Όλοι έχουμε ακούσει ιστορίες για οικογενειακές, επαγγελματικές ή οικονομικές διαφορές που κατέληξαν στα δικαστήρια και διήρκεσαν χρόνια. Κάποιες φορές τα έξοδα είναι τεράστια, οι σχέσεις διαλύονται, και στο τέλος ακόμα κι αν «κερδίσει», κανείς νιώθει ταλαιπωρημένος και εξαντλημένος.
Το ερώτημα είναι: υπάρχει άλλος δρόμος; Ένας τρόπος πιο ανθρώπινος, πιο γρήγορος, πιο οικονομικός ,πιο αξιοπρεπής, πιο αποτελεσματικός;
Η απάντηση είναι «ναι» — και αυτός ο δρόμος λέγεται διαμεσολάβηση.
Ένα παράδειγμα εμπορικής διαμεσολάβησης.
Πρίν κάποια χρόνια ένα καράβι με φορτίο πορτοκαλιών έφτασε στο λιμάνι του Λίβερπουλ. Στο λιμάνι εμφανίστηκε όχι ένας αλλά δύο παραλήπτες του φορτίου. Οι δικηγόροι κάθε πλευράς παρουσίασαν στον πλοίαρχο έγγραφα που καθιστούσαν την κάθε πλευρά νόμιμο δικαιούχο του φορτίου. Ο πλοίαρχος σαστισμένος ήταν αδύνατο να παραδώσει νόμιμα σε κάποια πλευρά το φορτίο. Δεν υπήρχε άλλη σκέψη απο την προσφυγή στη δικαιοσύνη. Το δικαστήριο όμως θα εξέδιδε απόφαση όχι πριν απο 9 μήνες. Τα πορτοκάλια εκτός του ότι θα σάπιζαν ,έπρεπε να ξεφορτωθούν και άμεσα για να συνεχίσει το πλοίο τα δρομολόγια του. Η εκφόρτωση γεννούσε νέα προβλήματα. Ποιός θα την πλήρωνε; Ποιός θα πλήρωνε τα λιμενικά τέλη; Ποιός θα πλήρωνε τα αποθήκευτρα; Το αδιέξοδο ήταν πλήρες.
Τότε κλήθηκε διαμεσολαβητής μήπως βρεθεί μια λύση. Ο διαμεσολαβητής ερευνώντας την υπόθεση, διαπίστωσε ότι ο ένας παραλήπτης του φορτίου ήταν μια βιομηχανία αρωματοποιΐας που ήθελε τα αιθέρια έλαια της φλούδας των πορτοκαλιών. Ο άλλος παραλήπτης ήταν μια βιομηχανία χυμών. Η λύση διαφάνηκε στον ορίζοντα. Υπογράφτηκε ένα Πρακτικό Διαμεσολάβησης σύμφωνα με το οποίο η δεύτερη εταιρία θα παραλάμβανε το φορτίο, θα εξάγαγε τον χυμό απο τα πορτοκάλια και μετά θα παρέδιδε τις φλούδες στην άλλη εταιρία για την εξαγωγή των αιθέριων ελαίων. Έτσι η παράκαμψη της τακτικής δικαιοσύνης ήταν όχι μόνο νόμιμη και ισόκυρη με αυτήν (αφού στην Μ.Βρετανία ο θεσμός της διαμεσολάβησης έχει απο χρόνια θεσμοθετηθεί) αλλά και λυτρωτική.
Ένα παράδειγμα οικογενειακής διαμεσολάβησης.
Δύο πρώην σύζυγοι κατέφυγαν σε δικαστήριο των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής για την επιμέλεια του παιδιού τους.
Ο δικαστής άκουγε διαδοχικά πότε τη μια και πότε την άλλη πλευρά να αλληκατηγορείται και να προβάλλει απαιτήσεις. Απηυδισμένος τους διακόπτει και ρωτά τον σύζυγο:
«Αγαπάς το παιδί σου;»
«Φυσικά το αγαπώ» απαντάει αυτός.
Μετά ρωτά τη σύζυγο:
«Εσείς κυρία μου αγαπάτε το παιδί σας;»
«Φυσικά και το αγαπάω» απαντά αυτή.
«Εγώ όμως» απαντά ο δικαστής «δεν το αγαπάω!!! Ούτε καν το ξέρω το παιδί σας, γιατί βάζετε λοιπόν εμένα να αποφασίζω για το ποιο θα είναι το καλύτερο για το παιδί σας, κι εσείς που λέτε ότι το αγαπάτε δεν βρίσκετε μόνοι σας ποιο είναι το καλύτερο για αυτό;». Ο δικαστής παρέπεμψε την υπόθεση στη διαμεσολάβηση όπου οι αντίδικοι με άλλο πλέον πνεύμα βρήκαν την καταλληλότερη για αυτούς λύση.
Τι είναι η διαμεσολάβηση με απλά λόγια
Η διαμεσολάβηση είναι μια διαδικασία κατά την οποία τα δύο (ή περισσότερα) μέρη μιας διαφωνίας συναντιούνται σε έναν ουδέτερο χώρο, με τη βοήθεια ενός διαπιστευμένου και αμερόληπτου τρίτου προσώπου: του διαμεσολαβητή. Ο ρόλος του δεν είναι να αποφασίσει ποιος έχει δίκιο ή άδικο, ούτε να δικάσει. Είναι να βοηθήσει τις πλευρές να επικοινωνήσουν, να κατανοήσουν τις πραγματικές τους ανάγκες και να βρουν μόνες τους μια λύση που να τις ικανοποιεί.
