Κατά τη διάρκεια των πρώτων χρόνων της μεταπολίτευσης υπήρξε καθολικό το αίτημα των κοινωνικών δυνάμεων της περιφέρειας για ποιοτικό θέατρο αξιώσεων, πρώτα με τα κατά τόπους δημοτικά θέατρα (Θέατρο Δήμου Βόλου – τέλη δεκαετίας 70, Δημοτικό θέατρο Καβάλας – τέλη δεκαετίας 70, Θέατρο δήμου Αγρινίου 1981) και κατόπιν με τα πρώτα έξι ΔΗΠΕΘΕ.
Η καλλιτεχνική αποκέντρωση λειτούργησε για πρώτη φορά και οι καλλιτέχνες που μπόλιασαν την περιφέρεια πρόσφεραν παραστάσεις που είχαν καλλιτεχνική αρτιότητα εφάμιλλη αντίστοιχων θεατρικών παραγωγών της πρωτεύουσας.
Μέσα από αυτή τη διαδικασία – και με το παραθυράκι του νόμου που επιτρέπει σε ερασιτέχνες να έχουν συμμετοχή σε επαγγελματικές δουλειές – αναδείχθηκαν ντόπιοι καλλιτέχνες που δεν είχαν να ζηλέψουν σε τίποτε τους συναδέλφους τους του θεατρικού κέντρου ούτε υποκριτικά ούτε σκηνοθετικά.
Με τα χρόνια ο θεσμός των ΔΗΠΕΘΕ έχασε την αίγλη και τη λάμψη των πρώτων χρόνων ενώ η διοικητική του δομή λειτούργησε με τρόπο ώστε να δημιουργεί δυσκολίες και στη λήψη αποφάσεων αλλά και στην επικοινωνία ανάμεσα στο διοικητικό συμβούλιο και στον καλλιτεχνικό διευθυντή.
Από την άλλη σταδιακά δημιουργήθηκαν θεατρικές κλίκες που δυσχέραιναν το έργο του οργανισμού καθώς πολλές φορές ερχόταν σε σύγκρουση και με τα συμβούλια και με τους καλλιτεχνικούς διευθυντές.
Η περίπτωση του Νίκου Περέλη που υπήρξε καλλιτεχνικός διευθυντής στο ΔΗΠΕΘΕ Ιωαννίνων είναι χαρακτηριστική.
Την ίδια στιγμή τα ΔΗΠΕΘΕ έγιναν κομματικά – παραταξιακά παραμάγαζα καθώς χρησιμοποιήθηκαν για ψηφοθηρικούς λόγους.
Σε πολλές των περιπτώσεων οι δήμαρχοι γινόταν οι πρόεδροι των ΔΗΠΕΘΕ ενώ σε άλλες όριζαν (και δυστυχώς εξακολουθούν να τοποθετούν) ανθρώπους που ουδεμία σχέση είχαν – έχουν με το χώρο και το αντικείμενο, ενώ πολλοί απ’ αυτούς δεν είχαν – έχουν παρακολουθήσει καμία η σχεδόν καμία παράσταση στη ζωή τους.
Η ασχετοσύνη και η ανικανότητα των προέδρων η και των διοικητικών συμβουλίων στο σύνολό τους είχε ως αποτέλεσμα και να δυσχεραίνει τη λειτουργία του οργανισμού και να μην υπάρχει όραμα για το θέατρο.
Η εκάστοτε δημοτική αρχή προσπαθώντας να βολέψει ημετέρους, καθώς φέρανε στην παράταξη αρκετούς ψήφους και χωρίς να εξετάζει αν είναι γνώστες του αντικειμένου και του χώρου γενικότερα, τους τοποθετούσε σε καίριες θέσεις που μόνο προβλήματα δημιουργούσαν στον οργανισμό.
Από την άλλη οι καλλιτεχνικοί διευθυντές που συνήθως κατά το πλείστον ήταν ηθοποιοί, χειραγωγούσαν τα διοικητικά συμβούλια περνώντας τις θέσεις τους, τα θεατρικά έργα που επιθυμούσαν αλλά και τους ημέτερους σκηνοθέτες η ηθοποιούς, γνωστούς και φίλους για να υποστηρίξουν τη θητεία τους και αποκλείοντας τους όποιους αντιπάλους εποφθαλμιούσαν τη θέση του καλλιτεχνικού διευθυντή από τις παραγωγές των ΔΗΠΕΘΕ η τους δημιουργούσαν κάποιο πρόβλημα η ήταν ανεπιθύμητοι.
Πρακτικές που εφαρμόζουν ακόμη και σήμερα, η περίπτωση ενός ηθοποιού που αποκλείστηκε από το ΔΗΠΕΘΕ Λάρισας είναι χαρακτηριστική.
Έτσι οι διάφορες κλίκες αλλά και οι συμπεριφορές των καλλιτεχνικών διευθυντών συνέβαλαν στην σταδιακή υποβάθμιση και παρακμή του θεάτρου.
Με την ίδια λογική τα διοικητικά συμβούλια όριζαν καλλιτεχνικούς διευθυντές οι οποίοι είτε ήταν φίλα προσκείμενοι προς την εκάστοτε δημοτική αρχή, είτε επιβαλλόταν άνωθεν από το κέντρο κατόπιν κομματικής παρεμβάσεως.
