπή που αντιμετώπισε με το πέρασμα των χρόνων αλλά και για την ανάκαμψη μετά από τον σεισμό του ΄95 και την καθοριστική εμπλοκή των παιδιών του στην επιχείρηση.
Εκείνος με την σειρά του, ρώταγε για την δική μου πορεία αφού ήδη είχα αρχίσει τις σπουδές μου στον κλάδο του ξύλου. Με περίσσιο ενδιαφέρον άκουγε για τις νέες εφαρμογές, τις καινοτομίες των πανεπιστημίων και επιχειρήσεων που συναντούσα ταξιδεύοντας στο εξωτερικό αλλά και την ραγδαία εξέλιξη της Ελληνικής επιστημονικής σκέψης που αφορούσε τον κλάδο. Ό,τι δεν μου μάθαιναν τα βιβλία των σπουδών μου, το μάθαινα ρωτώντας εκείνον. Η εμπειρία του ήταν ανεκτίμητη. Μετά από τόσα χρόνια «ζύγιζε» το ξύλο με την πρώτη μάτια σε κάθε του διάσταση. Από τα βασικότερα που μου’ λέγε ήταν πως, ό,τι και αν κάνω, θα πρέπει να μάχομαι και να μην παραδίνομαι, «γιατί, όταν παλεύεις, έχεις σκοπό και αυτός δεν σε αφήνει να χαθείς». Τέλος, και άλλα πολλά καλά μου είπε, τα οποία θα χρειαζόμουν σελίδες για να τα περιγράψω…
Γενιές ολόκληρες της Κοζάνης αλλά και της ευρύτερης περιφέρειας εργάστηκαν στο εργοστάσιο του μπάρμπα – Χαριλάκη για τον επιούσιο. Πρόσφερε απλόχερα και στέκονταν όπου υπήρχε ανάγκη για το κοινό καλό.
Τον Φλεβάρη του 2023 βραβεύθηκε από την Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας ως επιτυχημένος επιχειρηματίας για τις καινοτομίες και τις επιτυχίες του στο διάβα των χρόνων του.
Φτωχότερος είναι πλέον ο κλάδος του ξύλου, αφού και ο ίδιος ύψωσε το δικό του ανάχωμα για τα θεμέλια της εξέλιξής του, προσπαθώντας επιτυχώς να προσαρμοστεί στις νέες τεχνολογικές απαιτήσεις και όχι μόνο. Άνθρωπος χωρίς γωνίες, λεοντόκαρδος, ευθύς και αποφασιστικός, ήξερε τι δεν ήθελε -μεγάλο πράγμα για εμένα όταν το συνειδητοποίησα- μα πάντα νηφάλιος· με εκείνο το πλατύ χαμόγελο του. Παράφορα αφοσιωμένος στην τέχνη του, δεν τον χωρούσε ο τόπος έως και την ύστατη στιγμή. Έζησε απλά, σεμνόπρεπα και τίμια, χωρίς κανένα ίχνος έπαρσης και πιθανότητας παρομοίωσης με τον σύγχρονο επιχειρηματία που συναντούμε τους χαλεπούς αυτούς καιρούς.
Άλλες εποχές, άλλα ήθη, άλλοι άνθρωποι…
Έφυγε στα ενενήντα του, όρθιος, στιβαρός και περήφανος.
Μπάρμπα – Χαριλάκη, πρώτα απ΄ όλα θα κρατήσουμε στην καρδιά την ομορφιά που μας χάρισες κι αυτή είναι η τελευταία, η ζωντανή μνήμη και η καταξίωσή της.
Κάθε τόσο, εσύ και ο αείμνηστος παππούς μου να ζυγίζετε τις πράξεις μας και να μας καθοδηγείτε από εκεί ψηλά. Εμείς αφουγκραζόμαστε τα σημάδια· θα προσπαθούμε συνεχώς να φανούμε αντάξιοι των προσδοκιών…
Στην κάτω γωνία του εργοστασίου σου, η μυγδαλιά άνθισε μεσ΄ στο καταχείμωνο· κάτι θα ξέρει εκείνη.
Res, non verba.
Υ.Σ. Με αφορμή το Σάββατο των ψυχών σήμερα και τις πρώτες σαράντα περίπου μέρες που φύγαν κιόλας.
Στέφανος Αγγέλης
Salzburg, Austria 22.02.2025