Η διαμεσολάβηση δεν είναι κάτι θεωρητικό ή ιδεαλιστικό. Στην Αμερική το 97% των διαφορών επιλύονται με διαμεσολάβηση κι όχι στα δικαστήρια.
Στην Ιταλία το 55%.
Στην Ελλάδα…μόνο το 3%.
Τα πλεονεκτήματα .
- Η συμφωνία καθορίζεται απο τα μέρη της διαφοράς σύμφωνα με τις ανάγκες και τα συμφέροντά τους κι όχι απο κάποιον τρίτο που μπορεί να αποφασίζει με αυστηρά νομικά κριτήρια. Για παράδειγμα, το δικαστήριο μπορεί να μη λάβει υπόψιν το ψυχικό ή οικονομικό κόστος της τρέχουσας ή της επόμενης δίκης, την φήμη των διαδίκων, τις επιπτώσεις στο οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον ή να τα λάβει υπόψιν κατα τη δική του κρίση που να απέχει απο την θέση των διαδίκων. Έτσι, στην πράξη πολύ συχνα συμβαίνει η απόφαση του δικαστή να μην ικανοποιεί όχι μόνο αυτόν που χάνει τη δίκη αλλά ακόμα κι αυτόν που την κερδίζει, για αυτό έχουμε την Εφέση.
- Ταχύτητα: Μια υπόθεση που μπορεί να κρατήσει 3 ή 5 χρόνια στα δικαστήρια, συχνά λύνεται σε 1-2 συναντήσεις μέσα σε λίγες ημέρες.
- Χαμηλότερο κόστος: Οι αμοιβές και τα δικαστικά έξοδα είναι κατα πολύ μικρότερα.
- Εμπιστευτικότητα: Τίποτα δεν βγαίνει στη δημοσιότητα. Οι συζητήσεις είναι απολύτως εμπιστευτικές. Δεν υπάρχει ακροατήριο και διαρροές.
- Σχέσεις: Σε πολλές υποθέσεις (π.χ. γείτονες, συνεταίροι, οικογένειες) αυτό που καίγεται δεν είναι μόνο τα χρήματα, αλλά και η σχέση. Η διαμεσολάβηση επιτρέπει να λυθεί η διαφορά χωρίς να καταστραφεί για πάντα ο ανθρώπινος δεσμός.
- Η συμφωνία που επιτυγχάνεται απο τα μέρη της διαφοράς (δηλ. το «Πρακτικό επίλυσης») έχει ισότιμη αξία και εκτελεστότητα με την δικαστική απόφαση.
- Δυνατότητα ελεύθερης αποχώρησης απο τη διαδικασία χωρίς επιπτώσεις ή κάποια ποινή, άν κάποιο μέρος θεωρεί ότι δεν επιτυγχάνεται ο στόχος του.
Επιδέχονται όλες οι διαφορές διαμεσολάβηση;
Διαμεσολάβηση επιδέχονται οι ιδιωτικές διαφορές που επιδέχονται συμβιβασμό (υποθέσεις αστικού δικαίου). Ενδεικτικά:
- Οικογενειακές( συναινετικό διαζύγιο, διατροφή, γονική μέριμνα κ.λπ)
- Εργατικές διαφορές
- Κληρονομικές διαφορές
- Κτηματολογικές διαφορές (διορθώσεις ανακριβών εγγραφών κ.ά)
- Εμπορικές διαφορές -Συμβάσεις
- Δάνεια-Υποθήκες-Προσημειώσεις
- Απο τις Ποινικές υποθέσεις μόνο όσες αφορούν ζημιά περιουσίας.
- Προσβολή προσωπικότητας και ηθική βλάβη.
«Μα γιατί δεν την ακολουθούν όλοι;»
Η βασική απάντηση είναι πως ο κόσμος δεν τη γνωρίζει.
Πολλοί θεωρούν ότι ο μόνος τρόπος να δικαιωθείς είναι να πας στο δικαστήριο. Ή ότι αν δείξεις διάθεση για συμβιβασμό είναι σαν να «παραδέχεσαι ήττα». Αυτό όμως είναι ένας μύθος. Στη διαμεσολάβηση υπερασπίζεσαι τα συμφέροντά σου με σεβασμό και αξιοπρέπεια χωρίς να εξαναγκάζεσαι σε κάτι— και έχεις δίπλα σου τον δικηγόρο σου, ο οποίος σε συνοδεύει στη διαδικασία για νομική υποστήριξη.
Επίλογος
Σε μια εποχή που η δικαιοσύνη ασφυκτιά από χιλιάδες εκκρεμείς υποθέσεις, δεν χρειάζεται να οδηγηθούμε όλοι στον ίδιο αργό και επώδυνο δρόμο. Η διαμεσολάβηση δεν αντικαθιστά τη Δικαιοσύνη — είναι θεσμικό κομμάτι της. Ένας θεσμός αναγνωρισμένος από το ελληνικό κράτος (ν.4640/2019) και την Ευρωπαϊκή Ένωση (Οδηγία 52 ΕΚ) , που έχει σκοπό να δώσει λύσεις χωρίς σύγκρουση.
Ας αναρωτηθούμε όλοι:
αξίζει να χάσουμε χρόνια από τη ζωή μας για μια διαφορά που θα μπορούσε να λυθεί σε λίγες ώρες ή μέρες; Να αφήσουμε μια συνεργασία ή μια οικογενειακή σχέση να καταστραφεί, ενώ υπάρχει ένας ήρεμος, πολιτισμένος δρόμος;
Το δικαστήριο είναι πεδίο μάχης. Και στη μάχη η έκβαση είναι αβέβαιη και οι απώλειες συχνά πολύ μεγαλύτερες απο την υποτιθέμενη νίκη.
