Νίκος Σαρρής: “Οι επιχειρήσεις να έχουν τη δυνατότητα ενεργής συμμετοχής. Να δοθεί ο μέγιστος δυνατός χρόνος προσαρμογής” -Τοποθέτηση προτάσεις του πρόεδρου ΕΒΕ Κοζάνης στην ημερίδα για τη δίκαιη αναπτυξιακή μετάβαση της Δυτικής Μακεδονίας 

Συζητάμε σήμερα σε ένα περιβάλλον με ζοφερές προοπτικές για την απασχόληση στην περιοχή της Κοζάνης και της Φλώρινας.
Η απολιγνιτοποίηση είναι μια ριζοσπαστική πολιτική για την προστασία του περιβάλλοντος, αποτελεί δέσμευση της χώρας στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών πολιτικών και ο εθνικός σχεδιασμός προβλέπει παύση κάθε λιγνιτικής δραστηριότητας έως το 2028.
Αυτή η πολιτική σημαίνει την απώλεια τεράστιου αριθμού θέσεων εργασίας για την περιοχή. Αυτή η εκδοχή εξέλιξης θα είναι οδυνηρή και θα οδηγήσει στην φτωχοποίηση της, εάν δεν υπάρξει ένα ισοδύναμο αντίβαρο που θα επιφέρει τη δημιουργία αντίστοιχου και μεγαλύτερου αριθμού θέσεων. Και λέμε μεγαλύτερου αριθμού θέσεων διότι και τώρα η ανεργία στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας είναι μεγαλύτερη από κάθε άλλη Περιφέρεια της χώρας.

Το ερώτημα είναι: Πως θα μπορέσει η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας να αντιστρέψει τη φθίνουσα οικονομική πορεία των τελευταίων ετών, με ταυτόχρονη διαφοροποίηση της παραγωγικής της δομής, έτσι ώστε σε βάθος χρόνου να αντικατασταθεί η οικονομική δραστηριότητα η οποία παραδοσιακά προερχόταν από τη βιομηχανία λιγνίτη;
Για αυτό μια μόνο λύση υπάρχει και αυτή είναι: το ριζοσπαστικό σχέδιο απολιγνιτοποίησης θα πρέπει να συνοδευτεί από ένα εξίσου ριζοσπαστικό σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης και βιώσιμης ανάπτυξης της περιοχής.
Κρίσιμες παράμετροι για την προώθηση μιας νέου τύπου ανάπτυξης της περιοχής είναι οι εξής:
1) Να δοθεί ο μέγιστος δυνατός χρόνος προσαρμογής.
Και αυτό όχι για να εφησυχάζουμε ή να χαμηλώνουμε το βαθμό κινητοποίησης μας αλλά για να δίνουμε χρόνο στην προώθηση του νέου μοντέλου. Γνωρίζουμε ότι ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης δεν εγκαθιδρύεται με διαταγές , θέλει την ενεργοποίηση πολλών παραγόντων και υποχρεωτικά περνά από στάδια ωρίμανσης και εφαρμογής. Υπο αυτή την οπτική είναι ορθή η προσπάθεια επιμήκυνσής της λειτουργίας λιγνιτικών μονάδων με την επίκληση και λόγων ασφάλειας εφοδιασμού και η δημιουργία ενός μηχανισμού μέσω του οποίου η ΔΕΗ θα ανακτά το κόστος που θα έχει.

2) Να είναι το κράτος παρόν καθημερινά με ικανότητα και ταχύτητα.
Ο ταχύς μετασχηματισμός δεν μπορεί να γίνει χωρίς την παρουσία του κράτους διότι αυτό έχει τα χρηματοδοτικά μέσα και επιπλέον όλες τις απαραίτητες αρμοδιότητες για νομοθετικές και διοικητικές ρυθμίσεις. Χωρίς την διαρκή παρέμβαση του κράτους δεν θα προσελκυσθούν οι απαραίτητη διοικητικοί πόροι.
Χρειάζεται στο πλαίσιο της κυβέρνησης να δημιουργηθεί ένα μόνιμο όργανο με αρμοδιότητα τον συντονισμό των παρεμβάσεων για την περιοχή. Το όργανο αυτό πρέπει να προωθεί το σχεδιασμό και την υλοποίηση των παρεμβάσεων, που αφορούν διαφορετικά υπουργεία ή συνήθως προϋποθέτουν τη συνεργασία υπηρεσιών διαφορετικών υπουργείων. Είναι γνωστή η έλλειψη συντονισμού και η χρονοβόρα προώθηση ρυθμίσεων και έργων όταν απαιτείται συνεργασία διαφορετικών υπουργείων. Επίσης είναι γνωστή η μεγάλη καθυστέρηση που παρουσιάζεται από τη λήψη απόφασης για την προώθηση μιας δράσης μέχρι την υλοποίηση της. Αυτές οι αδυναμίες δεν είναι δυνατόν να παρουσιάζονται σε περιπτώσεις ανάγκης ταχείας μετάβασης σε νέο μοντέλο. Για αυτό ανεξαρτήτως του βαθμού προώθησης της διοικητικής μεταρρύθμισης στη χώρα – που προφανώς θέλουμε να προχωρήσει – χρειαζόμαστε ένα ειδικό συντονισμό των παρεμβάσεων για την περιοχή μέσα από ένα τέτοιο όργανο.
