Αντιγράφουμε από το Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας του Γ. Μπαμπινιώτη: ΦΡ. προ-κρούστεια κλίνη (ι) η κλίνη όπου ξάπλωνε ο Προκρούστης τα θύµατα του. (ii) (µτφ.) καθετί µε βάση το οποίο προσαρµόζει κανείς τα πράγµατα στα µέτρα του παραποιώντας τα: τα βάζει όλα στην προκρούστεια κλίνη της θεωρίας του.
1.Ιστορικό: Σε εφαρμογή της οδηγίας 2010/75/ΕΕ, για τον περιορισμό των εκπομπών ρύπων από ιπτάμενα στερεά σωματίδια και αέρια οξείδια του θείου και αζώτου (SO2, NΟx), που παράγονται από την καύση λιγνίτη στους ατμοηλεκτρικούς σταθμούς (ΑΗΣ) της ΔΕΗ στη Δ. Μακεδονία, η ΔΕΗ αποφάσισε (Δ.Σ. ΔΕΗ ΑΕ 28/ 23-10-2013) κι η χώρα δεσμεύτηκε για: α) Την οριστική απόσυρση των ΑΗΣ Καρδιάς 1220 MW και ΑΗΣ Αμυνταίου 600 MW, το αργότερο στα τέλη 2023, περιορίζοντας τη λειτουργία τους στην 8ετία 2016 έως και 2023 σε 17.500 ώρες ανά καμινάδα που αντιστοιχούσε στο 1/3 της κανονικής λειτουργίας. β) Την υλοποίηση των απαραίτητων περιβαλλοντικών επενδύσεων στις πέντε (5) μονάδες του ΑΗΣ Αγ. Δημητρίου (ΑΗΣΑΔ) 1585 MW, με πλέον δαπανηρή την εγκατάσταση υγρής αποθείωσης στη μονάδα Νο5, ώστε να συνεχιστεί η λειτουργία στις μονάδες 1 και 2 έως το 2029, στις 3 και 4 έως το 2030 και στη 5 έως το 2040. Τα έργα αυτά υλοποιήθηκαν στην περίοδο 2015 έως 2022 δαπανώντας πάνω από €100 εκ. Έτσι, συνυπολογίζοντας και τις εξαρχής περιβαλλοντικά συμβατές μονάδες Μελίτη Φλώρινας (330 MW) και τη νέα μονάδα Πτολ/δα 5 (660 MW), προβλέπονταν συνέχιση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας (Η.Ε.) στη Δ. Μακεδονία μετά το 2023 με φθίνοντα ρυθμό μέχρι το 2050, με τη λειτουργία επτά (7) λιγνιτικών μονάδων ονομαστικής ισχύος 2575 MW, για την κάλυψη ζωτικών αναγκών του ελληνικού ηλεκτρικού ισοζυγίου (Η.Ι.).
2. Παρά τα πιο πάνω, ο νεοεκλεγείς στις 7 Ιουλ. 2019 πρωθυπουργός κ. Μητσοτάκης, εξήγγειλε στις 23 Σεπ. 2019 την πρόωρη απολιγνιτοποίηση της Ελλάδας το αργότερο έως το 2028, αποκρύβοντάς το προεκλογικά από τον ελληνικό λαό και, κυρίως, χωρίς αυτό να επιβάλλεται από καμιά δέσμευση προς την Ε.Ε.-27, αφού χώρες που αξιοποιούν δικά τους κοιτάσματα γαιανθράκων για παραγωγή Η.Ε. όπως, Γερμανία, Πολωνία, Τσεχία κ.α., θα συνέχιζαν τη χρήση τους μέχρι το 2038 έως 2049 κατά περίπτωση. Παράλληλα, συνεχίζεται σήμερα σε παγκόσμια κλίμακα η χρήση γαιανθράκων για παραγωγή Η.Ε. όπως, π.χ. στην Κίνα όπου νέες ανθρακικές μονάδες που κατασκευάζονται έως και το 2027 θα λειτουργούν έως περίπου το 2060, αλλά και στις ΗΠΑ, Ρωσία, Ινδία κ.α. Αντίθετα, στη χώρα μας η πρόωρη απολιγνιτοποίηση εξελίχθηκε σε βίαιη, αφού η με ιδιωτική μετοχική πλειοψηφία ΔΕΗ ΑΕ από το 2022 ανακοίνωσε την παύση λειτουργίας των ΑΗΣ για τα τέλη 2025 και της νέας υπερσύγχρονης Πτολ/δα 5 το 2026, την οποία θα τη «μετατρέψει» (!!) σε μονάδα φυσικού αερίου (φ.