Στο κλίμα της πολιτικής εσπευσμένης απολιγνιτοποίησης ο λιγνίτης ενοχοποιήθηκε ως ακριβός και ρυπογόνος και αυτό ήταν το βασικό επιχείρημα για «να τελειώνουμε με το λιγνίτη», αλλά δυστυχώς χωρίς να έχει υλοποιηθεί εναλλακτική υποδομή. Αόριστες επαγγελίες υποκατάστασης με ανανεώσιμες πηγές χωρίς ρεαλιστικό χρονοδιάγραμμα αποδείχθηκαν υπεραισιόδοξες. Σχέδια μετατροπής της λιγνιτικής μονάδας Πτολεμαΐδα V σε μονάδα φυσικού αερίου, ισχύος 1000 MW, εμπνευσμένα από τη φευγαλέα περίοδο χαμηλών τιμών φυσικού αερίου, προσέκρουσαν στη κοινή λογική. Δεν σχεδιάζεις μακροπρόθεσμη ενεργειακή πολιτική με παροδικά στιγμιότυπα της αγοράς ενεργειακών καυσίμων, λησμονώντας μάλιστα το στόχο ενεργειακής ασφάλειας. Ελπίζω ότι αυτό έγινε μάθημα, αλλά οι παλινωδίες κόστισαν στην εθνική οικονομία και στον καταναλωτή.
Το επίκαιρο και εμπεριστατωμένο άρθρο στο Energypress του Καθηγητή Ν. Χατζηαργυρίου και του δόκτορος Αρ. Δημέα δεν αφήνει καμία αμφιβολία ότι για τα επόμενα χρόνια η μονάδα Πτολεμαΐδα V θα προσφέρει ενεργειακή ασφάλεια και, μετά τις ανανεώσιμες πηγές, θα είναι η φθηνότερη μονάδα σε σύγκριση με τις μονάδες φυσικού αερίου ή τις παλιότερες λιγνιτικές. Τα συμπεράσματα του άρθρου στηρίχθηκαν σε προσομοίωση της αγοράς κατά το χρονικό διάστημα 1/1-30/6/2022, ως να είχε ενταχθεί στο σύστημα η Πτολεμαΐδα V.
Το εντυπωσιακό συμπέρασμα της προσομοίωσης είναι ότι για ένα μόνο εξάμηνο η λειτουργία της μονάδας Πτολεμαΐδα V θα επέφερε μείωση του κόστους αγοράς ενέργειας της επόμενης μέρας DAM (Day Ahead Market) που λίγο μόνο υπολείπεται από το κόστος της επένδυσης. Θα παρατηρήσουμε εδώ ότι στη προσομοίωση, έστω και για μικρά χρονικά διαστήματα μικρότερα και της ώρας, γίνονται δεκτές ακραίες υψηλές τιμές που συνεπάγονται υπερκέρδη.
Το θέμα αυτό, απότοκο των παραδοχών της προσομοίωσης, αντιμετωπίζει η σοφή παρέμβαση της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας (ΡΑΕ) με την πρόσφατη εφαρμογή του Προσωρινού Μηχανισμού Επιστροφής Μέρους Εσόδων Αγοράς Επόμενης Ημέρας. Μέρος των εσόδων που δικαιούνται οι Συμμετέχοντες στην Αγορά Επόμενης Ημέρας από τη συμμετοχή τους σε αυτή παρακρατείται και αποτελεί το Επιστρεπτέο Έσοδο Αγοράς Επόμενης Ημέρας (Ε.Ε.Α.Ε.Η.). Η παρακράτηση γίνεται βάσει εξισώσεων που βάζουν ένα ανώτατο όριο, ανάλογα με το καύσιμο, λιγνίτη ή φυσικό αέριο.
Ποσοστό παρακράτησης % και αρχικά έσοδα σε εκατομμύρια ευρώ της Αγοράς Επόμενης Ημέρας κατά την πρώτη εφαρμογή του Μηχανισμού Επιστροφής Μέρους Εσόδων Αγοράς Επόμενης Ημέρας από 8 έως 28 Ιουλίου 2022.