Η διυπουργική Επιτροπή που έχει δημιουργηθεί για την εκπόνηση του masterplan, έτσι ώστε να μην υπάρξουν δυσμενείς συνέπειες λόγω της απολιγνιτοποίησης στην Περιφέρεια της Δυτικής Μακεδονίας και στην περιοχή της Μεγαλόπολης, πρέπει να είναι η 1η φάση του συντονισμού και στη συνέχεια να δημιουργηθεί αυτό το συντονιστικό όργανο που θα παρακολουθεί το σύνολο της υλοποίησης των παρεμβάσεων.
Το όργανο αυτό θα πρέπει να είναι σε διαρκή επαφή με την Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας, τα Επιμελητήρια και τους άλλους φορείς ώστε να διασφαλίζεται η συμμετοχή των τοπικών δυνάμεων, να κινητοποιούνται όλοι οι τοπικοί πόροι και το ανθρώπινο δυναμικό και με συνέργειες-συμπράξεις να προσελκύονται πόροι και τεχνογνωσία από άλλες περιοχές της χώρας και από το εξωτερικό.
Η παρέμβαση του κράτους αφορά και τις χρηματοδοτήσεις μέσα από το ΕΣΠΑ και το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων.
Ενδεικτικά :
Η λεγόμενη κλείδα του ΕΣΠΑ τροφοδοτείται με στοιχεία από το παρελθόν και έτσι οι χρηματοδοτήσεις για την περιοχή δεν λαμβάνουν υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά μετάβασης της περιοχής. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι οι χρηματοδοτήσεις για τα προγράμματα καταπολέμησης της ανεργίας ΔΕΝ λαμβάνουν υπόψη ότι η Περιφέρεια είναι σήμερα πρώτη σε ποσοστό ανεργίας.
Οι παρεμβάσεις στον αγροτοδιατροφικό τομέα μέσω του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης δεν πρέπει να είναι ιδιαίτερα ενισχυμένες και άμεσες εφόσον εκτιμάται ότι ο τομές αυτός πρέπει να γνωρίσει έναν ολικό μετασχηματισμό ώστε να αποτελέσει μια νέα πηγή απασχόλησης.
3) Αναγκαία η διαρκής μελετητική δραστηριότητα σε κάθε φάση
Χρειαζόμαστε ένα μελετητικό έργο συνολικό αλλά και με εξειδικεύσεις στην πορεία στους κρίσιμους τομείς που αναδύονται ως πηγές δυνητικής ανάπτυξης και απασχόλησης.
Υπάρχουν προηγούμενες μελέτες της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας και άλλων φορέων (ΓΕΩΤΕΕ κ.α.) που προφανώς θα ληφθούν υπόψη στην εκπόνηση του Masterplan που εκπονείται υπο την ευθύνη της αρμόδιας διυπουργικής επιτροπής. Με την ολοκλήρωση του Masterplan θα χρειαστούμε επιμέρους κλαδικές μελέτες.
Χρειαζόμαστε μελέτες που δεν θα μένουν στις διαπιστώσεις ούτε θα δείχνουν απλώς ένα δυνητικό δρόμο ανάπτυξης αλλά που θα είναι εξειδικευμένες και θα προβλέπουν τις δυσκολίες και τα μέτρα που πρέπει να προωθηθούν ώστε να αντιμετωπιστούν αυτές, για την προώθηση της ανάπτυξης των νέων τομέων.
4) Στο επίκεντρο της ανάπτυξης πρέπει να είναι η απασχόληση
Περαιτέρω πρέπει να είναι σαφές ότι η αναζήτηση ενός αναπτυξιακού δρόμου για την Περιφέρεια μας θα πρέπει να περιλαμβάνει την παράμετρο εργασία – απασχόληση, δηλαδή στόχος μας θα πρέπει να είναι η συνολική ανάπτυξη τομέων που θα δημιουργεί θέσεις εργασίας και όχι απλώς η δημιουργία κάποιων πυρήνων απασχόλησης π.χ στην ενέργεια ή στην έρευνα. Μας ενδιαφέρουν βεβαίως αυτά αλλά δεν πρέπει να χάνουμε τον στόχο που είναι που θα απασχοληθούν οι σημερινοί και οι μελλοντικοί άνεργοι.
5) Πρέπει να σκεφτούμε, να σχεδιάσουμε και να δράσουμε με καινοτόμο πνεύμα
Η περιοχή αναπτύχθηκε γύρω από την Ενέργεια. Αυτή τη παράδοση και τεχνογνωσία δεν πρέπει να χαθεί αλλά να μετασχηματιστεί με προσανατολισμό τις εναλλακτικές μορφές ενέργειας.