α.), όπως αναλύεται στο σχετ. No1. Υπενθυμίζονται οι γνωστές μόνιμες παθογένειες του Η.Ι. της Ελλάδας, δλδ η μεγάλη μεταβλητότητα και αναξιοπιστία της παραγωγής Η.Ε. από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ), ιδιαίτερα από ανεμογεννήτριες (Α/Γ), η μη αξιοποίηση αδιάλειπτων ΑΠΕ όπως γεωθερμία και βιομάζα παρά το πλούσιο εγχώριο δυναμικό, η αδυναμία οικονομικής αποθήκευσης ικανών ποσοτήτων Η.Ε. στο διασυνδεδεμένο σύστημα (Δ.Σ.) και η μικρή ισχύς των ηλεκτρικών διασυνδέσεων με τις γειτονικές χώρες για ανταλλαγές Η.Ε. Δυστυχώς, η ριζική αντιμετώπιση των παθογενειών του ελληνικού Η.Ι. αλλά και στη Βαλκανική ευρύτερα απαιτεί μεγάλες επενδύσεις και χρόνο 10ετιών. Άραγε, γνώριζε ο κ. Μητσοτάκης τις παθογένειες του Η.Ι. όταν εξήγγειλε την πρόωρη απολιγνιτοποίηση έως το 2028; Ας δούμε, τα μέχρι σήμερα δεδομένα στο ελληνικό Η.Ι.:
2.1). Δραστική μείωση της συμμετοχής του λιγνίτη στο Η.Ι. από 14.907 GWh (2018) σε 3.236 (2024) και με προβλεπόμενο φετινό ετήσιο ρυθμό ~2550 GWh, σύμφωνα με τα απολογιστικά στοιχεία του 9μηνου 2025. Ακόμη, οριστική απαξίωση 505 εκ. τον βέβαιων λιγνιτικών αποθεμάτων στη Δ. Μακεδονία με μέση κατώτερη θερμογόνα ικανότητα (Κ.Θ.Ι.) 1.380 kcal/kg, ισοδύναμων με ~ 500 εκατ. βαρέλια πετρελαίου αξίας ~$35 – 40 δις. Συγχρόνως, χάνεται οριστικά η δυνατότητα για αξιόπιστη παραγωγή Η.Ε. από εγχώριο λιγνίτη, για πάμφθηνη τηλεθέρμανση στον αστικό άξονα Κοζάνη – Πτολ/δα αλλά και για σημαντικές εν δυνάμει εξωηλεκτρικές χρήσεις του λιγνίτη όπως, π.χ. στον πρωτογενή τομέα ως οργανοχουμικού λιπάσματος και εδαφοβελτιωτικού κ.α.
2.2). Εκτόξευση (+34%) της συμμετοχής του εισαγόμενου φ.α. στην παραγωγή Η.Ε., από 15.067 GWh (2018) σε 20.190 GWh (2024), που συνέβαλε καθοριστικά στην πρωτοφανή αύξηση της τιμής της Η.Ε. στην ελληνική χρηματιστηριακή αγορά μετά τον Αυγ. 2021, στο υψηλότερο επίπεδο των χωρών της Ε.Ε.-27, όπως φαίνεται στο πιο κάτω διάγραμμα. Έτσι, προέκυψαν μεγάλες αυξήσεις στις τιμές των αγαθών, μειωμένη ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας και σχετική φτωχοποίηση της πλειοψηφίας των κατοίκων της χώρας.
2.3). Αύξηση των εισαγόμενων ηλεκτρενεργειακών πόρων, φ.α., πετρέλαιο για τα μη διασυνδεδεμένα νησιά και εισαγωγές Η.Ε. από γειτονικές χώρες, οι οποίοι, κάλυπταν κατά μ.ο. το ~53% της εγχεόμενης (προσφοράς) Η.Ε. στο δίκτυο στην 5ετία 2019 έως και 2024, ξεπερνώντας τους εγχώριους πόρους από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ), λιγνίτη και νερά-ΥΗΣ, παρά την εκτόξευση των ΑΠΕ από 11.294 GWh (2018) σε 25.170 GWh (2024). Επισημαίνεται ιδιαίτερα ότι στο παρελθόν, π.χ. στη 10ετία 1996 έως και 2005 καλύπτονταν το ~ 80% των αναγκών του Η.Ι. από εγχώριους πόρους (λιγνίτης 70%, ΥΗΣ 10%) και η χώρα μας είχε κατά κανόνα τη φθηνότερη Η.Ε. στην τότε Ε.Ε.-15.