Έτσι πολλές φορές έχουν αναλάβει καλλιτεχνικοί διευθυντές άνθρωποι με ασήμαντα η αδύναμα βιογραφικά έναντι άλλων καταξιωμένων καλλιτεχνών και ηθοποιών, ενώ άλλοι με βαρύγδουπα επίθετα, με αίγλη και με δόξα – άσχετοι στη διοίκηση ενός θεάτρου, καταστρέψανε στην θητεία τους τον οργανισμό.
Έχει αποδειχθεί στην πορεία και έχει καταδείξει η ιστορία των ΔΗΠΕΘΕ πώς είναι άλλο να είσαι ηθοποιός και να κατέχεις την τέχνη σου και άλλο να ξέρεις και να μπορείς να διοικείς καλλιτεχνικά και να έχεις όραμα για το θέατρο.
Σήμερα τα ΔΗΠΕΘΕ έχοντας κλείσει οριστικά τον ιστορικό τους κύκλο βαίνουν ασθμαίνοντα προς μια μίζερη πορεία που γυρισμό δεν έχει, ενώ η χρηματοδότηση από το υπουργείο, την περιφέρεια και το δήμο καταδεικνύει και την αδιαφορία που αντιμετωπίζονται από τους παραπάνω φορείς.
Οι παραγωγές τους είναι υποβαθμισμένες ενώ σε πολλές περιπτώσεις είναι υποστελεχωμένα από προσωπικό που είναι απαραίτητο για αυτές.
Το ΔΗΠΕΘΕ Ιωαννίνων σήμερα, σαράντα δύο χρόνια μετά την ίδρυσή του για παράδειγμα, δεν έχει δικό του θεατρικό σπίτι…
Έχει χαθεί λοιπόν το όραμα (αν υπήρχε ποτέ) με αποτέλεσμα το κοινό να είναι συνεχώς μειούμενο, βλέποντας την παρακμή τους στις παραγωγές τους, ενώ έχει παρατηρηθεί το φαινόμενο ιδιωτικές θεατρικές ομάδες να έχουν στα θεατρικά εργαστήριά τους μεγαλύτερη συμμετοχή από αυτή των εργαστηρίων των ΔΗΠΕΘΕ.
Επίσης αρκετές θεατρικές (ερασιτεχνικές και όχι μόνο) ομάδες στην περιφέρεια να μην έχουν σε τίποτε να ζηλέψουν από αντίστοιχες θεατρικές παραγωγές των ΔΗΠΕΘΕ.
Ίσως λοιπόν θα έπρεπε οι εκάστοτε δημοτικές αρχές να σκύψουν με πραγματικό ενδιαφέρον στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα ΔΗΠΕΘΕ και να στελεχώνουν τα διοικητικά συμβούλιά τους με ανθρώπους που είναι γνώστες του χώρου, που νοιάζονται και αγαπούν το θέατρο και που (ίσως) κάποιοι απ’ αυτούς να έχουν όραμα για το θέατρο της πόλης τους και όχι μόνο με αυτούς που φέρνουν τους περισσότερους ψήφους εξυπηρετώντας προσωπικά – παραταξιακά συμφέροντα.
Η παρακμή των ΔΗΠΕΘΕ προέκυψε από αποφάσεις ανθρώπων που δε νοιάστηκαν ποτέ γι’ αυτά.
Αδήριτη η ανάγκη στην (άγονη θεατρικά) περιφέρεια (που διψάει) για θέατρο ποιότητας και επιτακτική η ανάγκη για κριτική σκέψη και προβληματισμό για τον σύγχρονο ελληνικό πολιτισμό και κατ’ επέκταση για το θέατρο του 21ου αιώνα.
Παναγιώτης Νάκος
Ηθοποιός – Θεατρολόγος
το Δηπεθε Κοζανης πρεπει να κλεισει, τοσο απλα.
ειναι μονιμως ελλειματικο, το επιχορηγει συνεχως ο Δημος με παρα πολλες χιλιαδες ευρω καθε χρονο απο τα χρηματα μας κ φυσικα πληρωνουμε κ ενα καλο εισητηριο ……
εξυπηρετει ψηφους κ βολεματα για δικους τους
Το ίδιο και η Κοβεντάρειος Δημοτική Βιβλιοθήκη.
Το ίδιο και τα γήπεδα.
Και εκεί πληρώνουμε και φόρους και εισιτήριο.
Να κλείσουν όλα.
Δεν καταλαβαίνω γιατί να τα συντηρούμε όλα αυτά.
Πόσο δίκιο έχεις. Και το κακό είναι ότι πολλές φορές καλλιτεχνικοί διευθυντές θέλοντας να πραγματοποιήσουν το εκάστοτε όνειρό τους, ανέβαζαν έργα, που δεν είχαν καμία απήχηση στο κοινό και συγκέντρωναν το πολύ 100 άτομα, ενώ τα έξοδα της παράστασης ήταν τεράστια. Δεν σκέφτονταν ποτέ ότι ο κόσμος θέλει έργα, που δεν είναι για εξειδικευμένο κοινό, με ειδικές γνώσεις θεάτρου, αλλά πιο δημοφιλή και πιο απλά.
Θα ήθελα να μάθω από τον κ. Νάκο αν πιστεύει ότι η παρακμή υπάρχει και στο το ΔΗΠΕΘΕ Κοζάνης ; Και ποια η γνώμη του για τις τελευταίες παραγωγες του ;