Μπορεί όμως αυτός ο τομέας να καλύψει θέσεις εργασίας αντίστοιχου αριθμού με το παρελθόν; Προφανώς όχι.
Χρειαζόμαστε λοιπόν ανάπτυξη σε νέους τομείς που θα δημιουργούν θέσεις απασχόλησης.
Ενδεικτικά:
Χρειαζόμαστε μια αγροτική ανάπτυξη να ενσωματώνει σε καινοτομία και διαφοροποίηση όπως έχει γίνει σε κάποια αγροτικά προϊόντα της περιοχής. Και βεβαίως χρειαζόμαστε αντίστοιχα έργα υποδομών για την εξυπηρέτηση αυτής της παραγωγής. Όπως και αντίστοιχη ενίσχυση για τη δημιουργία μονάδων μεταποίησης των αγροτικών προϊόντων.
Χρειαζόμαστε μια έμπρακτη στροφή προς την έξυπνη εξειδίκευση, ιδιαιτέρως στις περιπτώσεις ενίσχυσης επιχειρηματικών επενδύσεων οι οποίες αφορούν έρευνα και ανάπτυξη καινοτόμων προϊόντων του τομέα πληροφορικής και επικοινωνιών. Οι επενδύσεις που έχει κάνει η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας σε ερευνητικές υποδομές, είτε αυτές είναι κτήρια είτε εξοπλισμός, πρέπει να αρχίσει να αποδίδει μετρήσιμα αποτελέσματα. Πρέπει τα ερευνητικά ιδρύματα να ενισχυθούν με το ανθρώπινο δυναμικό εκείνο το οποίο θα διαδραματίσει καταλυτικό ρολό στην επιστροφή προς τις επιχειρήσεις και την τοπική οικονομία της αξίας των πόρων που έχουν επενδυθεί.
Ταυτόχρονα είναι αναγκαίο να σχεδιαστούν και να υλοποιηθούν ολοκληρωμένες παρεμβάσεις για την επαγγελματική ενδυνάμωση του ανθρώπινου δυναμικού σε σύνδεση με την αναπροσαρμογή του παραγωγικού μοντέλου, μέσω κατάρτισης και επανακατάρτισης, συμβουλευτικής ενδυνάμωσης και πιστοποίησης των γνώσεων και δεξιοτήτων που αποκτήθηκαν. Το Επιμελητήριο Κοζάνης πληροί όλες τις προϋποθέσεις ώστε να φιλοξενήσει Κέντρο Επαγγελματικής και Επιχειρηματικής Αριστείας για την επαγγελματική ενδυνάμωση των εργαζομένων του ιδιωτικού τομέα, ιδιαίτερα των άμεσα πληττομένων από την παύση της λιγνιτικής δραστηριότητας, και την προσαρμογή τους στην αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου.
Χρηματοδότηση
Η πρόσβαση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στη χρηματοδότηση εξακολουθεί να είναι εξαιρετικά περιορισμένη. Το Επιμελητήριο έχει πρωτοστατήσει στην ίδρυση του Ταμείου Ανάπτυξης Δυτικής Μακεδονίας (Τ.Α.ΔΥ.Μ.) το οποίο ιδρύθηκε το 2016 με απόφαση του Περιφερειακού Συμβουλίου.
Προτείνουμε την ενεργοποίηση του Τ.Α.Δ.Υ.Μ., τη χρήση των χρηματοδοτικών εργαλείων για τη μετάβαση της Περιφέρειας αλλά και των πόρων του υφιστάμενου και του νέου Περιφερειακού Επιχειρησιακού Προγράμματος για τη χρηματοδότηση δράσεων και έργων
Σχεδιασμού και υλοποίησης νέων χρηματοδοτικών εργαλείων προς τις επιχειρήσεις.
Ψηφιακού μετασχηματισμού των επιχειρήσεων.
Ενίσχυσης της έρευνας και της καινοτομίας των επιχειρήσεων.
Οι προκλήσεις της μετάβασης σε ένα οικονομικό μοντέλο με μηδενικές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα είναι τεράστιες. Η διαδικασία αυτή δεν πρέπει να κυριαρχηθεί από αντιπαραθέσεις αλλά από τη σύναψη μια τοπικής κοινωνικής συμφωνίας για μια ανάπτυξη νέου τύπου.
Το Επιμελητήριο Κοζάνης είναι διατεθειμένο να αφιερώσει τις δυνάμεις του για την επίτευξη των εθνικών στρατηγικών στόχων για την Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας.
Το Επιμελητήριο βρίσκεται στη διάθεσή κάθε αρμόδιας αρχής ώστε αφενός να βοηθήσει στο σχεδιασμό της μετάβασης σε νέο οικονομικό μοντέλο, και αφετέρου, αυτή τη φορά, αρχής γενομένης από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα για την Περίοδο 2021 – 2027, οι επιχειρήσεις να έχουν τη δυνατότητα ενεργής συμμετοχής στο σχεδιασμό της επόμενης ημέρας.