2.4). Μείωση της οικονομικότητας και της ασφάλειας του εφοδιασμού της χώρας με Η.Ε., εξέλιξη που ναρκοθετεί την προοπτική της στο ζοφερό περιβάλλον που διαγράφεται στην ευρύτερη περιοχή από την ανατολική Ευρώπη με τη ρωσοουκρανική πολεμική σύρραξη, στη λεκάνη της ανατολικής Μεσογείου και στη μέση Ανατολή, καθώς και από τις μετασχηματιζόμενες σε πολεμικές οικονομίες των μεγαλύτερων χωρών της Ε.Ε.-27. Η τραγική ειρωνεία για τη Δ. Μακεδονία και τη χώρα είναι, ότι επί 4ετία εξάγεται εγχώριος λιγνίτης από ορυχείο της «Λιγνιτωρυχεία Αχλάδας ΑΕ» της περιοχής Φλώρινας σε ΑΗΣ της Β. Μακεδονίας, ενώ η εταιρεία αυτή αδυνατούσε με ευθύνη της να ανταποκριθεί στην τροφοδοσία με λιγνίτη του ΑΗΣ Μελίτης της ΔΕΗ. Συγχρόνως, εισάγεται Η.Ε από τη γειτονική μας χώρα παραγόμενη και από ελληνικό λιγνίτη, αντιγράφοντας κλασσικές αποικιοκρατικές πρακτικές του19ου αιώνα στην υπερχρεωμένη Ελλάδα του 21ου αιώνα! Επισημαίνεται ακόμη, ότι παρήλθε 25ετία από την εκτέλεση της τελευταίας ανεπιτυχούς γεώτρησης για ανεύρεση υδρογονανθράκων (πετρέλαιο ή/και φ.α.) στη δυτική Ελλάδα· η όποια δε, καλοδεχούμενη, νέα ερευνητική προσπάθεια και σε άλλες περιοχές απαιτεί χρόνο σαφώς πέραν της 10ετίας για την εκτέλεση γεωτρήσεων και, σε περίπτωση θετικής έκβασης, ανόρυξη νέων γεωτρήσεων για την περιχάραξη του κοιτάσματος(-ων) και την ανάπτυξη της παραγωγής με ενδεχόμενη(;) αξιόλογη οικονομική ωφέλεια για τη χώρα. Ωστόσο, η ορατή μέχρι τότε πρόσδεση της χώρας μας κυρίως στο εισαγόμενο υγροποιημένο φ.α.(LNG) «εγγυάται» σταθερά μόνιμη εξάρτηση της χώρας και ακριβή
2.5). Δυσβάστακτη επιβάρυνση των ελλειμμάτων στο εμπορικό ισοζύγιο της χώρας από τις δαπάνες για την εισαγωγή φ.α. όπως, π.χ. το έλλειμμα ρεκόρ 38,37 δις ευρώ το 2022, που αναγνώρισε και ο κ. Μητσοτάκης στις 18 ΙΑΝ 2024 στο Νταβός της Ελβετίας όταν, μεταξύ άλλων, δήλωσε: «… όταν η Ελλάδα αποφάσισε πριν από 4 χρόνια να απομακρυνθεί από τον άνθρακα αποφασίσαμε να χρησιμοποιήσουμε το φυσικό αέριο ως ένα καύσιμο μετάβασης….. Ξοδέψαμε 7 δισεκατομμύρια ευρώ το 2022 για να εισάγουμε φυσικό αέριο και κανονικά το ποσό που απαιτείται είναι ένα (1) δισεκατομμύριο»!