Ο μηχανισμός μπήκε σε λειτουργία από τις 8 Ιουλίου 2022. Το ποσοστό παρακράτησης για τη περίοδο 8/7 έως 28/7/22 φαίνεται στο διάγραμμα, βάσει των αποτελεσμάτων του μηχανισμού που δημοσιεύει η ΡΑΕ στην ιστοσελίδα της. Για το διάστημα αυτό το μέσο ποσοστό παρακράτησης υπολογίζεται σε 45,2% και το συνολικό παρακρατηθέν ποσό υπέρ του Ταμείου Ενεργειακής Μετάβασης ανέρχεται σε 523,965,583 €.
Στο διάγραμμα προβάλλονται επίσης τα αρχικά έσοδα των Συμμετεχόντων στην Αγορά Επόμενης Ημέρας και όπως φαίνεται το ποσοστό παρακράτησης αυξάνεται παράλληλα με τα αρχικά έσοδα, πράγμα που εξομαλύνει τις διακυμάνσεις τους μέσα σε στενότερα όρια.
Σημειωτέον ότι οι παρακρατήσεις αποδίδονται στο Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης (ΤΕΜ), ώστε να ενισχυθεί η οικονομική «δύναμη πυρός» του Ταμείου, για τη χρηματοδότηση ακόμη μεγαλύτερων επιδοτήσεων.
Το όριο παρακράτησης για τις λιγνιτικές μονάδες σε λειτουργία υπολογίστηκε από τη ΡΑΕ σε 208,28€. Με την ίδια εξίσωση για τις λιγνιτικές μονάδες, υπολογίσαμε το όριο παρακράτησης της μονάδας Πτολεμαΐδα V προαρμόζοντας τους κατάλληλους συντελεστές, ως εξής:
Μέσος Βαθμός Απόδοσης Μονάδας, ΜΒΑΜ=0,415
Μέσος Συντελεστής Εκπομπών σε tCO2/MWh, ΜΣΕC= 1,05
Κόστος εξόρυξης λιγνίτη ΚΕΛ = 20*1,05/1,38 = 15,22 €
Με τους συντελεστές αυτούς η Ρυθμιζόμενη Τιμή Εσόδων Παραγωγών της μονάδας Πτολεμαΐδα V είναι:
ΡΤΕΠ = 20*1,05/1,38 + 84,14*1,05 +22= 125,56€/MWh,
έναντι 112€/MWh για τα μεγάλα υδροηλεκτρικά έργα, 208,29€/MWh για τις λιγνιτικές μονάδες που λειτουργούν και 292€/MWh για τις μονάδες φυσικού αερίου συνδυασμένου κύκλου. Συνεπώς, η μονάδα Πτολεμαΐδα V θα είναι σημαντικά οικονομικότερη και βιώσιμη, ακόμη και για διπλασιασμό της τιμής δικαιωμάτων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, και κάθε καθυστέρηση στη λειτουργίας της στερεί τον καταναλωτή από καλλίτερες τιμές ηλεκτρικής ενέργειας.
Όσον αφορά την άποψη περιβαλλοντικής υπεροχής του φυσικού αερίου έναντι του λιγνίτη στην ηλεκτροπαραγωγή, σε πρόσφατο άρθρο επισημάναμε ότι δεν ισχύει, αν ληφθούν υπόψιν οι εκπομπές μεθανίου στο σύνολό τους από την παραγωγή μέχρι τη καύση. Ακόμη και οι αθώες οικιακές καταναλώσεις φυσικού αερίου εκπέμπουν μεθάνιο λόγω ατελούς καύσης. Αλλά για το θέμα αυτό θα επανέλθουμε.
Ο Ευστάθιος Χιώτης είναι Δρ. Μεταλλειολόγος Μηχανικός ΕΜΠ, Μηχανικός Πετρελαίων Imperial College, πρώην διευθυντής στη Δημόσια Επιχείρηση Πετρελαίων και στο Ινστιτούτο Γεωλογίας και Ερευνών Υπεδάφους.