2.6). Τραγική οικονομική υποβάθμιση των κατοίκων της περιφέρειας Δ. Μακεδονίας με τη μισθολογική επιδείνωση σε όρους απόκλισης από τον μ. όρο της ΕΕ, κατρακυλώντας 78 θέσεις στην ευρωπαϊκή κατάταξη, από την 143η θέση το 2009 στην 221η θέση το 2022 ανάμεσα σε 237 περιφέρειες, χωρίς ορατές προοπτικές ανάκαμψης αλλά χειροτέρευσης. Σημειώνεται, ότι στην 30ετία 1980 έως 2010 η λιγνιτοενεργειακή δραστηριότητα συνέβαλλε πάνω από 30% στη σύνθεση του ΑΕΠ της Δ. Μακεδονίας. Ακόμη, προϊούσα αποσάθρωση του κοινωνικού ιστού, αφού μειώθηκε ο πληθυσμός της πάνω από 11% στην τελευταία 10ετία, τη μεγαλύτερη από τις περιφέρειες της χώρας, με τους νέους, δλδ τις (ανα)παραγωγικές ηλικίες να μεταναστεύουν για ανεύρεση εργασίας στο εσωτερικό ή και στο εξωτερικό. Ήδη, στη 2ετία 2020 – 22 σημειώθηκε στη Δ. Μακεδονία δείκτης 2,4 θανάτων ανά γέννηση, ο μεγαλύτερος στη χώρα που είχε μέσο δείκτη 1,68. Οι εξελίξεις αυτές ήταν προβλέψιμες με τις δεδομένες παθογένειες του Η.Ι., υπήρξαν δε και επισημάνσεις στο διαδίκτυο, π.χ. στις 17 Οκτ. 2019, σχετ. Νο2, όπου, αναφέρονταν: «Έτσι, είναι προφανές, ότι η απόφαση για την οριστική παύση λειτουργίας των λιγνιτικών μονάδων το 2028 παραπέμπει στην εικόνα της χώρας μας να πριονίζει, προς την πλευρά του κορμού, το κλαδί πάνω στο οποίο κάθεται, δλδ. η πτώση είναι δεδομένη, τα συντριπτικά όμως κατάγματα και τον ακρωτηριασμό θα τα υποστεί η Δ. Μακεδονία με τη δυσχερέστατη οικονομική κατάσταση και την παρεπόμενη κοινωνική αποδιάρθρωση που θα περιέλθει».
3. Επιπρόσθετη μείωση στην παραγωγή Η.Ε. από λιγνίτη προέκυψε μετά την απόφαση της Ε.Ε.-28 το ΝΟΕ 2014 για την υποχρέωση αγοράς δικαιωμάτων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (CO2). Οι τιμές αγοράς δικαιωμάτων CO2 σε €/τον αυξήθηκαν από 7 (2015) σε 23 (2018), μειώθηκαν στα 15 (2020) λόγω της πανδημίας, ενώ η τιμή Η.Ε. στη χώρα μας ήταν στο 70 – 85% του μ.ο. της Ε.Ε.-28 κατά την περίοδο Ιαν. 2015 – Ιουν. 2019. Όμως, από τον Αυγ. 2021 έως και το 2023, περίοδο πολύ υψηλών τιμών του φ.α. εκτοξεύτηκε(;) εντελώς αδικαιολόγητα και η τιμή των εκπομπών CO2 πάνω από €50/τον στο ευρωπαϊκό (ETS) χρηματιστήριο εκπομπών. Τελικά, η τιμή της Η.Ε. στην ελληνική χρηματιστηριακή αγορά χονδρικής ήταν η μέγιστη στην Ε.Ε.-27, κι έκτοτε είναι σε υψηλά επίπεδα. Ωστόσο, η νέα υπερσύγχρονη λιγνιτική μονάδα Πτολ/δα 5 αλλά και η Μελίτη, με αυξημένους βαθμούς απόδοσης και χαμηλότερους συντελεστές εκπομπών CO2 από τις παλαιότερες λιγνιτικές μονάδες, είναι κατά κανόνα πιο ανταγωνιστικές από τις μονάδες φ.α. ιδίως εάν λειτουργούν ως μονάδες βάσης στο διασυνδεδεμένο σύστημα (Δ.Σ.), όπως γίνεται στις άλλες χώρες της Ε.Ε.-27 με τα διμερή συμβόλαια παραγωγών και καταναλωτών Η.Ε. Αντίθετα, στη χώρα μας οι ΑΗΣ αναβόσβηναν από τον Αύγουστο 2021 σαν τη …φουφού του καστανά (!!) με συχνότατες και ζημιογόνες διακοπές, εξαιτίας της επιλογής από τους αρμόδιους του συγκεκριμένου τύπου (target model) λειτουργίας της αγοράς Η.Ε. Η τεράστια σημασία της νέας μονάδας Πτολ/δα 5 για την οικονομικότητα της Η.Ε. και την ασφάλεια εφοδιασμού της χώρας, περιγράφεται αναλυτικά στη δημοσίευση, σχετ. Νο3, από τους Ν. Χατζηαργυρίου, καθηγητή ΕΜΠ, πρώην αντιπρόεδρο της ΔΕΗ ΑΕ και Άρη Δημέα Δρ. ΕΜΠ.
4. Από την πρόωρη και βίαιη απολιγνιτοποίηση ευνοούνται σκανδαλωδώς: 4.1). Τα συμφέροντα του μπλοκ του φ.α., δλδ χώρες παραγωγής, εισαγωγείς, μεταφορείς παραγωγοί Η.Ε. από την καύση φ.α. κλπ. Επισημαίνεται, ότι αν και από τον Αυγ. 2021 και για όλο το 2022 όλοι οι λιγνιτικοί ΑΗΣ ήταν φθηνότεροι των αντίστοιχων με φ.α., εντούτοις προτάσσονταν (;) η λειτουργία των μονάδων με φ.α. έναντι των λιγνιτικών. Έτσι, η πρόωρη απολιγνιτοποίηση «βολεύει» απροκάλυπτα το ολιγοπώλιο παραγωγής Η.Ε με φ.α., ακόμη και με το ακριβό υγροποιημένο (LNG), αφού εξοβελίζει το λιγνίτη, το μοναδικό εμπόδιο που θα απέτρεπε την εκτίναξη των τιμών Η.Ε. στη χώρα μας όπως αναλύεται στο σχετ. Νο4.
4.2). Η γερμανική εταιρεία RWE που με μερίδιο 51% στη συνεργασία της με τη ΔΕΗ(49%), εγκαθιστά μεγαΦ/Β πάρκο ισχύος 940 MW σε έκταση 21.000 στρ στο Oρ. Αμυνταίου. Ειδικότερα, η δραστηριότητα αυτή προβλέφτηκε στο νέο Ν.4759/2020, αναφέρεται δε και στη νέα Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ), Α. Π.: ΥΠΕΝ/ΔΙΠΑ/41170/2952, σελ. 28, με ημ/νία 16/04/2024 για το Ορ. Αμυνταίου. Όμως, τούτο δεν προβλέπονταν στην αμέσως προηγούμενη ΑΕΠΟ για το Ορ. Αμυνταίου, ΥΠΕΝ/ΔΙΠΑ/33466/2301/07.04.2021, αφού με τον αδειοδοτημένο τότε σχεδιασμό στη συνολική έκταση των 44.450 στρ. για το 2030 θα αποδίδονταν περίπου 20.800 στρ. σε γεωργικές καλλιέργειες, 21.600 στρ. για τεχνητές φυτείες με δασικά είδη και σε έκταση 2.050 στρ. θα δημιουργούνταν λίμνες. Επισημαίνεται, ιδιαίτερα,ς, ότι στο τελικό κενό εκσκαφής του Ορ. Αμυνταίου σχηματίζεται, ήδη, λίμνη νερού που θα αποτελεί μελλοντικά τη βαθύτερη (~150 μ) ελληνική λίμνη όγκου περίπου 500 εκ. κυβ. μέτρων ανανεούμενου νερού, από την οποία θα εξασφαλίζονταν η συνεχής άρδευση της πιο πάνω πολύ εύφορης έκτασης εάν δεν δεσμεύονταν για την εγκατάσταση μεγαΦ/Β πάρκου. Για την ιστορία, η διοίκηση της RWE επισκέφτηκε τον κ. Μητσοτάκη στις 15 ΟΚΤ 2019, μόλις είκοσι δύο (22) μέρες μετά την εξαγγελία της απολιγνιτοποίησης και στη συνέχεια ψηφίστηκε ο Ν. 4759/2020, ακόμα κι από τους επτά (7) δυτικομακεδόνες βουλευτές της συμπολίτευσης, όπου στο άρθρο 156 προβλέπει τη δυνατότητα εγκατάστασης Φ/Β σταθμών σε εκτάσεις των ορυχείων που είχαν, ήδη, διατεθεί ή / και προορίζονταν για γεωργικές καλλιέργειες. Ακολούθησε στις 7 Οκτ. 2021 η ανακοίνωση για τη συνεργασία της RWE με τη ΔΕΗ και στη συνέχεια στις 6 Δεκ. 2021 νέα συνάντηση του πρωθυπουργού στο μέγαρο Μαξίμου με το Δ/ντα Σύμβουλο της RWE κ. Μarkus Kredder για το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης των έργων με τη ΔΕΗ Ανανεώσιμες κ.α. Προφανώς, η ΔΕΗ δεν αντιμετώπιζε κανένα πρόβλημα τεχνολογίας, εμπειρίας κλπ. να προχωρήσει μόνη της στην εγκατάσταση μεγαΦ/Β πάρκων, π.χ. σε άγονες εκτάσεις του δημοσίου στην ευρύτερη Δ. Μακεδονία ή και σε άλλες κατάλληλες περιοχές της χώρας. Προς τι, λοιπόν, η “προσφορά” εκτάσεων του Ορ. Αμυνταίου χάριν της γερμανικής RWE;
4.3). Η ιδιωτική, από το 2022, ΔΕΗ ΑΕ που απαλλάχτηκε από τις δαπάνες για την αποκατάσταση και απόδοση για επανακαλλιέργεια έκτασης 51.500 στρ., δλδ. 21.000 στρ. στο Ορ. Αμυνταίου όπως προαναφέρθηκε και 30.500 στρ. στα Ορ. Πτολ/δας, όπως τούτο προβλέπεται στη νέα Α. Π.: ΥΠΕΝ/ΔΙΠΑ/18894/1245, Ημ/νία: 20/02/2024 για εγκατάσταση μεγαΦ/Β πάρκων. Όμως, στην προηγούμενη ΑΕΠΟ/ΥΠΕΚΑ, 9-11-2011, Αρ. Πρ. οικ. 133314/2929 για τα Ορ. Πτολ/δας προβλέπονταν η διάθεση μόλις 4.000 στρ. για ζώνη καινοτομίας (ΑΠΕ κ.α.), όπως αναλύεται στον Πιν.
6.3-2: Χρήσεις γης στην προς αδειοδότηση περιοχή μετά την ολοκλήρωση και παύση της δραστηριότητας (πηγή: ΔΕΗ ΑΕ) της αντίστοιχης Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) Ορυχείων Πτολ/δας. Εν κατακλείδι, η ιδιωτική ΔΕΗ ΑΕ στερεί τη μελλοντική απασχόληση χιλιάδων ανέργων στον πρωτογενή αγροτοδιατροφικό τομέα στη Δ. Μακεδονία, αφού δεσμεύει οριστικά δεκάδες χιλιάδες στρέμματα εν δυνάμει αρδεύσιμων εύφορων εκτάσεων για την εγκατάσταση μεγαΦ/Β πάρκων συνολικής ισχύος 2.100 MW. Συγχρόνως, απαξιώνει συνειδητά τον πρωτογενή τομέα, αφού είναι ενήμερη για την υψηλή γονιμότητα των εδαφών αυτών από την εξειδικευμένη για λογαριασμό της μελέτη του Εθνικού Ιδρύματος Αγροτικών Ερευνών (ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε, Θεσ/νίκη 2010), όταν, μάλιστα, η χώρα εισάγει διατροφικά είδη, π.χ. πάνω από 80% των αναγκών της σε βόειο κρέας, γαλακτοκομικά, κι όχι μόνο. Ενδεικτικά, στις εικόνες Νο1 και Νο2 φαίνεται η «αλλαγή χρήσης» των εδαφών από γεωργικές σε γήπεδο εγκατάστασης Φ/Β πάρκου σε περιοχή απόθεσης αγόνων υλικών του Ορ. Κυρίου Πεδίου. Το ίδιο συνέβη και στην εξωτερική απόθεση του Ν. Πεδίου σε πολύ μεγαλύτερη έκταση· ακόμη, σε απαλλοτριωμένες αδιατάρακτες εκτάσεις βόρεια του οικισμού Ποντοκώμης και μελλοντικά περιμετρικά του Ορ. Ν. Πεδίου, όπου «σκεπάζεται» λιγνιτικό κοίτασμα με Φ/Β πάρκα, που καθιστά αδύνατη τη μελλοντική αξιοποίηση των εκμεταλλεύσιμων λιγνιτών της περιοχής αυτής !!
Αντίθετα, στις αποκατεστημένες εκτάσεις των ορυχείων της RWE στη Γερμανία επιβλήθηκε από την τοπική αυτοδιοίκηση η παραγωγική αξιοποίησή τους στον πρωτογενή τομέα, παρά τις απέραντες πεδινές εκτάσεις της χώρας αυτής! Έτσι, με τα προ 10ετίας στοιχεία της RWE στις λιγνιτικές εκμ/σεις της στη Β. Ρηνανία – Βεστφαλία (RWE Power The post-mining landscape Recultivation in the Rhineland) διαπιστώνουμε τα ακόλουθα: Περιοχή επέμβασης 290.000 στρ., αποκατεστημένες εκτάσεις 200.000 στρ. με κατανομή 103.000 στρ.(51,5%) για γεωργικές καλλιέργειες, 73.000 στρ. (36,5%) για δασική ανάπτυξη και 20.000 στρ. αθροιστικά για λίμνες (3,8%) και λοιπές χρήσεις (6,2%). Ακόμη, στη γειτονική μας Βουλγαρία το συνταγματικό Δικαστήριο της χώρας κατήργησε τις νομοθετικές αλλαγές που έγιναν πριν από 2 χρόνια και επέτρεπαν την εγκατάσταση Φ/Β σε καλλιεργήσιμες γεωργικές εκτάσεις, όπως δημοσιεύτηκε στο διαδίκτυο ( novinite στις 2 Μαΐου 2025). Να, λοιπόν, που Γερμανοί και Βούλγαροι σηματοδοτούν το δρόμο του αγώνα στους δυτικομακεδόνες, έστω και στο «και πέντε», για να ανακτήσουν «γην και ύδωρ», δλδ τις εύφορες εκτάσεις και τα νερά των ορυχείων της ΔΕΗ για αξιοποίησή τους στον πρωτογενή τομέα, όπως προβλέπονταν στις ΑΕΠΟ που καταργήθηκαν από τους κυβερνώντες.
5. Προτάσεις: Μετά τα πιο πάνω, προτείνεται για πολλοστή φορά να παραταθεί η λειτουργία των συμβατών περιβαλλοντικά ΑΗΣ έως, π.χ. ΑΗΣΑΔ 3&4 (2032), ΑΗΣΑΔ 5 (2038), Μελίτη (2043) και νέα Πτολ/δα 5 (2049), ώστε, παράλληλα με την παραγωγή Η.Ε. να εξασφαλιστεί ικανό χρονικό διάστημα για την κατασκευή έργων υποδομών και την ανάπτυξη παραγωγικών δραστηριοτήτων για την ομαλή μετάβαση στη μεταλιγνιτική εποχή. Τέτοια έργα και δραστηριότητες στη Δ. Μακεδονία είναι: Βασικές υποδομές (οδικοί άξονες, σιδηρόδρομος), αρδευτικά έργα του αγροτικού τομέα, έργα αξιοποίησης με σύγχρονες μεθόδους του πολυτιμότατου για τη χώρα ορυκτού πλούτου της περιοχής καθώς και έργα του ενεργειακού τομέα όπως, π.χ. «πράσινο» υδρογόνο, ηλεκτρολύτες, αποθήκευση Η.Ε. κ.α. Τονίζεται, ιδιαίτερα, ότι η Δ. Μακεδονία διαθέτει αξιόλογους πλουτοπαραγωγικούς πόρους, π.χ. πεδινές και ημιπεδινές εκτάσεις, τα μεγαλύτερα αποθέματα γλυκού νερού στη χώρα και πολύτιμους ορυκτούς πόρους όπως λιγνίτες, κοιτάσματα χρωμίου και νικελίου καθώς και βιομηχανικά ορυκτά όπως μάρμαρα, υδρομαγνησίτες, άργιλοι, σερπεντινίτες, δουνίτες, κ.α. Επιπρόσθετα, το πανεπιστήμιο της Δ. Μακεδονίας θα μπορούσε να συμβάλλει ενεργά στην αναπτυξιακή πορεία της περιοχής κάτω από τις κατάλληλες υποστηρικτικές συνθήκες.
6. Αντί Επιλόγου. Αντιγράφουμε από άρθρο του κ. Μητσοτάκη (Financial Times, ΟΚΤ 2025): «Η πράσινη μετάβαση δεν μπορεί να είναι σκοπός από μόνη της. Για πολλά χρόνια, η Ευρώπη ανέβαζε την απανθρακοποίηση πάνω από όλα. Άλλοι στόχοι -η απασχόληση, η βιομηχανική παραγωγή, η στρατηγική αυτονομία- χάνονταν όταν συγκρίνονταν με την απανθρακοποίηση. Δεν μπορούμε να αντέξουμε να παραμείνουμε σε αυτόν τον δρόμο. Η απανθρακοποίηση είναι ζωτικής σημασίας, αλλά δεν είναι ο μόνος στόχος. Αν πρέπει να αποδεχθούμε κάποιες εκπομπές για λίγο περισσότερο για να σώσουμε τις βιομηχανίες μας ή να διατηρήσουμε την κοινωνική συνοχή, ας το κάνουμε. Πρέπει να έχουμε αυτές τις συζητήσεις με ειλικρίνεια. Δεν μπορούμε να ξεκινήσουμε με την κλιματική ουδετερότητα και να ελπίζουμε ότι όλα τα υπόλοιπα θα μπουν στη θέση τους». Επομένως, ο κ. Μητσοτάκης ομολογεί απερίφραστα πως η πρόωρη – και βίαιη στην πράξη – απολιγνιτοποίηση ήταν λανθασμένη πολιτική στον τομέα της Η.Ε. Ωστόσο, εάν τα πιο πάνω είναι ειλικρινείς πεποιθήσεις του, τότε θα έπρεπε ο ίδιος να παρατείνει (χθες) την απολιγνιτοποίηση σε βάθος χρόνου για τους περιβαλλοντικά συμβατούς λιγνιτικούς ΑΗΣ σύμφωνα με τα πρότυπα των χωρών της Ε.Ε.-27, Γερμανία, Πολωνία, Τσεχία κ.α., που θα αξιοποιούν γαιάνθρακες για παραγωγή Η.Ε. μέχρι την περίοδο 2038 έως 2049. Ακόμη, οφείλει να παραχωρήσει άμεσα τις εν δυνάμει πολύ εύφορες οριζόντιες και παραοριζόντιες αποκατεστημένες και αδιατάρακτες εκτάσεις των ορυχείων της ΔΕΗ για σύγχρονες αποδοτικές αγροτικές και κτηνοτροφικές δραστηριότητες, προβαίνοντας στη μετεγκατάσταση των μεγαΦ/Β πάρκων από τις εκτάσεις των ορυχείων σε άγονες εκτάσεις του δημοσίου στη Δ. Μακεδονία ή και σε άλλες περιοχές. Αυτό επιτάσσει το δημόσιο συμφέρον και η κοινή λογική σε μια σύγχρονη χώρα της Ε.Ε., ιδιαίτερα δε στην υπερχρεωμένη για 10ετίες χώρα μας. Με απλά λόγια, επείγει και προέχει η αξιοπρεπής επιβίωση των 250.000 κατοίκων της Δ. Μακεδονίας κι όχι τα υπερκέρδη των νεοφεουδαρχών της Η.Ε. και των ξένων funds που διαφεντεύουν τη ΔΕΗ, ούτε των ξένων εταιριών των Big Tech που με το αφήγημα της τεχνητής νοημοσύνης επιταχύνουν το κλείσιμο του ΑΗΣ Αγ. Δημητρίου για την εγκατάσταση Data Center (σχετ. Νο 1). Ιδού, λοιπόν, ο υπέρ πάντων αγώνας των δυτικομακεδόνων για την αυτοδύναμη παραγωγική οικονομική ανάπτυξη και την κοινωνική ανάταξη της περιοχής που καταρρακώθηκαν από το επιτελικό υπερσυγκεντρωτικό κράτος με την πρόωρη και βίαιη απολιγνιτοποίηση.
ΧΡΗΣΤΟΣ Γ. ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ, Μηχανικός Μεταλλείων – Μεταλλουργός Ε.Μ.Π τ. Δ/ντης ΛΚΔΜ/ΔΕΗ ΑΕ και τ. μέλος ΔΣ ΔΕΗ ΑΕ Κοζάνη 22 ΝΟΕ 2025
ΣΧΕΤΙΚΑ: Νο1: « ΔΕΗ ΑΕ (ιδιωτική), Πρόωρη Απολιγνιτοποίηση και Mega Data Center: το Τυρί και η ….Φάκα στη Δυτική Μακεδονία!», 8/05/2025, από Χρ. Γ. Παπαγεωργίου https://kozan.gr/archives/621686 .
Νο 2:, «ΑΠΟΛΙΓΝΙΤΟΠΟΙΗΣΗ(2028) – ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΣΤΟ ΗΛΕΚΤΡΙΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΚΑΙ ΣΤΗ Δ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ» – vetonews.gr , kozan.gr, mikrovalto.gr, 17-10-2019, από Χρ. Γ. Παπαγεωργίου, με τροποποιημένη αναδημοσίευσή του Sme.gr 13-11-2019: https://www.sme.gr/apolignitopoiisi-2028/ 12/14.
Νο 3: “Η συμβολή της μονάδας “Πτολεμαΐδα V” στην ενεργειακή ασφάλεια εφοδιασμού της χώρας και στην οικονομικότητα λειτουργίας του συστήματος, energypress. gr, 26/ 07/ 2022” (από τους Ν. Χατζηαργυρίου, καθηγητή ΕΜΠ, πρώην αντιπρόεδρο της ΔΕΗ ΑΕ και Άρη Δημέα Δρ. ΕΜΠ, Κύριο Ερευνητή Smart Rue).
Νο 4: « ΕΛΛΑΔΑ 2025 – Αδιέξοδη Ηλεκτρενεργειακή Πολιτική – Δυτική Μακεδονία Ώρα Μηδέν !», https://kozani.tv/index.php/120093, 23/02/2025, από Χρ. Γ. Παπαγεωργίου.
